Kalendarz pylenia roślin

Kalendarz pylenia - co kiedy pyli? Prognozy dla alergików

Pyłki roślin należą do jednych z najbardziej uczulających alergenów, powodujących uciążliwe i nieobojętne dla zdrowia objawy w postaci kataru siennego, swędzenia nosa i oczu, łzawienia, duszności, czy miejscowej wysypki. Alergicy wrażliwi na pyłki drzew czy traw odczuwają wymienione symptomy głównie sezonowo, podczas okresu pylenia poszczególnych gatunków roślin. Nieocenionym wsparciem w przygotowaniu do tak dokuczliwego sezonu jest kalendarz pylenia roślin, który zawiera prognozy stężenia konkretnych alergenów występujących w określonych miesiącach roku w różnych regionach Polski.

Kalendarz pylenia i prognozy dla alergików

Chociaż rośliny pylą przez cały rok to najwyższe stężenie pyłków można zaobserwować mniej więcej od połowy lutego, do końca października. W tym czasie w powietrzu stwierdza się obecność kilkuset gatunków roślin. Niestety postępujące zmiany klimatyczne, w tym globalne ocieplenie prowadzące m.in. do anomalii pogodowych, nie sprzyjają alergikom wrażliwym na pyłki roślin.

Wzrost temperatur poprawia warunki wegetacji roślin, przez co wydłuża się ich okres pylenia. To prowadzi nie tylko do pylenia w miesiącach jesiennych i zimowych, ale może również zwiększać intensywność pylenia wiosną i latem. Niektóre rośliny mogą zacząć kwitnąć wcześniej niż zazwyczaj, przez co kumuluje się pylenie wielu gatunków w tym samym okresie. Takie natężenie pyłków może być odczuwalne nawet przez osoby, którym zwykle nie doskwiera uczulenie, z kolei alergicy mogą cierpieć z powodu wzmożonych objawów.

Aby móc dobrze przygotować się do sezonu pylenia warto sięgnąć do specjalnego kalendarza pylenia roślin. To niezwykle pożyteczne narzędzie w postaci tabeli pylenia dla alergików pozwala sprawdzić:

które rośliny pylą w danym miesiącu,

jak wysokie jest stężenie określnych pyłków w poszczególnych okresach (skala przewiduje zazwyczaj podział na niskie, średnie i wysokie),

jakie rośliny pylą w danym momencie w konkretnym regionie kraju,

historyczne i aktualne informacje na temat pylenia roślin.

Kalendarze pylenia roślin powstają na podstawie danych historycznych zbieranych na przestrzeni wielu lat. Z kolei aktualne badania pozwalają na opracowywanie prognozy pylenia, czyli bieżącego przewidywania stężenia pyłków roślin w powietrzu.

Na terenie Polski wieloośrodkowe pomiary stężenia pyłku roślin realizowane są od 1989 roku i koordynowane przez Ośrodek Badania Alergenów Środowiskowych.

Tak szczegółowe informacje mogą okazać się niezwykle pomocne dla alergików wrażliwych na pyłki traw czy drzew. Kontrolowanie pylenia roślin pozwala bowiem ograniczyć kontakt z najbardziej dokuczliwymi alergenami i odpowiednio wcześnie zastosować wszelkie środki przeciwalergiczne.

Kalendarz pylenia drzew, czyli jakie drzewa teraz pylą

Teoretycznie pyłek każdej rośliny może wywołać reakcję alergiczną, ale w praktyce jedynie określone gatunki roślin prowadzą do uczulenia. Wśród dość długiej listy uczulających roślin, jedną z głównych grup są drzewa.

Pyłki drzew, które wywołują objawy alergiczne i osiągają najwyższe stężenie w polskim klimacie pochodzą przede wszystkim z takich drzew, jak leszczyna, brzoza, olsza (olcha), topola, dąb, jesion oraz wierzba.

Aby odpowiedzieć sobie na pytanie co teraz pyli, najlepiej zajrzeć do kalendarza pylenia roślin. Tam sprawdzimy między innymi:

Kiedy pyli brzoza – pyłki brzozy zaczynają pojawiać się w powietrzu przeważnie pod koniec marca, ale najwyższe stężenia najczęściej odnotowuje się w kwietniu, szczególnie w drugiej połowie. Długość pylenia brzozy zależy w dużej mierze od pogody. Może trwać od 3 do 5 tygodni.

Kiedy pyli leszczyna – pyłek leszczyny pojawia się w powietrzu jako pierwszy. Zazwyczaj w lutym, ale w cieplejszych regionach kraju odnotowuje się jego obecność mniej więcej od połowy stycznia. Leszczyna pyli do końca marca.

