Kalkulator siatek centylowych płodu

Czym jest kalkulator siatek centylowych płodu?

Siatki centylowe to wykres, który pozwala porównać różne parametry rozwoju fizycznego do parametrów osiąganych przez większość osób w danym wieku.

Siatka zawiera centyle od 0 do 100 i służy przede wszystkim do oceny wzrostu i wagi. 50 centyl nie świadczy o tym, że np. waga dziecka jest po środku medycznie przyjętej normy, ale że największy odsetek dzieci w tym samym wieku waży dokładnie tyle samo.

Siatki centylowe stosowane u dzieci są powszechnie znane, warto wiedzieć jednak, że istnieją także centyle płodu, oceniające jego miarę, wagę i inne parametry.

Czym zatem jest kalkulator siatek centylowych płodu? Jest to narzędzie, które przelicza podane parametry na centyle. Ułatwia tym samym uzyskanie konkretnego wyniku, bez konieczności samodzielnego odczytywania go na siatkach.

Jak wyliczyć centyle w ciąży? O ile w przypadku dziecka narodzonego można je samodzielnie zmierzyć i zważyć, o tyle miary i wagi płodu nie da się określić samemu.

Kalkulator opiera się zatem na danych uzyskanych w pomiarze USG oraz na tzw. równaniu Hadlocka i międzynarodowych siatkach centylowych, stworzonych przez WHO.

Równanie Hadlocka wygląda następująco:

log₁₀ (waga płodu) = 1.3596 – (0.00386 ∙ AC ∙ FL) + (0.0064 ∙ HC) + (0.00061 ∙ BPD ∙ AC) + (0.0424 ∙ AC) + (0.174 ∙ FL)

gdzie log₁₀ to logarytm masy płodu (podanej w gramach) o podstawie 10.

Być może niektórzy pokuszą się o samodzielne obliczenie wagi dziecka w ciąży i określenie jej w centylach.

Ponieważ dla wielu osób umieszczone wyżej zadanie matematyczne okaże się skomplikowane, a w dodatku wynik i parametry należy umieścić na siatce centylowej płodu, by porównać je z wynikami innych dzieci na tym samym etapie rozwoju, warto skorzystać z kalkulatora wagi płodu na podstawie danych określonych przez lekarza podczas badania USG.

Narzędzie to od razu przelicza wagę dziecka w danym momencie ciąży na centyle, co ułatwia porównanie jego rozwoju z innymi.

Skróty USG ciąży niezbędne do oszacowania wagi płodu

Aby samemu obliczyć wagę rozwijającego się w macicy dziecka lub skorzystać z kalkulatora siatek centylowych płodu, należy najpierw zgromadzić wszystkie potrzebne do tego parametry.

Wymiary ultrasonograficzne często oznaczane są trudnymi do rozszyfrowania skrótami. Skróty spotykane w wynikach USG płodu w czasie ciąży to przede wszystkim:

• AC (ang. abdominal circumference) – obwód brzuszka płodu, podawany w centymetrach
• HC (ang. head circumference) – obwód głowy płodu, w centymetrach
• FL (ang. femur length) – długość kości udowej płodu
• HL (ang. humerus length) – długość kości ramiennej u płodu
• BPD (ang. biparietal diameter) – wymiar dwuciemieniowy, czyli szerokość główki od ciemienia do ciemienia

To bardzo ważne, by wiedzieć, jakie parametry zostały oznaczone z USG i w jakich jednostkach podane są wyniki. Jeśli np. długości kości w wyniku badania podane są w innych jednostkach, niż wartości potrzebne do kalkulatora, należy je najpierw przeliczyć. W przeciwnym razie obliczone przez kalkulator wyniki będą fałszywe.

Jak korzystać z siatki centylowej płodu?

Jak sprawdzić, w którym centylu jest dziecko w okresie prenatalnym, kiedy zna się jego wagę i tzw. wiek ciąży?

