Zaburzenia erekcji - przyczyny, leczenie, leki

Erekcja (łac. erectio) lub wzwód jest procesem polegającym na usztywnieniu i powiększeniu się narządu zbudowanego z tkanek jamistych w wyniku zwiększonego dopływu i zmniejszonego odpływu krwi z organu. Określenia tego najczęściej używa się w odniesieniu do wzwodu prącia u mężczyzn. Erekcją może odnosić się również do powiększenia się łechtaczki lub brodawek sutkowych u kobiet.

Reklama

Prącie - budowa

Prącie zbudowane jest z ciała gąbczastego i dwóch ciał jamistych otoczonych łącznotkankową osłonką stanowiących jego trzon. Przy pomocy tkanki łącznej i mięśni członek jest przytwierdzony do miednicy.

Zakończeniem prącia jest żołądź będąca przedłużeniem ciała gąbczastego. U nieobrzezanych mężczyzn jest pokryta napletkiem. Tętnice prącia dzielą się na coraz drobniejsze naczynia doprowadzające krew do ciał jamistych, z których odpływa przez drobne naczynia żylne do żyły grzbietowej prącia. Usztywnienie członka zależy od stopnia w jakim krew wypełnia zatoki ciał jamistych.

Reklama

Jak dochodzi do wzwodu prącia?

Erekcja, w zależności od mechanizmu jej powstawania może być:

• psychogenna, w odpowiedzi na bodźce słuchowe, wzrokowe, węchowe czy też generowane w sferze wyobraźni,
• odruchowa, kiedy występuje w następstwie pobudzenia prącia i otaczających tkanek,
• nocna - występuje u wszystkich zdrowych mężczyzn w wieku od niemowlęcego do późnej starości; w ciągu nocy pojawiają się przynajmniej trzy wzwody, a łączny czas ich trwania to około 100 minut.

Reklama

Erekcja - fazy

Erekcja jest procesem kilkuetapowym:

1. Faza spoczynku - kiedy dopływ i odpływ krwi z członka się równoważą.
2. Faza obrzmienia - kiedy następuje wiotczenie zatok ciał jamistych i rozszerzenie tętniczek doprowadzających krew. Obrzmienie powoduje, że odprowadzające krew żyły przebiegające między osłonkami prącia są zaciskane i dopływ krwi przeważa nad jej odpływem. Skutkuje to stopniowym powiększaniem się członka.
3. Faza usztywnienia, w której objętość krwi pozostaje na stałym poziomie. Ciała jamiste mają wówczas objętość około 10-20 krotnie większą niż w fazie spoczynku.
4. Faza wiotczenia - odpływ krwi przez żyły jest większy niż dopływ.

W uproszczeniu mechanizm erekcji ilustruje następujący schemat: bodziec wywołujący erekcję → impuls nerwowy wysyłany przez mózg do rdzenia nerwowego → pobudzenie ośrodka seksualnego w miednicznym odcinku rdzenia kręgowego → impuls nerwowy działający na naczynia prącia → rozkurcz naczyń doprowadzających krew do ciał jamistych → wzrost przepływu krwi i obrzmienie prącia → uciśnięcie żył prącia przyciskanych do osłonki białawej → zmniejszenie odpływu krwi → wzwód.

Substancje biochemiczne odpowiedzialne za rozkurcz naczyń prącia rozkładane są przez enzym fosfodiesterazę 5 (PDE-5).

Erekcja jest zatem skomplikowanym procesem wymagającym współdziałania mechanizmów psychicznych i fizycznych. Bierze w nim udział szereg czynników i reakcji biochemicznych koniecznych dla prawidłowego sterowania dopływem krwi do ciał jamistych.

Reklama

Zaburzenia erekcji - kogo dotykają?

Problem dotyka bardzo dużej grupy mężczyzn, bowiem szacuje się, że zaburzenia erekcji o różnym nasileniu ma około 50% mężczyzn w wieku od 40 do 70 lat. Według zakrojonych na szeroką skalę badań około 39% czterdziestolatków, 48% pięćdziesięciolatków, 57% sześćdziesięciolatków i 67% siedemdziesięciolatków cierpi z powodu zaburzeń wzwodu. Badania epidemiologiczne prowadzone w naszym kraju wskazują, że problem zaburzeń wzwodu dotyczy ok. 3 milionów Polaków.

Należy zwrócić uwagę, że schorzenie to dotyka nie tylko mężczyzn, ale też ich partnerki.

Reklama

Zaburzenia erekcji - czym są?

Oczywiście prawidłowy wzwód prącia jest niezbędny do odbycia satysfakcjonującego dla obojga partnerów stosunku seksualnego i naturalnego zapłodnienia. Niestety, proces ten, jak wszystkie procesy zachodzące w naszym ciele, może ulec zaburzeniom. Definiuje się je jako „niezdolność do osiągnięcia i (lub) utrzymania wzwodu prącia w stopniu wystarczającym do satysfakcjonującej aktywności seksualnej”.

Reklama

Zaburzenia erekcji a impotencja

Chorobę często określano mianem „impotencji” czyli niemożności, niezdolności. Wciąż w świadomości wielu osób problemy ze wzwodem równają się impotencji. Obecnie odchodzi się od tego terminu ze względu na jego negatywny wydźwięk, zwłaszcza, że przytoczona definicja zaburzeń erekcji jest zrozumiała, właściwie i w pełni wyjaśnia istotę choroby, nie jest również krzywdząca dla pacjenta.