Kiedy pyli olcha (olsza) – najbardziej intensywnie olsza pyli w marcu, ale pylenie rozpoczyna się w lutym i trwa mniej więcej do połowy kwietnia.

Kiedy pyli topola – topola pyli od połowy marca do połowy maja.

Kiedy pyli dąb – dąb pylenie rozpoczyna w połowie kwietnia, apogeum notuje na przełomie kwietnia i maja, a pyłki powinny zniknąć z powietrza z końcem maja.

Kiedy pyli wierzba – pyłki wierzby odnotowuje się w powietrzu od marca do połowy maja.

Kiedy pyli jesion – drzewo to rozpoczyna pylenie w marcu, ale największe stężenie pyłków odnotowuje się w kwietniu.

Kalendarz pylenia drzew oraz prognozy pylenia drzew uzależnione są również od konkretnego regionu i aktualnej pogody.

Warto również nadmienić, że osoby wrażliwe na pyłki konkretnych drzew mogą reagować alergicznie na inne gatunki roślin. Przykładowo alergia na pyłki brzozy może występować równolegle z uczuleniem na pyłki leszczyny i olszy. Mówi się wówczas o krzyżowych reakcjach alergicznych.

Kalendarz pylenia traw – jak wyglądają prognozy

Do alergenów wywołujących jedne z najbardziej uciążliwych objawów uczulenia należą bez wątpienia pyłki traw. Na terenie Polski trawy można odnaleźć w zasadzie wszędzie, a ich okres kwitnienia jest dość długi. Trwa bowiem od wiosny, poprzez lato, aż do wczesnej jesieni.

Pylenie traw rozpoczyna się już w połowie kwietnia i początkowo nie jest zbyt silne, ale u bardziej wrażliwych osób mogą pojawić się pierwsze nieprzyjemne symptomy, do których należą przede wszystkim alergiczny nieżyt nosa i spojówek. Apogeum pylenia traw w naszym kraju przypada na drugą połowę maja, czerwiec i pierwszą połowę lipca. Od drugiej połowy lipca stężenie pyłków traw powinno spadać do średniego poziomu. Wyjątek mogą stanowić obszary nadmorskie i położone w pobliżu jezior, gdzie wysoka wilgotność powietrza sprzyja kwitnieniu traw.

W przypadku sprzyjających warunków atmosferycznych, przeważnie w następstwie ciepłego i wilgotnego lata, na przełomie sierpnia i września może nastąpić ponowny wzrost stężenia pyłków traw. Ostanie pyłki traw definitywnie znikają z powietrza dopiero z początkiem października.

Co teraz pyli, czyli okresy pylenia w poszczególnych miesiącach

Wiemy już, że pyłki roślin potrafią krążyć w powietrzu przez cały rok, a przy coraz wyższych średnich temperaturach nie brakuje ich również w okresie jesienno-zimowym. Jednak nadal ich największe stężenie odczuwa się wiosną i latem. Należy przy tym pamiętać, że okres pylenia różnych gatunków roślin ma odmienne nasilenie w poszczególnych miesiącach roku. Poziom stężenia pyłków w powietrzu będzie również zależał od aktualnych warunków atmosferycznych na danym terenie.

Odpowiedź na pytanie co aktualnie pyli można rzecz jasna odnaleźć w kalendarzu pylenia dla alergików. Dzięki prognozom czasowym dla konkretnych regionów Polski można sprawdzić co pyli w danym miesiącu, w której części kraju.

Przygotowując się do sezonu pylenia w pierwszej kolejności sprawdzamy co kiedy pyli, szukając przede wszystkim informacji o roślinach, na które jesteśmy uczuleni.

Wraz z nadejściem wiosny w powietrzu zaczyna unosić się coraz więcej alergenów, ale pyłki niektórych roślin zaczynają dokuczać alergikom już na początku roku.

Stężenie pyłków konkretnych gatunków roślin w poszczególnych miesiącach, może wyglądać następująco:

Co pyli w styczniu – już w styczniu (przeważnie w drugiej połowie, ale bywa, że i w pierwszym tygodniu) rozpoczyna się pylenie jednego z najbardziej silnych alergenów, czyli leszczyny. Okres pylenia leszczyny kończy się na przełomie marca i kwietnia. Ze względu na coraz wyższe temperatury zimą, pylenie w styczniu może również rozpocząć olsza.

