Badania moczu

Badanie moczu jest niemal tak samo popularne, jak morfologia. Pomimo swej niskiej ceny może wykryć wiele dolegliwości, ponieważ pokazuje stan nerek czy dróg moczowych. Co jeszcze pokazuje? Które wyniki powinny zacząć niepokoić?

Rodzaje badań moczu

Istenieje kilka rodzajów badań moczu, których wykonanie zależy od celu, w jakim zostały zlecone. Są to:

• ogólne badanie moczu (przesiewowe) - wykonywane najczęściej pod kątem chorób nerek, dróg moczowych i chorób cywilizacyjnych,
• posiew moczu - zlecany w przypadku podejrzenia zakażeń dróg układu moczowego, 
• zbiórka dobowa lub dwunastogodzinna - zlecana w przypadku podejrzenia chorób układu moczowego, w celu wykrycia obecności w moczu pewnych substacji, jak potas, wapń, fosfor, mocznik, itd.

Co wykrywa badanie moczu?

Badanie ogólne moczu najczęściej wykonuje się w celu rozpoznania dolegliwości ze strony:

• dróg moczowych (m.in. kamica),
• nerek (zapalenie nerek – kłębuszkowe, śródmiąższowe),
• chorób cywilizacyjnych (nadciśnienie, cukrzyca, otyłość),
• chorób układowych (np. skrobiawica).

Oczywiście badanie moczu należy wykonywać także profilaktycznie, najlepiej raz w roku.

Przygotowanie do badania moczu

Przed badaniem moczu należy przez minimum 12 godzin nie jeść, a także nie pić (jedynie woda jest dozwolona).

Przed pobraniem próbki należy dokładnie umyć zewnętrzne ujście cewki moczowej. W przypadku kobiet powinno się delikatnie rozchylić zewnętrzne wargi sromowe, a okolicę ujścia cewki moczowej przemywać od przodu do tyłu. Jeśli chodzi o mężczyzn należy odciągnąć napletek. 

Za najbardziej wartościową do diagnozy uważa się mocz poranny i próbkę pobraną ze środkowego strumienia.

Ile moczu do badania? Pobiera się go z środkowego strumienia moczu, a do naczynia należy oddać ok. 20 ml. Co ważne, nie zaleca się wykonywania badania tuż przed miesiączką lub w trakcie jej trwania – chyba że lekarz zaleci inaczej.

Bardzo ważne, by wcześniej zaopatrzyć się w specjalną probówkę kupioną w aptece. Wiele z laboratoriów wymaga właśnie takich specjalistycznych pojemników.

Próbkę moczu najlepiej dostarczyć do badania jak najszybciej, tj. nie później niż 2h od jego pobrania. Gdyby z jakichś względów czas dostarczenia próbki moczu do laboratorium wydłużał się, mocz należy przechowywać w temperaturze od 4 do 8 stopni Celsjusza.  

Wyniki badania moczu

Jak interpretować wyniki badania moczu?  Oto przykładowe parametry i ich znaczenie:

• ph moczu,
• ketony w moczu (ketonuria) – może mieć związek z cukrzycą typu 1, alkoholizmem, skrajnym niedożywieniem lub ekstremalnym wysiłkiem fizycznym. Ketonuria pojawiają się, gdy organizm czerpie energię ze spalania tłuszczu zamiast z glukozy. Charakterystycznym objawem ketonurii jest nadmierne pragnienie i częste oddawanie moczu.
• azotyny w moczu wskazują na obecność bakterii i infekcji, w tym między innymi na zakażenie układu moczowego. Azotyny w moczu dodatnie często występują też u starszych osób, kobiet po menopauzie, u których zanika ilość estrogenów oraz mężczyzn po 60. roku życia.
• nabłonki płaskie w moczu – zakłada się, że w wynikach badania osadu moczu normą jest występowanie 3-5 nabłonków płaskich widzianych w polu widzenia mikroskopu. Dość liczne nabłonki płaskie w moczu mogą wystąpić także u kobiet przed menstruacją i u przyszłych mam w pierwszym trymestrze ciąży i nie są powodem do zmartwień.
• urobilinogen w moczu - zbyt wysoki poziom urobilinogenu może oznaczać anemię hemolityczną, zapalenie lub marskość wątroby, a zbyt niski może świadczyć o chorobach dróg żółciowych.
• kreatynina w moczu - wzrost stężenia kreatyniny wskazuje na uszkodzenie ich funkcji wydalniczych.. Dzięki temu możliwe jest wykrycie m.in. ostrej bądź przewlekłej niewydolności tych narządów,
• ciężar właściwy,
• barwa,
• przejrzystość,
• zapach,
• glukoza,
• białko.