Reklama

Zaburzenia erekcji - przyczyny

Zaburzenia erekcji zostały podzielone na trzy kategorie, w zależności od przyczyny powstania:

1. Zaburzenia organiczne związane z:

• nieprawidłową funkcją nerwów, naczyń, układu hormonalnego,
• nieprawidłową budową anatomiczną,
• urazami,
• leczeniem innych schorzeń.

2. Zaburzenia psychogenne - dotyczące problemów w relacjach międzyludzkich, wynikające ze stresu zawodowego czy też problemów małżeńskich. Dotykają bardzo często młodych mężczyzn w wieku poniżej 35. roku życia.
3. Zaburzenia organiczno-psychogenne – występujące najczęściej.

 

Do przyczyn powstawania zaburzeń erekcji należą:

• wady wrodzone,
• zaburzenia endokrynologiczne np. niedoczynność/nadczynność tarczycy, a zwłaszcza cukrzyca, ponieważ prowadzi do uszkodzenia naczyń, zwłaszcza tych małych, do których należą naczynia prącia; cukrzyca jest też odpowiedzialna za uszkodzenie nerwów odpowiedzialnych bezpośrednio za kontrolę erekcji,
• schorzenia neurologiczne (np. choroba Alzheimera, stwardnienie rozsiane, udar mózgu),
• choroby naczyń - naczynia produkują wiele czynników biorących udział w procesie erekcji; ich uszkodzenie, np. w przebiegu miażdżycy, upośledza tę ich funkcję,
• choroby serca,
• choroby nerek - ponad połowa mężczyzn z przewlekłą niewydolnością nerek cierpi z powodu zaburzeń erekcji,
• choroby wątroby,
• zaburzenia oddychania - np. bezdech nocny,
• palenie tytoniu - często bagatelizowany czynnik ryzyka; palenie zaburza funkcję drobnych i delikatnych naczyń prącia, ponadto przyczynia się między innymi do powstawania chorób serca i miażdżycy tętnic,
• alkohol,
• styl życia, otyłość,
• przyjmowane leki, między innymi przeciwnadciśnieniowe, przeciwpsychotyczne, przeciwdepresyjne, ale też hormony takie jak antyandrogeny, estrogeny i tzw. analogi LHRH stosowane w leczeniu raka prostaty,
• narkotyki - heroina, kokaina, haszysz, LSD, marihuana,
• urazy (jąder, cewki moczowej, prącia, rdzenia kręgowego, mózgu, złamania miednicy),
• stan po operacjach w obrębie miednicy (np. operacje prostaty, wycięcie odbytnicy lub esicy),
• shoroba Peyroniego - polega na tworzeniu się zwłóknienia w obrębie osłonek prącia, co prowadzi do zniekształcenia prącia, utrudnienia dopływu krwi do ciał jamistych i bólu w czasie wzwodu,
• niska samoocena, sposób wychowania,
• warunki w jakich dochodzi do pobudzenia,
• stan psychiczny - schizofrenia, zaburzenia lękowe, a zwłaszcza depresja bardzo często przebiegają z zaburzeniami erekcji; u 40-90% mężczyzn cierpiących z powodu depresji obecne są zaburzenia wzwodu,
• starszy wiek.

Najbardziej zagrożeni wystąpieniem zaburzeń erekcji są palący mężczyźni leczeni z powodu nadciśnienia tętniczego oraz mężczyźni chorzy na cukrzycę typu II.

Zaburzenia erekcji - objawy

Schorzenie może przybierać różne formy. Objawia się jako:

• niemożność osiągnięcia wzwodu - krótkotrwałe, epizodyczne zaburzenia wzwodu zdarzają się w sytuacjach stresu, po spożyciu alkoholu i nie należy się nimi przejmować, jeśli jednak utrzymują się i występują regularnie, należy pomyśleć o wizycie u lekarza;
• niezdolność utrzymania członka w stanie wzwodu - możliwe jest osiągnięcie erekcji, jednak utrzymanie jej do momentu wytrysku nasienia jest trudne lub niemożliwe.

Jak rozpoznać zaburzenia erekcji?

Należy zaznaczyć, że zaburzenia erekcji nie oznaczają jedynie zupełnej niezdolności do prowadzenia aktywności seksualnej. Termin ten zawiera postacie choroby o różnym nasileniu, które można ocenić przy użyciu specjalnie skonstruowanej skali IIEF-5. Korzysta z niej lekarz starając się określić jak poważne zaburzenia rozwinęły się u zgłaszającego się z takim problemem pacjenta.

Zaburzenia erekcji - Formularz IIEF-5

Każde pytanie kwestionariusza jest opatrzone kilkoma odpowiedziami. Spośród odpowiedzi na każde pytanie należy wybrać tylko jedną, która najlepiej określa Pańskie odczucie. Pytania dotyczą okresu sześciu miesięcy wstecz.

1. Jak ocenia Pan swoją pewność, że mógłby Pan osiągnąć i utrzymać erekcję?

• Bardzo nisko [1]
• Nisko [2]
• Umiarkowanie [3]
• Wysoko [4]
• Bardzo wysoko [5]

2. Jeśli erekcja wystąpiła w wyniku stymulacji seksualnej, jak często była nasilona na tyle, że umożliwiła odbycie stosunku płciowego?