Można samodzielnie odczytać wynik, korzystając z siatki centylowej płodu w formie tabeli lub skorzystać z kalkulatora. Ta druga metoda jest łatwiejsza, a często również dokładniejsza.

Siatki centylowe z podziałem na tygodnie ciąży nie są przede wszystkim tak łatwo dostępne i powszechne, jak siatki do oceny rozwoju dzieci już narodzonych.

Aby znaleźć na wykresie, w którym centylu znajduje się płód, trzeba znać jego masę i dokładnie policzyć tydzień ciąży, pamiętając, że za jej początek uznaje się pierwszy dzień ostatniej miesiączki przed zapłodnieniem (dla ułatwienia można skorzystać z kalkulatora ciąży).

Te dwa parametry są niezbędne, by znaleźć na siatce odpowiedni punkt i odczytać wynik. Ten zwykle jest przybliżony – np. można stwierdzić, że dziecko mieści się między 40 a 45 centylem, ponieważ na tabeli wagi dziecka w czasie ciąży z reguły wyrysowane są linie obrazujące co piąty centyl.

Kalkulator oblicza natomiast centyle z dokładnością do jednego miejsca po przecinku. Nie trzeba znać dokładnie wszystkich parametrów, a na podstawie tych wpisanych narzędzie oblicza niewiadome w sposób szacunkowy, bazując na ogólnie przyjętych normach.

Przykład - gdy do kalkulatora wpisze się wiek ciąży, obwód głowy i obwód brzucha, automatycznie uzupełni on szacunkową wagę płodu, długość kości udowej i wymiar ciemieniowy i poda, w którym centylu znajduje się płód na podstawie wpisanych danych.

Można też podać sam wiek ciąży i wagę dziecka, by uzyskać wynik w centylach.

Przykład:

Podane dane to:

• wiek ciąży – 16 tydzień
• szacunkowa masa ciała – 200 g

Wynik: dziecko mieści się w 97,5 centylu.

Co ważne, w kalkulatorze można wpisywać dane w różnych jednostkach i narzędzie samo je ujednolica i przelicza. Należy jedynie pamiętać, by podając dane, zaznaczyć takie jednostki, jakich lekarz użył w opisie badania.

W jakim centylu mieści się płód? Normy oraz znaczenie SGA i LGA

Centyle w czasie ciąży to parametr pokazujący, jak rozwija się płód na tle całej populacji, czyli w tym przypadku – innych dzieci na tym samym etapie prenatalnym. W siatkach centylowych płodu stosuje się inne dane niż w siatkach dzieci już narodzonych, które w stosunkowo łatwy sposób można zmierzyć i zważyć.

Siatki płodu bazują na danych szacunkowych określanych w badaniu USG. O czym mówią i jakie wyniki są powodem do niepokoju? Jak już zostało powiedziane – centyle obrazują parametry dziecka na tle innych dzieci na tym samym etapie rozwoju, a nie są normami medycznymi jako takimi.

Zakładając jednak, że statystycznie większość płodów rozwija się prawidłowo, dają one pojęcie, czy przyrost wagi dziecka w czasie ciąży jest mały, duży czy przeciętny. Przyrost masy jest oczywiście zupełnie inny w 1, 2 i w 3 trymestrze, dlatego w kalkulatorze tak ważny parametr stanowi wiek ciąży.

O zbyt małej wadze dziecka w czasie ciąży mówi się, kiedy jest ona poniżej 10 centyla. Stan taki nazywa się hipotrofią płodu i niesie on ryzyko, że noworodek też będzie hipotroficzny.

 Zbyt niska masa urodzeniowa SGA (z ang. small for gestational age) najczęściej wynika z wcześniactwa, ale zdarzają się też inne jej przyczyny.

Wysoka masa urodzeniowa LGA (z ang. large for gestational age) nazywana jest natomiast makrosomią i mówi się o niej, gdy hipertroficzny noworodek przekracza 90 centyl wagi ciała. O makrosomii może świadczyć także duży obwód brzuszka u płodu.

