Wrodzony kręcz szyi to wada występująca w obrębie mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego (m.o.s.), która nieleczona powoduje liczne deformacje kostne: odkształcenia tylnej części czaszki, twarzoczaszki, skoliozy. Wada ta nie powoduje zwykle dolegliwości bólowych.
Kręcz szyi - przyczyny
Wrodzony kręcz szyi pochodzenia mięśniowego, dający skrócenie i zbliznowacenie w obrębie mięśnia m.o.s., najczęściej spowodowany jest urazem okołoporodowym w obrębie szyi, przy przechodzeniu dziecka przez kanał rodny.Wynaczyniona krew organizuje się w ciągu kilkunastu dni tworząc krwiak w przebiegu omawianego mięśnia, łatwo wyczuwany przy badaniu palpacyjnym przez rodziców i lekarzy.
Drugą przyczyną tego rodzaju kręczu jest wadliwe ułożenie płodu w łonie matki, ale ponieważ nie powoduje ono zmian patologicznych w obrębie mięśnia m.o.s. szybko można skorygować asymetryczne ułożenie głowy poprzez odpowiednią terapię.
Wrodzony kręcz szyi pochodzenia kostnego występuje jako skutek obecności wad rozwojowych w obrębie kośćca np. dodatkowy kręg klinowy w odcinku szyjnym kręgosłupa lub zmiany w budowie kręgów w przebiegu choroby Klippela-Feila. W tych przypadkach wtórnie następuje asymetryczne ustawienie głowy ze skróceniem mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego.
Reklama
Kręcz szyi - jak go rozpoznać?
Noworodek położony na plecach czy też na brzuchu, na skutek jednostronnego skrócenia mięśnia m.o.s. utrzymuje głowę przechyloną na bok w stronę skrócenia, jednocześnie skręcając ją w stronę przeciwną ze wzrokiem skierowanym lekko w górę. Takie ułożenie nie korygowane, wkrótce prowadzi do utrwalonego, asymetrycznego ułożenia całego ciała.
W czwartym miesiącu życia dziecka, asymetryczne ułożenie dziecka zaczyna być w pełni widoczne, gdyż noworodek z tym problemem nie potrafi osiągnąć umiejętności charakterystycznych dla tego wieku.
Zdrowe niemowlę potrafi już leżeć na plecach w pełnej symetrii głowy i tułowia, łączyć obie rączki na klatce piersiowej i wsadzać je sobie do buzi. W obrębie miednicy obserwujemy symetryczne podnoszenie obu nóżek do brzucha, dające pełną aktywizację jego mięśni. W leżeniu na brzuchu dziecko opiera się na obu przedramionach, potrafi utrzymać głowę w symetrii i wydłużeniu, a także swobodnie skręcać ją w obie strony.
Reklama
Kręcz szyi - objawy
Objawy, które rzucają się rodzicom lub pediatrom w oczy to ciągłe zwracanie główki w jedną stronę. Takie ustawienie powoduje:
- ograniczenie pola widzenia po stronie skróconego mięśnia,
- brak zainteresowania jedną stroną ciała a także otoczeniem,
- brak aktywności kończyny górnej po tej stronie.
- dłoń jest zazwyczaj zaciśnięta, wycofana, położona na podłożu przy uchu, nieaktywna.
We wspomnianym czasie czwartego miesiąca życia dziecka niezależnie od przyczyny kręczu, dziecko nie potrafi osiągnąć symetrycznego ułożenia na plecach i dotyczy to nie tylko głowy, ale także tułowia i miednicy. Położone na brzuchu szybko zaczyna marudzić, gdyż nie potrafi podeprzeć się na obu przedramionach jednocześnie.
Sylwetka kilkuletniego dziecka z nieleczonym lub późno skorygowanym kręczem charakteryzuje się nie tylko asymetrycznym ułożeniem głowy, ale również:
- spłaszczeniem tyłu czaszki,
- niedorozwojem twarzoczaszki po stronie skróconego mięśnia m.o.s. (twarz dziecka rośnie wolniej, obserwujemy mniejsze oko, ucho, policzek).
W obrębie tułowia występuje skrzywienie kręgosłupa z wklęsłością po stronie skrócenia, asymetryczne ustawienie łopatek, a w obrębie miednicy uniesienie biodra w górę, również po stronie skróconego mięśnia.
Reklama
Kręcz szyi - jakie są powikłania?
Dalszy rozwój następuje zazwyczaj wolniej i cały czas utrwalane jest asymetryczne ustawienie poszczególnych części ciała, powodując w wieku kilku lat różne wady np.:
- wzroku,
- wady postawy,
- skoliozy.
Bardzo często dzieci te mają w początkowym okresie nauki problemy z rysowaniem, czytaniem, pisaniem na skutek braku integracji obu półkul mózgowych w pierwszym roku życia.
Reklama
Kręcz szyi - diagnostyka i leczenie
Leczenie kręczu szyi pochodzenia mięśniowego zazwyczaj jest zachowawcze, tylko w skrajnych , późno wykrytych i zaniedbanych przypadkach konieczne jest operacyjna korekcja. W przypadku leczenia kręczu pochodzenia kostnego leczenie zachowawcze często nie daje pełnej korekcji i dopiero po operacyjnym usunięciu przyczyny wady , poprzez kinezyterapię i zabiegi z zakresu fizykoterapii możemy zniwelować asymetrię szyi i twarzy.
