Choroba Scheuermanna
Choroba Scheuermanna, zwana też często kifozą młodzieńczą (łac.: Kyphosis dorsalis iuvenilis) jest dolegliwością zaliczaną do grupy jałowych martwic kości, występującą głównie w okresie młodzieńczym i powodującą daleko idące skutki w perspektywie całego dalszego życia.
Istotą choroby Scheuermanna jest martwica trzonów kręgów i krążków międzykręgowych, powodująca wpuklenie krążków do trzonów oraz wytworzenie specyficznych wypustek, nazwanych guzkami Schmorla. Efektem tego jest zesztywnienie kręgosłupa i powstanie jego nieprawidłowych krzywizn, w tym przede wszystkim pogłębienie fizjologicznej kifozy piersiowej (naturalnego wygięcia do tyłu) do patologicznej postaci, zwanej hiperkifozą, Powoduje to nadmierne wygięcie pleców w łuk przypominający dorodny, idealnie zaokrąglony garb. Choroba Scheuermanna może się też ulokować na odcinku lędźwiowym kręgosłupa, ale jest to przypadek rzadziej spotykany w praktyce klinicznej. Szacuje się, że schorzenie dotyka nawet do 8 procent populacji, a najbardziej podatne na jego wystąpienie są osoby w przedziale 13-15 lat, będące w fazie gwałtownego wzrostu fizycznego.
Reklama
Objawy choroby Scheuermanna
Typowe objawy choroby Scheuermanna to:
- nieprawidłowa postawa ciała z wyraźnie zaznaczoną pogłębioną kifozą piersiową (wygięcie pleców w łuk, pochylenie głowy, opuszczenie i wypchnięcie barków do przodu, rozchylaniełopatek) oraz lordozą lędźwiową (uwypuklenie, wypchnięcie brzucha do przodu),
- ból lub uczucie fizycznego znużenia w rejonie wystąpienia zmian martwiczych. Dolegliwości te nasilają się podczas długotrwałego stania oraz pochylania się,
- wystąpienie pogłębionej, patologicznej lordozy szyjnej, stanowiącej w tym przypadku mechanizm kompensacyjny,
- wystąpienie niewielkiej skoliozy strukturalnej,
- przykurcz zginaczy stawowych kolan.
Jeśli natomiast chodzi oobjawy neurologiczne choroby Scheuermanna, wbrew potocznym opiniom, nie stwierdza się ich szczególnie często w praktyce klinicznej.
Reklama
Skąd się bierze kifoza młodzieńcza?
Kifoza młodzieńcza jest schorzeniem o niewyjaśnionej dotąd w sposób niepodważalny etiologii i patogenezie. Podejrzewa się, że choroba ma charakter genetyczny, zakładając dziedziczenie autosomalne dominujące. Jeśli chodzi o sam patomechanizm, wszystko wskazuje na to kluczowe znaczenie ma czynnik martwiczy.
Holger Scheuermann, a więc duński chirurg badający to schorzenie, od którego nazwiska zaczerpnęło ono swoją nazwę, uważał że zmiany zapoczątkowuje martwica przednich części trzonów kręgów, czego efektem ma być ich klinowate zniekształcenie. Lekarz ten w późniejszych latach sam próbował modyfikować swój pogląd, poszukując innych determinant i zwracając swoją uwagę ku bodźcom zapalnym i infekcyjnym – ten tok myślenia okazał się jednak ślepym zaułkiem. Dziś wiemy, że choroba Scheuermanna nie ma związku z zakażeniem drobnoustrojami.
Naukowcy uważają natomiast, że do zmian martwiczych może dochodzić wskutek takich czynników, jak:
- Urazy i przeciążenia, na które w sposób szczególny narażony jest organizm nastoletniego pacjenta. Szczególną rolę przypisuje się przeciążeniom w trakcie takich czynności, jak skłon do przodu oraz siad bez podparcia.
- Zaburzenia hormonalne, również typowe dla wieku dojrzewania.
- Pierwotne schorzenia mięśni
- Niedobór witaminy A
- Młodzieńcza idiopatyczna osteoporoza
Powyższe teorie są rozpowszechnione i mają licznych zwolenników (zwłaszcza teoria urazowa). Znaczące jednak jest także grono przeciwników każdej z nich, co sprawia, że przyczyny młodzieńczej kifozy pozostają nieustalone.
Reklama
Choroba Scheuermanna u dorosłych
Choroba Scheuermanna u dorosłych praktycznie nie występuje. W populacji powyżej 18-go roku życia diagnozowana jest sporadycznie. Pojęcie to jednak pojawia się w kartach medycznych milionów pacjentów, cierpiących w wieku dojrzałym na różnego typu dolegliwości kręgosłupa.
Tzw. guzki Schmorla i inne deformacje stanowią bowiem trwałą pamiątkę po przebytej w dzieciństwie chorobie, i jako takie ujawniane są nawet po kilkudziesięciu latach w czasie badania rezonansem magnetycznym czy tomografem komputerowym. Co więcej, właśnie wtedy większość pacjentów po raz pierwszy w życiu dowiaduje się o przebytej przed laty, nigdy nie zdiagnozowanej chorobie.
Reklama
Choroba Scheuermanna – ćwiczenia na kręgosłup
Leczenie jałowej martwicy kręgosłupa zakłada kilka różnego typu ścieżek terapeutycznych, przy czym, podobnie jak w kwestii ustalenia etiologii i patogenezy schorzenia, tak i w tym przypadku nie ma zgody, co ich skuteczności.
Najczęściej zalecanymi metodami leczenia choroby Scheuermanna są ćwiczenia na kręgosłup w tym:
- ćwiczenia wzmacniające tak zwany „gorset mięśniowy”, odciążający kręgosłup i stabilizujący sylwetkę
- ćwiczenia mięśni posturalnych, a więc wszystkich tych, które zapewniają pionową postawę
- ćwiczenia elongacyjne, czyli rozciągające, mające na celu zwiększenie zakresu ruchomości
Wszystkie one powinny być wykonywane w gabinecie fizjoterapeutycznym, pod ścisłym nadzorem rehabilitanta. Samodzielne ordynowanie sobie tego rodzaju treningu może przysporzyć więcej problemów, niż pożytku. Należy też pamiętać, że ćwiczenia na kręgosłup w chorobie Scheuermanna stosowane są powszechnie, ale nie są powszechnie uznawane za remedium idealne. Większość specjalistów zauważa, że powstrzymują one postępy choroby, ale nie prowadzą do całkowitego jej wyhamowania. Dlatego zaleca się łączenie tego typu metod treningowych ze stosowaniem specjalnych gorsetów o działaniu elongacyjno-ekstenzyjnym.
