Co to jest zespół złego wchłaniania?
Zespół złego wchłaniania to zaburzenia przyswajania substancji odżywczych i ich wchłaniania przez przewód pokarmowy, a konkretnie przez błonę śluzową jelita cienkiego.
Przy prawidłowo funkcjonującym układzie pokarmowym wszystkie węglowodany, białka, tłuszcze i witaminy są uwalniane z pożywienia i rozkładane przez enzymy na mniejsze cząsteczki.
Proces ten ułatwia ich wchłanianie przez jelito cienkie. Jednak w niektórych przypadkach funkcje wchłaniana są zaburzone.
Zespół złego wchłaniania może obejmować ogólne problemy z wchłanianiem jelitowym lub dotyczyć poszczególnych substancji.
Pojawia się w postaci upośledzenia wchłaniania kilku lub jednego składnika pokarmowego (postać niepełna). Najczęściej spotykane to:
- Zespół złego wchłaniania fruktozy, który polega na problemach z wchłanianiem cukru owocowego w jelicie cienkim. Cukier ten przechodzi dalej do jelita grubego, ulega fermentacji i wywołuje nieprzyjemne dolegliwości. Fruktoza występuje w owocach, sokach, słodyczach, dżemach i miodzie.
- Zespół złego wchłaniania żelaza, który jest następstwem określonych chorób i doprowadza do anemii. Żelazo jest przyswajane w górnym odcinku jelita cienkiego i różne zaburzenia w tej części jelita powodują, iż żelazo nie przedostaje się do krwioobiegu.
- Zespół złego wchłaniania glukozy, który charakteryzuje się obniżoną zdolnością organizmu do metabolizowania glukozy.
Reklama
Przyczyny zespołu złego wchłaniania
Do głównych przyczyn zespołu złego wchłaniania należą:
- niedobory enzymów trawiennych;
- zaburzenia w trawieniu poszczególnych składników, na przykład laktozy;
- wady anatomiczne w budowie organów przewodu pokarmowego, na przykład zespół krótkiego jelita;
- infekcje przewodu pokarmowego (bakteryjne lub wirusowe);
- choroby żołądka;
- choroby jelit;
- choroby trzustki;
- zaburzenia wchłaniania aminokwasów, cukrów prostych, witaminy B12;
- choroby pasożytnicze, jak glistnica czy tasiemczyca;
- przerost flory bakteryjnej jelita cienkiego;
- alergie pokarmowe.
Przyczyny zespołów upośledzonego trawienia mogą mieć charakter pierwotny lub wtórny. Pierwotne zespoły to wrodzone lub nabyte zaburzenia procesów metabolicznych.
Przyczyny wtórne to nieodpowiednie przetwarzanie spożytych pokarmów w procesie trawienia, co sprawia, że nie są one właściwie przygotowane do wchłonięcia.
Problemy trawienne pojawiają się w różnym wieku, a ich podłoże może być odmienne. Przykładowo:
- zespół złego wchłaniania u niemowląt pojawia się najczęściej po wprowadzeniu do diety glutenu,
- zespół złego wchłaniania u dzieci jest najczęściej wywołany infekcjami wirusowymi, nieswoistym zapaleniem jelit czy alergiami pokarmowymi,
- zespół złego wchłaniania u dorosłych pojawia się często po przebytej chorobie zakaźnej, zabiegu operacyjnym, a niekiedy po ciąży.
Reklama
Objawy zespołu złego wchłaniania
Do głównych objawów zespołu złego wchłaniania należą:
- postępujący spadek masy ciała,
- wyniszczenie organizmu,
- bóle brzucha,
- przewlekłe biegunki,
- biegunki tłuszczowe,
- wzdęcia,
- obrzęki,
- wymioty z krwią,
- niedokrwistość i wszelkie objawy z nią związane, jak zaburzenia koncentracji, blada skóra czy osłabienie,
- niedobory witamin, magnezu, wapnia i fosforanów,
- odwodnienie,
- zaburzenia elektrolitowe,
- przesuszone włosy,
- łamliwe paznokcie,
- wysuszona i szorstka skóra,
- zaburzenia psychiczne i neurologiczne z uwagi na niedobór witamin z grupy B.
Jednym z głównych objawów złego wchłaniania u dzieci jest niski wzrost w stosunku do rówieśników i opóźnienia w dojrzewaniu płciowym.
Zbyt mała ilość białka, jaką otrzymuje organizm dziecka w przypadku tej choroby, powoduje zaburzenia wzrostu i zmniejszenie odporności.