• Nie było aktywności seksualnej [0]
• Prawie nigdy lub nigdy [1]
• Kilkakrotnie (znacznie rzadziej niż co drugi raz) [2]
• Czasami (mniej więcej co drugi raz) [3]
• Wielokrotnie (znacznie częściej niż co drugi raz) [4]
• Zawsze lub prawie zawsze [5]

3. Jak często podczas stosunku płciowego był Pan w stanie utrzymać erekcję?

• Nie było aktywności seksualnej [0]
• Prawie nigdy lub nigdy [1]
• Kilkakrotnie (znacznie rzadziej niż co drugi raz) [2]
• Czasami (mniej więcej co drugi raz) [3]
• Wielokrotnie (znacznie częściej niż co drugi raz) [4]
• Zawsze lub prawie zawsze [5]

4. Jak trudno było Panu utrzymać erekcję do zakończenia stosunku płciowego?

• Nie podejmowałem stosunków płciowych [0]
• Niezwykle trudno [1]
• Bardzo trudno [2]
• Trudno [3]
• Nieznacznie trudniej [4]
• Nie miałem trudności [5] 

5. Jeśli podejmował Pan stosunek płciowy, jak często dostarczył on Panu zadowolenia?

• Nie było aktywności seksualnej [0]
• Prawie nigdy lub nigdy [1]
• Kilkakrotnie (znacznie rzadziej niż co drugi raz) [2]
• Czasami (mniej więcej co drugi raz) [3]
• Wielokrotnie (znacznie częściej niż co drugi raz) [4]
• Zawsze lub prawie zawsze [5]

Wynik:

25-22 pkt. - oznacza brak zaburzeń wzwodu
21-17 pkt. - niewielkie zaburzenia, mężczyźni rzadko odczuwają satysfakcję ze stosunku
16-11 pkt. - umiarkowane zaburzenia, mężczyźni satysfakcję ze stosunku odczuwają okazjonalnie
poniżej 10 pkt. - ciężkie zaburzenia wzwodu, mężczyźni nigdy lub prawie nigdy nie odczuwają satysfakcji ze stosunku

Zaburzenia erekcji - diagnostyka

O problemie zaburzeń erekcji najlepiej powiedzieć podczas wizyty u lekarza rodzinnego, ponieważ daje mu to pewną informację o stopniu zaawansowania zmian jakie zaszły w całym organizmie pacjenta w przebiegu chorób przewlekłych. Może to też demaskować skryty rozwój takich chorób jak nadciśnienie tętnicze lub cukrzyca.

Lekarz rodzinny może wypisać skierowanie do urologa, czyli lekarza, który zajmuje się chorobami układu moczowo-płciowego. Leczeniem zaburzeń erekcji może zajmować się również lekarz psychiatra bądź seksuolog, jednak w Polsce to wciąż rzadko wybierane rozwiązanie. Najczęściej mężczyźni z zaburzeniami wzwodu kierują się bezpośrednio do urologa. 

Ważnym problemem mężczyzn dotkniętych zaburzeniami wzwodu jest skrępowanie jakie odczuwają przed wizytą u lekarza. Wynikać to może z obniżonego poczucia wartości własnej czy z lęków przed reakcją lekarza, a także, co zrozumiałe, z potrzeby zachowania pełnej dyskrecji. Obawy te najczęściej znikają po pierwszej wizycie, kiedy pacjent przekonuje się o pełnym profesjonalizmie lekarza.

Ważne jest jednak, aby podjąć próbę leczenia, ponieważ obecnie stosowane metody mają dużą skuteczność, a powrót możliwości prowadzenia aktywnego życia seksualnego często znacząco podnosi jakość życia i przyczynia się do rozwiązania wielu problemów natury psychicznej.

Zaburzenia erekcji - jak wygląda wizyta u lekarza?

Lekarz rozpoczyna badanie od rozmowy na temat obecnych dolegliwości, ich początku i narastania. Będzie zadawał pytania konieczne do ustalenia przyczyny i charakteru zaburzeń erekcji, a więc o:

• dotychczasowe i obecne życie seksualne,
• towarzyszące i przebyte choroby, szczególnie ważne jest poinformowanie o cukrzycy, nadciśnieniu tętniczym, chorobie niedokrwiennej serca, zawałach serca,
• przebyte operacje, szczególnie w obrębie miednicy,
• urazy,
• stosowane leki,
• używki (alkohol, papierosy, środki odurzające),
• substancje anaboliczne (stosowane w celu zwiększenia masy mięśniowej),
• oczekiwania co do formy i wyników leczenia.

Lekarz może zadać również pytanie o występowanie nocnych wzwodów prącia. Istotne dla ustalenia charakteru zaburzeń mogą się okazać informacje dotyczące:

• warunków bytowania,
• trybu życia,
• przyzwyczajeń,
• diety,
• a nawet wychowania.

Lekarz może poprosić o wypełnienie przedstawionego powyżej formularza IIEF-5.

W wyspecjalizowanych ośrodkach może okazać się konieczne przeprowadzenie rozmowy z obojgiem partnerów i z każdym z osobna. W takim badaniu może uczestniczyć psycholog, psychiatra lub seksuolog.

W gabinecie, w przypadku pierwszej wizyty, warto zapytać o nowoczesne leki stosowane w leczeniu zaburzeń erekcji oraz o możliwość ich stosowania w połączeniu z przyjmowanymi dotychczas lekami. Ważne też, aby obecna sytuacja zdrowotna, zwłaszcza poważne choroby układu sercowo-naczyniowego, zostały wzięte pod uwagę przy ustalaniu terapii.