Wszelkie niepokoje należy zawsze konsultować z lekarzem prowadzącym. Nie zawsze odchylenia od normy świadczą o nieprawidłowościach, dlatego tylko specjalista może dokonać interpretacji wyników. Np. wymiar dwuciemieniowy poniżej normy z odchyleniem do dwóch tygodni ciąży uznaje się w większości przypadków za dopuszczalny.

Mówi się, że dziecko jest po środku normy, kiedy jego parametry oscylują około 50 centyla. Przykładowo dla 20 tygodnia ciąży są to takie wartości:

• AC 15,5 cm
• HC 18 cm
• BPD 5,6 cm
• FL 3 cm
• szacunkowa waga płodu 334 g

Dlaczego warto korzystać z siatki centylowej płodu?

Centyle dziecka już narodzonego są powszechnie stosowane do monitorowania tempa jego rozwoju. Okazuje się jednak, że śledzenie postępów jest ważne właściwie już od chwili poczęcia, a dzięki siatce percentylowej płodu można wykryć niektóre istotne nieprawidłowości już na etapie prenatalnym.

Kalkulator wagi płodu w poszczególnych tygodniach pozwana na bieżąco sprawdzać, czy jej przyrost jest prawidłowy, a gdy waga dziecka w czasie ciąży wykracza poza siatkę centylową, jest to często pierwszy sygnał, że proces rozwoju nie przebiega prawidłowo.

Im wcześniej zdiagnozowany problem, tym większa szansa na zniwelowanie nieprawidłowości.

Przykładem może być zbyt szybki przyrost wagi dziecka, związany ze stanem cukrzycowym u kobiety w ciąży. Kiedy cukrzyca zostanie wcześnie rozpoznana i zacznie być odpowiednio leczone, szanse na wyrównanie przyrostu masy są duże. Może to skutecznie zapobiec makrosomii i groźnym dla zdrowia dziecka powikłaniom.

Czy istnieją inne metody sprawdzania wagi i miary płodu?

Kalkulator wagi płodu na podstawie danych uzyskanych w USG jest najpowszechniejszą metodą szacowania masy ciała dziecka nienarodzonego. Masę płodu można przeliczyć na centyle lub porównać z przyjętymi w medycynie normami.

Wszelkich porównań i szacunków powinien dokonywać lekarz prowadzący ciążę. Wyliczenie szacunkowej wagi płodu nie jest łatwe i powinno być zawsze dokonywane przez doświadczonego specjalistę.

W dodatku tylko lekarz dysponujący odpowiednią wiedzą, praktyką i posiadający pełen obraz kliniczny pacjenta, jest w stanie zinterpretować wyniki badań i stwierdzić, czy są one prawidłowe, czy też stanowią powód do niepokoju.

Przyrostu wagi płodu nie da się oszacować na podstawie przyrostu masy kobiety w ciąży. Na tę akurat masa samego dziecka składa się w niewielkim stopniu, szczególnie w pierwszych miesiącach. Więcej waży płyn owodniowy czy zatrzymująca się w organizmie woda.

Bibliografia:

• N. Abdalla i wsp., Ocena korelacji ultrasonograficznego pomiaru tkanek miękkich uda płodu z jego wybranymi parametrami sonograficznymi i antropometrycznymi ciężarnych, w: Ginekologia Polska, 2015, 86, 915-920
• A. Kostecka, Niska masa urodzeniowa z tendencją do dziedziczności, źródło: DM/https://obgyn.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/uog.20119
• K. Milde i wsp., Urodzeniowa masa i długość ciała noworodków warszawskich, w: Pediatr Endocrinol Diabetes Metab 2015;21,3:111-121
• H. Huras, M. Radoń-Pokracka, Wewnątrzmaciczne zahamowanie wzrastania płodu — schemat diagnostyczny i postępowanie, w: Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2016 tom 1, nr 3, strony 107–114
• S. Kwiatkowski i wsp., Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników w zakresie diagnostyki i postępowania w ciążach powikłanych ograniczeniem wzrastania płodu, w: Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2020 tom 5, nr 3, strony 119–130