Przy nieprawidłowym wchłanianiu wapnia i witaminy D u dzieci pojawia się krzywica. Brak witaminy C wpływa z kolei negatywnie na rozwój zębów i jest częstą przyczyną szkorbutu. Dzieci nie przybierają prawidłowo na masie.
Objawy złego wchłaniania u niemowląt przypominają cechy odwodnienia, czyli osłabienie, zapadnięte ciemię, suchy język i śluzówki. Niemowlę jest osłabione i marudne, często manifestuje brak apetytu.
Objawami zespołu złego wchłaniania u dorosłych są bardzo często zaburzenia pamięci, chwiejność emocjonalna, napady drgawkowe i anemia.
Reklama
Diagnostyka zespołu złego wchłaniania
Pierwszym etapem w rozpoznaniu zespołu złego wchłaniania są badania krwi, moczu i kału. W zależności od objawów choroby lekarz zleca dalsze badania zespołu złego wchłaniania, których zadaniem jest odnalezienie indywidualnej przyczyny zaburzeń metabolicznych.
Pozwala to na dobranie odpowiedniego rodzaju leczenia i zapewnienie jego największej skuteczności.
Diagnostyka zespołu złego wchłaniania opiera się na różnego rodzaju testach, których celem jest analiza zaburzeń wchłaniania białek, tłuszczów i węglowodanów.
Często przeprowadzany jest wodorowy test oddechowy lub test Schillinga, który pozwala ocenić wchłanianie witaminy B12.
Prawidłowa ocena przyczyn jest w niektórych przypadkach możliwa na podstawie badania radiologicznego kontrastowego górnego odcinka przewodu pokarmowego lub gastroskopii z jednoczesnym pobraniem wycinków z dwunastnicy.
Lekarze zlecają także USG jamy brzusznej i testy alergiczne.
Reklama
Co jeść w zespole złego wchłaniania?
Odpowiednia dieta w zespole złego wchłaniania jest bardzo ważnym elementem leczenia. Plan dietetyczny określa lekarz w zależności od przyczyn nieprawidłowego wchłaniania.
Dobór produktów musi być określony indywidualnie dla każdego pacjenta, z uwagi na różny rodzaj nietolerancji pokarmowej.
Posiłki powinny być bogate w minerały, węglowodany, witaminy, białko i tłuszcze. Chory powinien jeść mniejsze porcje, a częściej. Należy unikać pokarmów i płynów, które mogą wywoływać biegunki.
Co jeść przy zespole złego wchłaniania? Do produktów zalecanych należą:
- otręby owsiane,
- ryż,
- płatki owsiane,
- chleb,
- makaron,
- jabłka,
- banany,
- płatki kukurydziane,
- ser.
Początkowo warto jeść tylko pół szklanki porcji tych produktów na dzień. Przy przewlekłych biegunkach do codziennego jadłospisu powinny być wprowadzone produkty bogate w potas i sód. Zaleca się także duże spożycie wody mineralnej, źródlanej lub elektrolitów.
Żywność o wysokiej zawartości potasu to np. sok pomarańczowy, pomarańcze, morele, ziemniaki i banany.
Reklama
Leczenie naturalne zespołu złego wchłaniania
Leczenie naturalne zespołu złego wchłaniania polega przede wszystkim na odpowiedniej diecie i prawidłowych zasadach odżywiania.
Najważniejszą zasadą jest eliminacja składnika nietolerowanego przez organizm. Warto także uzupełniać witaminy i minerały.
Proces trawienia można wzmocnić stosując odpowiednie zioła. Przy zespole złego wchłaniania jelitowego warto pić napar z rumianku pospolitego, kopru włoskiego, czy ziela dziurawca.
Zioła te działają rozkurczowo na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego i łagodzą takie objawy, jak biegunka, zgaga, czy wzdęcia.
Reklama
Leczenie zespołu złego wchłaniania
Jak się leczy zespół złego wchłaniania? Głównym założeniem jest terapia przyczynowa. Oznacza to, iż należy leczyć chorobę podstawową, zgodnie z zaleceniami lekarza. W tym przypadku kluczowe znaczenia ma trafna diagnoza.
Problemy z wchłanianiem bardzo często są skutkiem błędów dietetycznych.
Leczenie zespołu złego wchłaniania polega także na uzupełnianiu niedoborów pokarmowych. W zależności od przyczyn choremu podawane są minerały, witaminy, żelazo, czy inne składniki odżywcze.
W sytuacji zakażenia konieczne jest podanie antybiotyku, środków przeciwzapalnych lub leków przeciwpasożytniczych. Dobór formy leczenia jest bardzo indywidualny i zawsze musi odbywać się pod nadzorem lekarza.