Warto wspomnieć, że ze względu na niewielki rozmiar naczyń prącia i łatwe ich uszkodzenie, w przebiegu wielu chorób, często to właśnie one jako pierwsze w organizmie mężczyzny ulegają uszkodzeniu. Pojawienie się zaburzeń erekcji może więc być pierwszym objawem rozwijającej się skrycie choroby układu sercowo-naczyniowego (choroba wieńcowa, miażdżyca, nadciśnienie tętnicze) i cukrzycy.

Odsetek cierpiących z powodu zaburzeń erekcji rośnie wraz z wiekiem, choć nie zawsze jest to związane z samym procesem starzenia się, a z istnieniem okoliczności zwiększających ryzyko rozwinięcia się schorzenia. Ponieważ erekcja jest zależna od wielu czynników i wiele struktur bierze udział w jej kontroli, istnieje też bardzo wiele potencjalnych przyczyn zaburzających ten mechanizm.

Zaburzenia erekcji - przebieg badania

Dalsze postępowanie obejmuje badanie fizykalne, czyli:

• ocenę budowy narządów płciowych - prącia, jąder,
• badanie gruczołów sutkowych,
• badanie per rectum (czyli palcem przez odbyt - ma służyć ocenie końcowego odcinka jelita grubego, a przede wszystkim gruczołu krokowego, pęcherzyków nasiennych i opuszki prącia, pozwala także na wykrycie pewnych nieprawidłowości w anatomii miednicy, powinno zostać wykonane u mężczyzn powyżej 50. r. ż),
• pomiar ciśnienia tętniczego,
• badanie tętna na kończynach dolnych,
• podstawowe badanie neurologiczne, dla wykluczenia uszkodzenia rdzenia kręgowego i mózgu.

Zaburzenia erekcji - badania

Konieczne może być wykonanie badań laboratoryjnych, takich jak:

• badanie ogólne moczu,
• pomiar stężenia glukozy w surowicy,
• ocena morfologii krwi,
• poziom kreatyniny, mocznika,
• stężenie transaminaz,
• określenie lipidogramu,
• oznaczenie stężenia hormonów takich jak testosteron i prolaktyna.

Badania dodatkowe

W bardziej złożonych przypadkach lub w razie niepowodzenia leczenia zaproponowanego w oparciu o dotychczasową diagnostykę, aby uściślić przyczynę zaburzeń erekcji, można wykonać bardziej skomplikowane badania dodatkowe.

• Wstrzyknięcie do ciała jamistego leku rozszerzającego naczynia (najczęściej alprostadilu) - wystąpienie erekcji wyklucza, że przyczyną zaburzeń erekcji jest uszkodzenie naczyń.
• Ocena nocnych wzwodów prącia - w fazie REM snu u zdrowych mężczyzn występuje erekcja, zatem dochodzi do powiększenia średnicy i przekrwienia prącia, co można mierzyć przy pomocy aparatu takiego jak Rigiscan. Pozwala to na odróżnienie zaburzeń wzwodu o tle psychogennym (obecne nocne erekcje) od zaburzeń spowodowanych innymi przyczynami. Prostszą wersją tego badania jest test z paskiem znaczków pocztowych - założony wokół prącia zostanie przerwany, jeśli w nocy wystąpi erekcja.
• Badanie USG ciał jamistych - przy użyciu nieinwazyjnej, bezbolesnej techniki dopplerowskiej ocenia się przepływ krwi w obrębie ciał jamistych przed i po podaniu środka rozszerzającego naczynia (alprostadilu). Lekarz obserwuje przepływ krwi na ekranie aparatu.
• Kawernozometria i kawernozografia - badanie pozwala na zmierzenie ciśnienia krwi wewnątrz ciał jamistych oraz na określenie miejsc zwiększonego odpływu żylnego, który zaburza mechanizm erekcji. Wiąże się z koniecznością wkłucia dwóch niewielkich igieł do prącia i podaniem soli fizjologicznej, a także leku wywołującego wzwód, a także wykonaniem zdjęcia rentgenowskiego.
• Arteriografia tętnicy biodrowej wewnętrznej - wykonywana jest przed zabiegami naczyniowymi w obrębie prącia, pozwala na określenie anatomii naczyń krwionośnych. Wiąże się z dożylnym podaniem środka kontrastowego i wykonaniem zdjęcia rentgenowskiego.

Wielu mężczyzn, w razie ujawnienia się zaburzeń wzwodu, przyjmuje ten fakt jako naturalny wynikający z procesów starzenia i przynależny ich wiekowi. Tymczasem zdrowie seksualne jest bardzo istotnym czynnikiem wpływającym na jakość życia i utrzymywanie go w dobrej kondycji, to ważny element dbałości o ogólne zdrowie.

Zaburzenia erekcji - leczenie

Idealne leczenie powinno być akceptowane przez obydwoje partnerów, możliwie nieinwazyjne, a przede wszystkim skuteczne. Skuteczność i niezawodność są głównymi czynnikami wpływającymi na zadowolenie z terapii. Przystępna i niekłopotliwa forma leczenia i pewność powodzenia podczas każdej próby zbliżenia są kluczowe dla spontaniczności życia seksualnego.

