Budowa dwunastnicy
Co to jest dwunastnica? Jest częścią długiego i skomplikowanego układu pokarmowego. Jak ona wygląda? Jej budowa jest prosta – ma rurowatą formę i długość od 25 do 30 cm u dorosłego człowieka. Stanowi pierwszy odcinek jelita cienkiego, łącząc go z żołądkiem, a konkretnie – jego odźwiernikiem.
Gdzie znajduje się dwunastnica u człowieka? Umiejscowiona jest na wysokości pierwszego kręgu lędźwiowego kręgosłupa, po prawej stronie jamy brzusznej i ma kształt litery C, otaczając głowę trzustki.
Jak wygląda anatomia dwunastnicy? Medycyna wyróżnia cztery odrębne odcinki dwunastnicy:
- część górną (opuszka dwunastnicy) – najkrótszy odcinek długości 4-5 cm, położony tuż obok wątroby i pęcherzyka żółciowego,
- część zstępującą – odcinek największy i najbardziej pofałdowany, długości 8-10 cm,
- część dolna (pozioma) – ok. 6 cm,
- część wstępującą – również ok. 6 cm.
Dwunastnica zawiera w swej budowie element zwany brodawką Vatera (zlokalizowaną w obrębie części zstępującej) – miejsce, z w którym łączą się przewód wątrobowy i przewód trzustkowy. Dzięki temu do organy odprowadzana jest żółć oraz enzymy odpowiedzialne za procesy trawienne.
Reklama
Funkcja dwunastnicy
Dwunastnica jest odcinkiem przewodu pokarmowego umiejscowionym tuż za żołądkiem, zatem treść pokarmowa z żołądka trafia bezpośrednio do jej wnętrza. Tam miesza się się z sokiem trzustkowym i żółcią wątrobową, rozpoczynając intensywny proces trawienia węglowodanów, białek i tłuszczów.
Oprócz tego dwunastnica produkuje własny sok o odczynie zasadowym, który neutralizuje kwasy w treści pokarmowej (w żołądku znajduje się kwas solny niezbędny do rozkładu białek, który powoduje, że panuje tam kwaśne pH).
W górnych odcinkach dwunastnicy dochodzi do trawienia pokarmów, w dolnych – do wchłaniania składników pokarmowych.
Reklama
Ból dwunastnicy
Ponieważ w przewodzie pokarmowy właściwie stale obecna jest treść pokarmowa – mniej lub bardziej strawiona – jest on narażony na szereg dysfunkcji i dolegliwości. Dwunastnica pełni niezwykle istotną rolę w całym procesie trawienia, dlatego jej choroby wpływają znacząco na cały organizm i jego kondycję ogólną.
Najczęstsze choroby dwunastnicy to:
- zapalenie dwunastnicy,
- choroba wrzodowa dwunastnicy,
- refluks dwunastniczo-żołądkowy.
Objawy choroby dwunastnicy to przede wszystkim dolegliwości bólowe. Jak i gdzie boli dwunastnica? Jest to zazwyczaj nagły i ostry ból w obrębie nadbrzusza, szczególnie po jego prawej stronie. Najczęściej następuje on około dwóch godzin po posiłku, ponieważ właśnie wtedy do organu trafia treść pokarmowa.
Reklama
Zapalenie dwunastnicy
Nieżyt dwunastnicy często poprzedza jej chorobę wrzodową. Jego objawem jest ostry ból atakujący nadbrzusze i promieniujący w stronę kręgosłupa.
Stan zapalny dwunastnicy– najczęstsze przyczyny:
- nadkwasota żołądka– nadmierna produkcja kwasu solnego w żołądku powoduje, że sok dwunastnicowy nie jest w stanie go zneutralizować,
- przewlekły, silny stres,
- przyjmowanie niektórych leków, np. przeciwreumatycznych.
Zapalenie przeważnie diagnozuje się przy pomocy gastroskopii – endoskopowego badania górnej części przewodu pokarmowego. Leczenie polega przede wszystkim na:
- stosowaniu leków zobojętniających kwasy,
- lekkostrawnej diecie,
- odstawieniu używek – papierosów i alkoholu.
Reklama
Wrzody dwunastnicy
Stan zapalny, szczególnie nieleczony, prowadzi często do powstania choroby wrzodowej. Wrzody są ubytkami w błonie śluzowej organu, powstają głównie w jego górnych odcinkach – tych bliżej żołądka.
Kiedy wrzody powstają w okolicy naczyń krwionośnych, mogą doprowadzić do ich uszkodzenia, a tym samym do krwotoku wewnętrznego powodującego:
- pogorszenie samopoczucia,
- krwawe stolce,
- torsje.
Do najpowszechniejszych przyczyn powstawania wrzodów należą:
- zakażenie bakterią Helicobacter pylori,
- nieprawidłowe nawyki żywieniowe,
- styl życia (stosowanie używek, nieregularne posiłki itp.).
Gdzie boli, kiedy pojawiają się wrzody na dwunastnicy? Podobnie, jak w przypadku stanu zapalnego, ostry i nagły ból pojawia się w obszarze nadbrzusza.
Leczenie choroby wrzodowej polega na:
- przyjmowaniu antybiotyków,
- przyjmowaniu leków neutralizujących kwasy żołądkowe,
- stosowaniu diety lekkostrawnej,
- odstawieniu używek.
Reklama
Refluks dwunastniczo-żołądkowy
Refluks dwunastniczo-żołądkowy jest dysfunkcją polegającą na tym, że treść pokarmowa przemieszana z solami żółciowymi, zamiast przemieścić się dalej – do jelita czczego, trafia z powrotem do żołądka, działając toksycznie na jego błonę śluzową. Najczęstszym objawem refluksu jest ból w nadbrzuszu, któremu czasem towarzyszą wymioty o treści żółciowej.
Aby zdiagnozować refluks, należy przeprowadzić badanie radioizotopowe. Pacjent przyjmuje posiłek zmieszany ze znacznikiem izotopowym, odbarwiającym treść w dwunastnicy. Następnie wykonuje się zdjęcie radiologiczne, na którym widać, czy treść pokarmowa cofnęła się do żołądka.
Chorobę tę najczęściej leczy się farmakologicznie – lekami zobojętniającymi sole żółciowe, niwelującymi wydzielanie soków żołądkowych i poprawiającymi perystaltykę przewodu pokarmowego.
Reklama
Rak dwunastnicy
Rak dwunastnicy jest najrzadszą postacią złośliwego nowotworu układu pokarmowego. Jego najczęstsze objawy to:
- dolegliwości bólowe w obrębie jamy brzusznej,
- spadek masy ciała,
- krwotoki wewnętrzne,
- nudności i torsje.
Początkowe stadium choroby przebiega często bezobjawowo, a pierwsze objawy typowe są dla wielu chorób układu pokarmowego, dlatego diagnoza bywa stawiana późno, kiedy nowotwór jest już rozwinięty.
Kiedy choroba zdiagnozowana zostaje we wczesnym stadium, możliwe jest usunięcie guza za pomocą endoskopii, w przypadkach zaawansowanego nowotworu jednak konieczna jest operacja – usunięcie guza i fragmentu bądź całej dwunastnicy. Kiedy wycięty zostaje cały narząd, chirurgicznie żołądek łączy się bezpośrednio z jelitem cienkim. U niektórych pacjentów oprócz operacji lekarze stosują chemioterapię.