Co pyli w lutym – początek lutego to zazwyczaj start pylenia olszy (olchy), której pyłki szczególnie dają się we znaki w połowie miesiąca. Luty to również miesiąc wzrostu stężenia w powietrzu pyłków leszczyny.

Co pyli w marcu – wiosna sprzyja pojawieniu się w powietrzu licznych alergenów. Nadal pylą leszczyna i olcha (olsza). Ponadto w trzeciej dekadzie marca pylenie rozpoczyna cis, a proces ten trwa maksymalnie 30 dni. W powietrzu odnotowuje się również pyłki topoli oraz wierzby.

Co pyli w kwietniu – coraz wyższa wiosenna temperatura ma wpływ na kwitnienie większej liczby roślin, a co za tym idzie, na wzrost stężenia pyłków w powietrzu. Kwiecień to miesiąc najbardziej intensywnego pylenia brzozy. Nadal trwa okres pylenia olszy, wierzby i topoli, do których dołączają jesion i dąb. Poza tym w kwietniu alergicy narażeni są także na pyłki innych roślin i grzybów. Okres pylenia grzybów zaczyna się w kwietniu i trwa aż do października.

Co pyli w maju – maj to jeden z bardziej urokliwych miesięcy w roku, ale niestety nie dla alergików. W powietrzu prym wiodą liczne pyłki. Począwszy od niezwykle silnych i powodujących uciążliwe objawy pyłków traw, poprzez pylenie babki, dębu, szczawiu, pokrzywy, sosny, na zarodnikach grzybów kończąc.

Co pyli w czerwcu – równie dokuczliwy co maj, może okazać się czerwiec, gdyż na przełomie wiosny i lata odnotowuje się największe stężenia pyłków. W powietrzu krążą wówczas pyłki traw, szczawiu, babki, komosy białej, pokrzywy, czy czarnego bzu.

Co pyli w lipcu – w lipcu utrzymuje się okres pylenia części roślin, które zaczęły kwitnąć w czerwcu i w maju. To przede wszystkim trawy, pokrzywa, babka, komosa, czy szczaw. W drugiej połowie miesiąca pylenie rozpoczyna również bylica. Ponadto przez cały miesiąc utrzymuje się w powietrzu wysokie stężenie pyłku lipy drobnolistnej. W lipcu uczulająco działają także grzyby.

Co pyli w sierpniu – sierpień nadal należy do bylicy oraz pokrzywy. W tym miesiącu wciąż pylą trawy, babka, komosa i szczaw. W połowie sierpnia pylenie rozpoczyna ambrozja. Ponadto przez cały sierpień odnotowuje się stosunkowo wysokie stężenie pyłków zarodników grzybów Cladosporium i Alternaria.

Co pyli we wrześniu – wrzesień to miesiąc, w którym wiele osób cierpiących na alergię poczuje ulgę. W tym miesiącu dobiega końca pylenie bylicy, babki, pokrzywy, komosy oraz traw. Utrzymuje się stosunkowo niskie pylenie ambrozji oraz zarodników z rodzaju Alternaria. Nadal pylą zarodniki grzybów mikroskopowych z rodzaju Cladosporium.

Co pyli w październiku – październik jest ostatnim miesiącem pylenia ambrozji. Powoli znikają również zarodniki z rodzaju Alternaria. Coraz mniej odczuwalny jest również wpływ grzybów z rodzaju Cladosporium.

Co pyli w listopadzie - kalendarz pylenia w listopadzie jest niemalże pusty. Odnotowuje się jeszcze niewielkie stężenie pyłków zarodników grzybów mikroskopowych z rodzaju Cladosporium. Bardziej niż w poprzednich miesiącach wpływ na alergików mogą mieć również roztocza.

Co pyli w grudniu – chociaż w grudniu kalendarz pylenia wydaje się być pusty to warto uważać na niebezpieczne dla zdrowia zarodniki grzybów tzw. wewnątrzdomowych. Należą do nich m.in. Aspergillus i Penicillium, których obecność w powietrzu odnotowuje się przez cały rok.

Kalendarz alergika – jak przygotować się do sezonu pylenia roślin?

Kalendarz pylenia roślin to przede wszystkim kalendarz dla alergików, głównie tych, których układ immunologiczny reaguje na pyłki konkretnych gatunków roślin, ale również dla osób, które zmagają się z innymi rodzajami uczulenia, ale sezon pylenia też nie jest dla nich do końca obojętny.