Wszystkie dostępne metody zostały podzielone na 3 grupy w zależności od kolejności stosowania i stopnia inwazyjności:

Leczenie I rzutu: leczenie farmakologiczne przy użyciu leków doustnych, psychoterapia.

Leczenie II rzutu: 

• stosowanie aparatów próżniowych,
• stosowanie wstrzyknięć środków rozszerzających naczynia do ciał jamistych prącia.

Leczenie III rzutu (chirurgiczne):

• protezy wewnętrzne prącia,
• operacje naczyniowe.

Zaburzenia erekcji - leczenie farmakologiczne

Leczenie I rzutu

Inhibitory fosfodiesterazy-5

Obecnie najczęściej są stosowane tzw. inhibitory fosfodiesterazy 5 (inhibitory PDE-5). Do tej grupy należą leki takie jak Viagra, Levitra, Cialis, Kamagra, Maxigra. Ich działanie ma na celu rozkurcz mięśni gładkich naczyń i zwiększenie napływu krwi do ciał jamistych prącia. Są stosowane doustnie, 1-6 godzin przed planowanym stosunkiem płciowym. Cialis ma dłuższy czas działania i można go zażywać regularnie co 1-2 dni bez związku z planowaną aktywnością seksualną. Samo zażycie leku z tej grupy nie powoduje wzwodu, konieczna jest stymulacja bodźcami erotycznymi. Leki te wydawane są z przepisu lekarza.

Zaletami tej metody są:

• bezpieczeństwo,
• wysoka, sięgająca 90% skuteczność,
• dyskrecja i łatwość stosowania,
• nieinwazyjność,
• spontaniczność aktywności seksualnej,
• rzadko występujące i mało uciążliwe skutki uboczne.

Zaburzenia braku erekcji - skutki uboczne leczenia farmakologicznego

Do rzadkich skutków ubocznych należą:

• bóle głowy,
• bóle mięśniowe,
• nudności,
• wymioty,
• uczucie zatkanego nosa,
• wrażenie gorąca w okolicy twarzy,
• przejściowe zaburzenia widzenia.

Zaburzenia erekcji - przeciwwskazania leczenia farmakologicznego

Istnieją pewne przeciwwskazania do zażywania leków z tej grupy:

• niskie ciśnienie tętnicze (poniżej 90/50 mmHg),
• równoległe stosowanie leków z grupy nitratów (np. nitrogliceryny),
• uczulenie na substancję czynną,
• ciężka niewydolności wątroby i nerek,
• niedawno przebyty udar mózgu lub zawał mięśnia sercowego,
• zmiany zwyrodnieniowe siatkówki, np. retinitis pigmentosa.

Zaburzenia erekcji - bezpieczeństwo stosowania leków doustnych

Panowie często pytają lekarza czy leki z tej grupy (zwłaszcza Viagra, ze względu na popularność) powodują wzrost ciśnienia i zwiększają ryzyko zawału serca. Otóż Viagra i inne inhibitory PDE5 obniżają ciśnienie tętnicze - stąd niskie ciśnienie i niektóre leki przeciwnadciśnieniowe są przeciwwskazaniem do stosowania Viagry. Co do zawału serca - opinie wśród naukowców są podzielone. Większość uważa, że są to leki bezpieczne, a ryzyko zawału serca związane jest z podjęciem często forsownej aktywności seksualnej przez mężczyzn z ciężkimi schorzeniami układu sercowo-naczyniowego. Terapia omawianymi lekami może być połączona z leczeniem hormonalnym.

Zaburzenia erekcji - leczenie hormonalne

W uproszczeniu zaburzenia erekcji mogą być związane ze zbyt niskim stężeniem testosteronu lub zbyt wysokim stężeniem prolaktyny.

Leczenie w pierwszym przypadku polega na podawaniu testosteronu i u mężczyzn powyżej 50. r. ż może być wdrożone po oznaczeniu poziomu PSA ze względu na możliwość przyspieszenia wzrostu raka prostaty. Wyrównanie poziomu testosteronu, zwłaszcza u starszych pacjentów może mieć korzystny wpływ na podniesienie popędu płciowego i codzienną aktywność seksualną.

Preparat podaje się w formie:

• tabletek doustnych,
• podskórnych,
• plastrów skórnych,
• zastrzyków wykonywanych co kilka tygodni.

Zaburzenia erekcji - skutki uboczne leczenia hormonalnego

Lekaż musi jednak rozważyć zasadność stosowania tej metody ze względu na możliwość wystąpienia niepożądanych skutków:

• wzrost libido bez poprawy wzwodu,
• zmiany charakteru,
• zaburzenia elektrolitowe,
• zaostrzenie choroby wieńcowej i nadciśnieniowej,
• zakrzepica żylna,
• uszkodzenie wątroby i nerek,
• padaczka, migrena.

Mężczyznom z podwyższonym poziomem prolaktyny podaje się bromokryptynę, najpierw jednak należy wykluczyć guz przysadki mózgowej, która produkuje ten hormon.

Zaburzenia erekcji - aparaty próżniowe

Leczenie II rzutu

Erekcję wywołuje się przez wytworzenie podciśnienia wokół członka, co powoduje zwiększony napływ krwi do ciał jamistych, a gumowy zacisk u nasady hamuje jej odpływ. Prącie wprowadza się do cylindra otwartego z jednej strony, z którego, po dociśnięciu do skóry podbrzusza wypompowuje się powietrze. Metoda jest tania, łatwa w stosowaniu i bezpieczna, jednak trudna do zaakceptowania przez większość mężczyzn, ze względu na znaczne ograniczenie spontaniczności zbliżeń przez konieczność stosowania zabiegów bezpośrednio przed stosunkiem.