W celu zdiagnozowania przyczyny kręczu szyi lekarz ortopeda lub chirurg wykonują zwykle badanie USG w obrębie mięśnia m. m.o.s., które pokazuje nam obecność krwiaka, jego rozmiar i umiejscowienie w mięśniu. Jeśli lekarz podejrzewa, że przyczyną wady jest zmiana kostna w obrębie odcinka szyjnego kręgosłupa, zaleca wykonanie zdjęcia RTG, zwłaszcza u starszych dzieci.
Leczenie zachowawcze
Leczenie zachowawcze kręczu pochodzenia mięśniowego obejmuje:
- instruktaż dla rodziców,
- ćwiczenia bierne,
- terapię ogólnorozwojową,
- elementy masażu klasycznego.
Instruktaż dla rodziców - jak pielęgnować dziecko z kręczem szyi?
Niezależnie od przyczyny kręczu szyi, rodzice w pierwszych dniach życia dziecka powinni otrzymać dokładny instruktaż dotyczący pielęgnacji i sposobu postępowania z dzieckiem. Pielęgnacja obejmuje:
- sposób noszenia,
- podnoszenia,
- układania,
- karmienia dziecka.
Instruktażu zazwyczaj udziela lekarz ortopeda lub fizjoterapeuta z doświadczeniem w pracy z noworodkami.
Bardzo często konieczne jest dokonanie szeregu zmian w ustawieniu sprzętu w domu:
- łóżeczka,
- przewijaka,
- kojca.
Ma to na celu zachęcanie dziecka do odwracania główki we właściwą stronę, tak aby wiele razy w ciągu dnia powtarzało tę czynność. W ten sposób dziecko będzie utrwalało nabyte na terapii prawidłowe nawyki.
Leczenie kręczu szyi - ćwiczenia bierne
Ćwiczenia bierne, które wprowadzamy w pierwszych dniach życia dziecka, wykonywane są w celu rozciągnięcia skróconego mięśnia m.o.s. Początkowo ćwiczenia wykonuje tylko terapeuta, ale ponieważ powinny być one wykonywane kilka razy dziennie, zadaniem terapeuty jest nauczenie rodziców jak ćwiczyć, rozciągać mięsień i sprowadzać malucha do symetrii.
Elementy masażu klasycznego mają za zadanie rozluźnienie mięśnia przykurczonego i przygotowanie go do ćwiczeń biernych. Kiedy w obrębie mięśnia wyczuwalny jest krwiak, do masażu możemy użyć oprócz oliwki maści np.: Fastum, która dodatkowo pomoże w procesie wchłaniania się „guzka‘’ wyczuwanego w obrębie szyi.
Terapia ogólnorozwojowa
Musimy pamiętać ,że niekorygowany kręcz szyi opóźnia i zaburza rozwój psycho-ruchowy dziecka, dlatego kolejnym ważnym elementem leczenia zachowawczego jest wprowadzenie terapii ogólnorozwojowej. Jedną z takich metod jest terapia NDT-Bobath, która pomoże wyrównać deficyty w:
- asymetrii ciała,
- sile mięśniowej w obrębie szyi,
- tułowia,
- miednicy.
Terapia ta pozwoli również wyrównać napięcie mięśniowe po obu stronach ciała dziecka, często zaburzone przy asymetrii wynikającej z kręczu szyi.
Leczenie zachowawcze przeprowadzamy w ciągu pierwszego roku życia dziecka.
Leczenie operacyjne
Leczenie operacyjne stosowane jest w przypadku gdy, z różnych powodów leczenie zachowawcze nie przyniosło zamierzonych efektów lub wada kostna jest oczywista. Lekarz prowadzący może zdecydować o wykonaniu zabiegu operacyjnego, aby nie dopuścić do wtórnych zniekształceń.
Zabieg operacyjny polega na przecięciu ścięgien mięśnia m.o.s. w okolicy przyczepów mięśnia (głowy mostkowej i obojczykowej). Po zabiegu operacyjnym przez kilka tygodni zaleca się noszenie kołnierza Szanza w celu utrzymania korekcji uzyskanej podczas operacji. Jednocześnie kilka dni po zabiegu wprowadzamy delikatne ćwiczenia czynno-bierne. Po uzyskaniu zgody lekarza możemy wprowadzić pełen zakres rehabilitacji:
- ćwiczenia czynne w obrębie mięśni głowy, szyi, tułowia;
- ćwiczenia wzmacniające mięsień strony przeciwnej ,który zwykle jest nadmiernie rozciągnięty i osłabiony. Ćwiczenia te będą bardziej atrakcyjne dla kilkuletnich pacjentów, gdy wprowadzimy zestaw ćwiczeń z taśmą Thera-band;
- ćwiczenia rozciągające po stronie kręczu, które utrzymają skorygowane zabiegiem operacyjnym ustawienie głowy;
- ćwiczenia korekcyjne, które wpływają na całą postawę i zapobiegają powstawaniu skoliozy;
- ważnym elementem rehabilitacji jest nauka prawidłowego pływania ,która jest również atrakcyjnym dla dzieci uzupełnieniem długotrwałego procesu rehabilitacji po zabiegu.
