Stan epidemii, który został wprowadzony w naszym kraju rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 20.03.2020 r. oznacza konieczność stosowania określonych zasad postępowania w związku z zakażeniami wirusa SARS-CoV-2.
To określona sytuacja prawna, wprowadzona na danym obszarze w związku z wystąpieniem epidemii w celu podjęcia działań przeciwepidemicznych i zapobiegawczych dla zminimalizowania skutków epidemii (art. 2 pkt 22 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi). Jedną z takich form działania jest, obok kwarantanny i izolacji, nadzór epidemiologiczny.
Nadzór epidemiologiczny - definicja
Co to jest nadzór epidemiologiczny? Definicja jest szczegółowo sformułowana w przepisach ogólnych ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (DZ. U. 2008 Nr 234 poz. 1570 z późn. zm.).
Zgodnie z ustawowymi zapisami stan nadzór epidemiologiczny to:
- obserwacja osoby zakażonej lub podejrzanej o zakażenie, bez ograniczenie jej swobody przemieszczania,
- wykonywanie badań sanitarno-epidemiologicznych u tej osoby w celu wykrycia biologicznych czynników chorobotwórczych lub potwierdzenia choroby zakaźnej,
- zebranie, analiza i interpretacja informacji o okolicznościach i skutkach zakażenia (nadzór indywidualny),
- stałe, systematyczne gromadzenie, analiza oraz interpretacja informacji o zachorowaniach lub innych procesach zachodzących w sferze życia publicznego, wykorzystywane w celu zapobiegania i zwalczania zakażeń lub chorób zakaźnych (nadzór ogólny).
Miejscem przetwarzania i archiwizacji wszystkich danych o chorobach zakaźnych w Polsce jest Zakład Epidemiologii w Narodowym Instytucie Zdrowia Publicznego. To właśnie tam są zatrudnieni specjaliści, którzy sprawują nadzór nad chorobami zakaźnymi. Na szczeblu podstawowym, czyli w ramach poszczególnych województw, pojedyncze zgłoszenia są pozyskiwane przez Państwowe Inspekcje Sanitarne. Popularny „Sanepid” gromadzi dane i udostępnia je poszczególnym podmiotom.
Reklama
Co to jest nadzór epidemiologiczny?
Co oznacza nadzór epidemiologiczny dla osoby, która została nim objęta? Taka osoba nie jest pozbawiona możliwości swobodnego przemieszczania się. Głównym powodem dla braku tego podstawowego obostrzenia w walce z koronawirusem jest potwierdzony brak bezpośredniego kontaktu takiej osoby z nosicielem lub osoba chorą.
Przykładem może być osoba, która pracowała w jednym budynku z osobą zakażoną, ale nigdy nie spotkała się z nią w taki sposób, aby bezpośrednio zarazić się wirusem SARS-CoV-19. Takie osoby mogły także przebywać razem na dużej sali czy korzystać ze wspólnej toalety. Bardzo często lekarze posługują się stwierdzeniem „przebywania w tej przestrzeni co zakażony”.
Jakie zalecenia otrzymuje osoba, objęta nadzorem epidemiologicznym? Oto najważniejsze:
- możliwość rozsądnego opuszczania miejsca zamieszkania,
- unikanie skupisk ludności,
- ścisłe przestrzeganie higieny osobistej,
- częste i dokładne mycie rąk,
- udzielanie wszelkich informacji o stanie zdrowia pracownikom Sanepidu,
- mierzenie temperatury dwa razy w ciągu dnia,
- natychmiastowe informowanie Sanepidu o jakichkolwiek objawach złego samopoczucia czy pogorszenia stanu zdrowia.
Z przepisów wspomnianej na początku Ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi wynika, iż nadzór epidemiologiczny nie wprowadza zakazu przemieszczania się. Ale wszystkie instytucje, zaangażowane w walkę z zakażeniami wskazują, aby tak naprawdę maksymalnie ograniczać kontakty z innymi osobami. Warto także ograniczać do niezbędnego minimum wyjścia z domu.