U większości mężczyzn występuje zasinienie i uczucie oziębienia prącia, u połowy nie dochodzi do wytrysku, a u 15 na 100 mężczyzn dochodzi do wytworzenia się krwiaka. Trudna do zaakceptowania jest też „zwisająca” erekcja, ponieważ sztywna jest tylko część członka pomiędzy zaciskiem a żołędzią, co powoduje trudności we współżyciu. Aparaty próżniowe nie powinny być stosowane przez mężczyzn ze zmianami anatomicznymi w obrębie prącia lub z obniżoną krzepliwością krwi (np. w wyniku przyjmowania leków przeciwkrzepliwych).

Zaburzenia erekcji - wstrzyknięcia środków rozszerzających naczynia do ciał jamistych prącia

Metoda ta jest bardzo skuteczna, polega na samodzielnym wstrzyknięciu do ciał jamistych prącia leku (zwykle alprostadilu), który rozszerza naczynia doprowadzające krew. Wystąpienia wzwodu należy się spodziewać w czasie 5-20 minut od wstrzyknięcia. Ponieważ reakcja na lek jest bardzo zróżnicowana, dawkę ustala lekarz wykonując zastrzyk i obserwując efekt, co dla wielu mężczyzn może być krępujące.

Wady tej metody to duża inwazyjność, konieczność nauczenia się wykonywania zastrzyków, zmniejszenie spontaniczności aktywności seksualnej i skutki uboczne:

• priapizm, czyli wzwód nieustępujący przez 4-6 godzin od wstrzyknięcia, zdarza się u 0,5-15% chorych w zależności od składu wstrzykiwanego preparatu,
• zwłóknienia w miejscu wstrzyknięć - może to doprowadzić do skrzywienia prącia,
• krwiaki podskórne,
• ból promieniujący od miejsca wstrzyknięcia do żołędzi,
• uszkodzenie wątroby.

Same wstrzyknięcia zwykle nie są bolesne, a pieczenie i ból zwykle ustępują po kilku iniekcjach. Przeciwwskazaniem do stosowania tej metody są skłonności do priapizmu, czyli nienaturalnie przedłużonego wzwodu (powyżej 4-6 h). W razie wystąpienia priapizmu, należy pilnie skontaktować się z lekarzem, ponieważ priapizm może nieść ze sobą bardzo poważne konsekwencje, z martwicą prącia włącznie.

Leki rozszerzające naczynia prącia mogą być też podane w postaci żelu do cewki moczowej, co zwiększa ich przystępność i łatwość stosowania, jednak mogą powodować bardzo silny ból. Ponadto ta droga podania wymaga stosowania dużych dawek, co podnosi koszt leczenia.

Zaburzenia erekcji - protezy wewnętrzne prącia

Leczenie III rzutu, chirurgiczne

Protezowanie prącia jest często jedynym ratunkiem dla mężczyzn po radykalnym usunięciu prostaty, u których inne metody zawiodły. Zabieg ten niesie jednak nieodwracalne skutki - w razie niepowodzenia wyklucza inne metody leczenia. Koszt zabiegu jest stosunkowo wysoki, istnieje ryzyko poważnych powikłań (infekcja, martwica ciał jamistych, zaburzenia oddawania moczu), konieczne jest też przeszkolenie obojga partnerów. Proteza nie zapewnia sztywności żołędzi, gdyż tylko naśladuje czynność ciał jamistych. Jednak za stosowaniem tej metody przemawia łatwy dla chirurga dostęp operacyjny, wiele typów protez, które można dopasować do potrzeb pacjenta, a także duża szansa powodzenia zabiegu (nawet 95%).

Stosowane są dwa typy protez - półsztywne i hydrauliczne.

Rodzaje protez - półsztywne

Proteza półsztywna ma metalowy, najczęściej wykonany ze srebra rdzeń otoczony obojętnym materiałem, co powoduje utrzymywanie prącia w półwzwodzie, niemożliwe jest zgięcie członka, prącie może być widoczne pod ubraniem. To często zniechęca chorych do tego sposobu leczenia, mimo najniższej wśród protez ceny, dużej wytrzymałości mechanicznej i łatwości implantacji przez chirurga, co zwiększa szansę powodzenia.

Rodzaje protez - hydrauliczne

Protezy hydrauliczne występują w kilku wariantach, są najczęściej wieloczęściowe. Niewątpliwą zaletą jest możliwość regulowania usztywnienia członka, a także naturalny wygląd zarówno w erekcji, jak w stanie spoczynku. Mimo większej awaryjności, wyższej ceny, a także zwiększenia trudności wykonania zabiegu protezy hydrauliczne są preferowane przez pacjentów.

Wśród hydraulicznych wyróżniamy protezy trzy-, dwu- i jednoczęściowe.

Na protezę trzyczęściową składają się dwa zbiorniki usztywniające ciała jamiste, zbiornik zawierający płyn wszczepiany nad pęcherzem moczowym oraz pompka (najczęściej umieszczona w worku mosznowym) służąca do przemieszczania płynu ze zbiornika nad pęcherzem moczowym do zbiorników usztywniających. Proteza dwuczęściowa nie ma pojemnika wszczepianego nad pęcherzem, a płyn znajduje się w obrębie pompki wszczepionej do moszny.