Pyłek roślin to jeden z najbardziej powszechnych alergenów, który wywołuje dokuczliwe symptomy u wielu osób. Uczulenie na pyłki roślin to rodzaj alergii wziewnej, która objawia się przede wszystkim:

katarem siennym w postaci uporczywego kichania, zatkanego nosa, obfitej i wodnistej wydzieliny z nosa, świądem nosa;

zaczerwieniem oczu;

swędzeniem okolic oczu;

łzawieniem;

obrzękiem powiek;

dusznością, problemami z oddychaniem lub napadowym kaszlem;

wysypką alergiczną, pokrzywką i świądem skóry;

obrzękiem naczynioruchowym;

zmęczeniem;

rozdrażnieniem;

uczuciem rozbicia i ogólnym złym samopoczuciem.

Alergii na pyłki roślin mogą również towarzyszyć bóle brzucha, biegunka, nudności i wymioty, a niekiedy bóle głowy.

Alergeny wziewne, w tym pyłki roślin, przedostają się do organizmu człowieka drogą oddechową. Ich obecność jest najbardziej odczuwalna w ciepłe, suche i słoneczne dni. Nie sposób całkowicie uniknąć kontaktu z pyłkami, ale warto próbować go ograniczać.

Większość alergików wrażliwych na pyłki ma świadomość tego, które rośliny szkodzą im najbardziej. I właśnie ta wiedza w połączeniu w informacjami zawartymi w kalendarzu pylenia może przynieść pozytywne skutki w walce z niepożądanymi symptomami uczulenia.

Osoby, które nie wiedzą na pyłek, których roślin są uczulone powinny skonsultować się z alergologiem, który zleci wykonanie odpowiednich testów.

Aby zminimalizować objawy alergii na pyłki roślin warto:

sprawdzać kalendarz pylenia roślin i aktualne prognozy dla alergików;

unikać miejsc, w których występują uczulające rośliny;

ograniczyć spacery w porach dnia, w których stężenie pyłków jest wysokie oraz podczas suchych, słonecznych dni (lepiej wybrać się na spacer tuż po opadach deszczu oraz wczesnym rankiem lub wieczorem);

chronić oczy przed pyłkami poprzez noszenie okularów przeciwsłonecznych;

wietrzyć pomieszczenia, w których przebywamy i śpimy wieczorem, a nie w ciągu dnia;

utrzymywać temperaturę pokojową w granicach 20 stopni Celsjusza, a wilgotność na poziomie ok. 50%;

spać przy zamkniętym oknie;

dbać o higienę nosa;

wspierać odporność organizmu;

stosować wszelkie zalecone przez lekarza środki przeciwhistaminowe, w tym tabletki, krople do oczu i nosa etc.

W razie intensywnych objawów uniemożliwiających normalne funkcjonowanie należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza, który zaleci odpowiednie leczenie.

Mapa pylenia, czyli co i gdzie pyli?

Nie bez znaczenia pozostaje również obszar pylenia, gdyż w różnych regionach kraju w określonym momencie mogą pylić inne gatunki roślin. W kalendarzu pylenia można więc nie tylko sprawdzić co kiedy pyli, ale również gdzie w danym momencie występują pyłki poszczególnych traw, czy drzew.

Stworzona specjalnie do tego celu mapa pylenia dla alergików dzieli kraj na cztery regiony:

Pierwszy region na mapie pylenia to zachodnia część kraju, czyli ta najcieplejsza. Na terenach zachodniej Polski wiosna zaczyna się najwcześniej i to tam w pierwszej kolejności pylą trawy i drzewa.

Drugi region pod względem cieplejszych temperatur to obszar Podkarpacia, Małopolski, Śląska, województwa łódzkiego, Wielkopolski czy okolic Szczecina.

Opóźniony o około 7 do 10 dni w stosunku do najcieplejszego obszaru kraju jest trzeci region, który obejmuje wschodnie tereny Polski oraz wybrzeże.

Na południu Polski, szczególnie w górach oraz na Suwalszczyźnie, zima trwa najdłużej, a opóźnienie pylenia roślin w odniesieniu do najcieplejszych miejsc w Polsce wynosi od około 10 dni do dwóch tygodni. Tam też zlokalizowany jest czwarty region mapy pylenia.

Warto na bieżąco śledzić stężenie alergenów w konkretnych miesiącach w różnych regionach kraju, gdyż daty rozpoczęcia i zakończenia pylenia roślin w poszczególnych latach mogą odbiegać od średnich wieloletnich.

Bibliografia:

Polskie Towarzystwo Alergologiczne: https://alergia.pta.med.pl/

http://alergen.info.pl/

Ośrodek Badania Alergenów Środowiskowych: http://www.obas.pl/