Nadzór epidemiologiczny trawa 14 dni i zawsze odbywa się w porozumieniu z pracownikami inspekcji sanitarnej. Decyzję o zastosowaniu takiego nadzoru zawsze poprzedza szczegółowy wywiad epidemiologiczny, najczęściej przeprowadzany telefoniczne.
Reklama
Nadzór epidemiologiczny nad chorobami zakaźnymi
Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi wyraźnie określa zasady i tryb monitorowania sytuacji epidemiologicznej. Nadzór epidemiologiczny ma ogromne znaczenie i umożliwia wczesne ostrzegania o pojawiających się lub zbliżających zagrożeniach ze strony chorób zakaźnych, dokumentowanie efektów pracy i dostarczanie danych do wdrożenia odpowiednich działań z zakresu polityki zdrowotnej.
Jakie zadania posiadają organy, działające w ramach nadzoru epidemiologicznego w czasie epidemii koronawirusa w oparciu o obowiązujące przepisy ww. ustawy? Oto podstawowe cele:
- bieżące monitorowanie sytuacji epidemiologicznej,
- dokonywanie ocen i analiz informacji, spływających z różnych regionów kraju,
- udział w akcjach specjalnych wynikających z sytuacji epidemiologicznej,
- prowadzenie nadzoru nad nosicielami wirusa, ozdrowieńcami, osobami ze styczności,
- prowadzenie rejestru podejrzeń i zachorowań na COVID-19.
Nadzór epidemiologiczny nad chorobami zakaźnymi (w tym także wirusa COVID-CoV-2) jest klasyfikowany w 4 kategoriach:
- nadzór bierny - polega na wypełnianiu przez lekarzy czy innych pracowników medycznych kart i formularzy zgłoszeniowych o zachorowalności na daną chorobę zakaźną,
- nadzór czynny - w tych przypadkach jednostka hierarchicznie wyższa kontaktuje się z jednostkami prowadzącymi nabór z zapytaniami o zachorowalność i dokonuje kontroli dokumentacji szpitalnej,
- nadzór wybiórczy - polega na wybraniu poszczególnych szpitali czy jednostek, gdzie w sposób kompletny jest przeprowadzana rejestracja przypadków zakażeń,
- specjalne systemy nadzoru - stosowane w sposób wybiórczy lub losowy w celu analizy uczestnictwa w programach zdrowia publicznego.
Reklama
Nadzór epidemiologiczny a kwarantanna
W walce z epidemią ogromne znaczenie ma nadzór epidemiologiczny indywidualny. Jest to nadzór polegający na ścisłej obserwacji osoby zakażonej lub podejrzanej o zakażenie. Istotna role odgrywają badania sanitarno-epidemiologiczne, które przeprowadzane są u takich osób w celu wykluczenia czy potwierdzenia choroby zakaźnej.
W czasie aktualnej epidemii koronawirusa w Polsce jest ponad 39157 osób objętych nadzorem epidemiologicznym (stan na dzień 05.04.2020 r. na podstawie danych Ministerstwa Zdrowia).
Wiele osób myli nadzór epidemiologiczny z kwarantanną. Jakie są między tymi środkami kontroli różnice?
- osoby w nadzorze epidemiologicznym mogą, w przeciwieństwie do tych objętych kwarantanną, opuszczać miejsce zamieszkania, ale zgodnie z obowiązującymi w danym momencie obostrzeniami,
- w przypadku kwarantanny 14 dni to okres bezwzględnego pobytu w izolacji, w przypadku nadzoru epidemiologicznego to czas obserwacji stanu zdrowia i objawów,
- za złamanie kwarantanny grozi grzywna lub kara pozbawienia wolności, a opuszczenie miejsca pobytu w czasie nadzoru nie jest obarczone żadnymi karami,
- policja sprawdza osoby w kwarantannie, natomiast takim kontrolom nie podlegają osoby objęte nadzorem epidemiologicznym.
Zarówno kwarantanna, jak i nadzór epidemiologiczny to bardzo ważne narzędzia do walki z rozprzestrzeniającą się każdą choroba zakaźną. Od samych ludzi zależy, czy narzucone obostrzenia przynoszą oczekiwane rezultaty. Warto zatem w pełni stosować się do wszelkich zaleceń.