Najnowocześniejsze, ale i najdroższe są protezy jednoczęściowe. Ich budowa jest niezwykle zwarta, co sprawia, że implantacja jest łatwiejsza niż w przypadku protez dwu- i trzyczęściowych. Zbiornik płynu znajduje się w dalszej części, a pompka w bliższej części protezy. 

Wszczepienie protezy wykonuje się w znieczuleniu ogólnym. Po około godzinnym zabiegu należy pozostać w szpitalu przez 1-2 doby.

Zaburzenia erekcji - operacje naczyniowe

Są obecnie bardzo rzadko stosowane, ze względu na konieczność niezwykle starannej diagnostyki, a także na często niezadowalające wyniki i konieczność przeprowadzania w wysoko wyspecjalizowanych ośrodkach. Celem zabiegów jest operacyjne wytworzenie lub zmodyfikowanie połączeń naczyniowych umożliwiających wzwód.

Zaburzenia erekcji - operacyjne leczenie choroby Peyroniego

Choroba Peyroniego często jest następstwem urazu i polega na tworzeniu się twardej, włóknistej blaszki w obrębie prącia co powoduje jego skrzywienie. Erekcja jest możliwa, jednak najczęściej bolesna. Współżycie jest utrudnione ze względu na zniekształcenie członka. Rozpoznanie jest stawiane na podstawie badania fizykalnego, zdjęcia rentgenowskiego i testu polegającego na wstrzyknięciu alprostadilu w celu wywołania wzwodu.

Leczenie polega na próbach farmakoterapii, która ma na celu zmniejszenie spoistości patologicznej blaszki i zahamowanie toczącego się procesu zapalnego. Nowym sposobem jest terapia generowanymi pozaustrojowo akustycznymi falami uderzeniowymi, takimi jakie stosuje się do rozbijania kamieni moczowych. W razie niepowodzenia, możliwa jest operacja, która trwa około godziny, wymaga dobowej hospitalizacji i cechuje się wysoką skutecznością.

Zaburzenia erekcji - zapobieganie

Zaburzeń erekcji można uniknąć przede wszystkim:

• prowadząc aktywny i zdrowy tryb życia,
• rezygnując z używek, a zwłaszcza palenia,
• dbając o właściwą masę ciała i odpowiednią dietę.

W podobny sposób należy chronić się przed rozwojem chorób takich jak cukrzyca lub nadciśnienie tętnicze, które sprzyjają rozwojowi zaburzeń wzwodu. 

Jeśli jednak zaburzenia te rozwiną się, leczenie należy rozpocząć od próby wyeliminowania czynników ryzyka takich jak:

• nieprawidłowe przyzwyczajenia żywieniowe,
• palenie,
• nadużywanie alkoholu,
• otyłość,
• brak ruchu,
• nadmierny stres.

Jeśli podejrzewane jest psychogenne podłoże zaburzeń, może okazać się przydatne poradnictwo psychologiczne. W przypadku przyjmowania leków, zwłaszcza nadciśnieniowych, skuteczna może być ich zmiana. Niedopuszczalne jest jednak odstawianie leków lub zmiana dawkowania bez konsultacji z lekarzem. 

Wraz z lekarzem można podjąć próbę zmiany leków, zwłaszcza nadciśnieniowych (ale wyłącznie pod kontrolą lekarza!). W żadnym wypadku nie należy samowolnie odstawiać leków podejrzewanych o niekorzystne działanie na funkcje seksualne.

Należy podkreślić, że życie seksualne u mężczyzn, u których wystąpiły zaburzenia wzwodu może być satysfakcjonujące, emocjonujące i pełne radości.

Zaburzenia erekcji - leki bez recepty

Mężczyźni z nieznacznie nasilonymi objawami często sięgają po leki bez recepty, wśród których najpopularniejsze są preparaty ziołowe, suplementy oraz witaminy. Ich skuteczność jest bardzo zróżnicowana. Uważa się, że przewlekłe stosowanie leków tej grupy w niektórych przypadkach może mieć bardzo korzystne działanie. Znajduje to odzwierciedlenie w fakcie, iż naukowcy w poszukiwaniu nowych, skuteczniejszych leków obarczonych jak najmniejszymi działaniami ubocznymi zwracają się w stronę medycyny ludowej.

Badają bezpieczeństwo oraz skuteczność naturalnych afrodyzjaków, których bogactwo i wpływ na funkcje seksualne są znane od dawna. Afrodyzjaki pobudzają zakończenia nerwowe, ośrodki seksualne w rdzeniu kręgowym oraz stymulują układ moczowo-płciowy. Należą do nich owoce morza, tłuste ryby (makrela, łosoś, rekin), johimbina, muszka hiszpańska, żeń-szeń, a także „naturalna afrykańska viagra”- vuka-vuka. Afrodyzjaki dla mężczyzn dostępne na polskim rynku farmaceutycznym to np: Erotic, Cefadisiac, Muramax.

Zaburzenia erekcji - decyzja o badaniach

Na etapie diagnostycznym od mężczyzny będzie zależeć zakres badań, jakie zostaną wykonane. Wybór ten jednak sprowadza się do decyzji o podjęciu leczenia w razie niepowodzenia wybranej metody (np. jeśli leki doustne nie zadziałają, może zostać wykonane badanie nocnych wzwodów prącia; w przypadku nieskuteczności pompy próżniowej zostanie wykonana próba z alprostadilem w celu zbadania możliwości leczenia iniekcjami do ciał jamistych). Chory nie ma więc raczej możliwości wyboru badania, może jedynie odstąpić od prób diagnostyki, co zwykle wiąże się z zaprzestaniem leczenia.

Zaburzenia erekcji - wybór metody leczenia

W fazie leczenia to od mężczyzny i jego partnerki uzależniona jest metoda leczenia. Najmniej inwazyjną, najbezpieczniejszą i bardzo skuteczną jest podawanie doustnych inhibitorów fosfodiesterazy 5. Alternatywą jest dołączenie leczenia hormonalnego, jednak z powodu złego samopoczucia, występowania zmian skórnych, zmian charakteru, zbyt wysokiego libido, pogorszenia przebiegu choroby wieńcowej lub obaw przed wystąpieniem innych skutków ubocznych, mężczyźni mogą zrezygnować z tej części terapii.

W razie nieskuteczności, właściwie bez wykonywania dodatkowych badań diagnostycznych, poza oceną krzepliwości krwi, mężczyźnie może być zaproponowane leczenie przy użyciu pompy próżniowej. Ta metoda nie jest dobrze tolerowana, ze względu na konieczność manewrowania przed zbliżeniem, zmniejszenie spontaniczności i efekty towarzyszące takie jak oziębienie, zasinienie prącia, słaba erekcja u nasady.

Alternatywą są wstrzyknięcia do ciał jamistych, które również wymagają zabiegów przed zbliżeniem - konieczna jest samodzielna lub z pomocą partnerki umiejętna i pewna iniekcja. Iniekcje mogą powodować silny ból lub pieczenie, metoda należy też do dość kosztownych. Częste osiąganie erekcji tą metodą może się przyczynić do skrzywienia prącia. Te aspekty decydują o przerywaniu leczenia lub decydowaniu się na inną metodę. W razie nieskuteczności I i II rzutu - operacyjną.

Wybór pacjenta ograniczony jest tu głównie do wyboru rodzaju protezy, tj. półsztywnej lub hydraulicznej, czynnikami decydującymi okazują się koszt (półsztywne są tańsze), względy estetyczne (protezy hydrauliczne są bardziej dyskretne), obawy o niezawodność (protezy półsztywne są „pewniejsze”).

Ostatnia z opisanych metod, operacja naczyniowa, nie może być wykonana u każdego mężczyzny, wręcz przeciwnie, stosuje się ją sporadycznie.

Niezależnie od własnych wyobrażeń o leczeniu i wizycie, dobrze być należycie zorientowanym w tematyce zaburzeń erekcji, ponieważ lekarze innych niż urologia czy seksuologia specjalności nierzadko nie znają innych niż leki doustne, metod leczenia.

Zaburzenia erekcji - decyzja o leczeniu

Opisywana choroba nie zagraża życiu, a dokuczliwość dolegliwości jest uzależniona od wagi, jaką mężczyzna przywiązuje do życia seksualnego. Dlatego najważniejsza decyzja, jaką podejmuje pacjent to podjęcie leczenia, na które decyduje się jedynie 10% panów z zaburzeniami erekcji.

Mężczyźni mający obawy przed rozpoczęciem leczenia często proszą lekarza o przepisanie jednej tabletki „na próbę”. W czasie kolejnej wizyty najczęściej proszą o przepisanie większej liczby tabletek.

Zaburzenia erekcji - podsumowanie

Podsumowując, zaburzenia erekcji są poważnym i rosnącym problemem dotykającym mężczyzn w różnym wieku oraz ich partnerki, niestety często lekceważonym zarówno przez pacjentów, jak przez lekarzy. Dlatego tak ważne jest zwrócenie się o pomoc lekarską, mimo często odczuwanego skrępowania, czy zażenowania podczas rozmowy na ten temat. Poczucie zakłopotania powinien łagodzić fakt, iż aż połowa mężczyzn w wieku od 40-70. r. ż. ma problemy z erekcją.

Pochodzenie zaburzeń wzwodu może być różnorodne, ale nowoczesne metody diagnostyki i terapii pozwalają wykryć przyczynę i skutecznie leczyć większość mężczyzn. W proces leczenia zaangażowanych może być kilku specjalistów, zwykle urolog, ale też psychiatra, seksuolog, czy psycholog. 

W leczeniu wyróżniamy 3 stopnie, w zależności od nasilenia dolegliwości i skuteczności innych metod. Terapia I rzutu obejmuje leki doustne i psychoterapię. Ważnym elementem może okazać się edukacja - czytanie specjalistycznej literatury, dzięki której udać się może wprowadzenie nowych form stymulacji erotycznej, co urozmaica i zwiększa satysfakcję z życia seksualnego. Jeśli psychoterapia nie przynosi efektu, a stosowanie leków doustnych jest nieskuteczne lub istnieją przeciwwskazania, lekarz może zaproponować leczenie II rzutu, czyli stosowanie aparatów próżniowych bądź podawanie leków rozszerzających naczynia przez iniekcje lub docewkowo. W wypadku braku poprawy lub niechęci do stosowania tych metod, można poddać się leczeniu III rzutu, czyli implantacji protez prącia.