Czym są grudki chłonne?
Grudki chłonne są narządami układu limfatycznego. Układ chłonny składa się z centralnych narządów limfoidalnych, do których zalicza się grasicę i szpik kostny oraz obwodowych narządów limfoidalnych, w skład których wchodzą:
- węzły chłonne,
- śledziona,
- migdałki,
- grudki chłonne,
- wyrostek robaczkowy.
W narządach centralnych dojrzewają limfocyty (komórki odpornościowe organizmu) i nabywają cech immunologicznych.
Do układu limfatycznego należą także naczynia limfatyczne, które wraz z naczyniami krwionośnymi tworzą funkcjonalną całość, łączącą narządy limfatyczne i gwarantującą przepływ limfocytów z narządów centralnych do obwodowych. Narządy obwodowe natomiast służą do wyłapywania antygenów z tkanek.
Układ limfatyczny stanowi swoiste podłoże układu odpornościowego.
Reklama
Grudki limfatyczne
Grudki limfatyczne można nazwać zgrupowanymi w kolisty twór (pozbawiony torebki łącznotkankowej) limfocytami. Składają się one z limfocytów T, B, makrofagów oraz komórek dendrytycznych.
Grudki chłonne dzieli się na:
- pierwotne – nasiedlone przez małe limfocyty B,
- wtórne – powstające w wyniku aktywacji pierwotnych grudek pod wpływem kontaktu z antygenem.
W grudkach wtórnych dochodzi do namnażania się limfocytów, w czasie którego wytwarzane są przeciwciała. Każda grudka chłonna wtórna posiada część środkową, będącą ośrodkiem namnażania limfocytów i część obwodową, gdzie gromadzą się dojrzałe limfocyty. Jeśli limfocyty wykazują słabe powinowactwo do danych antygenów, ulegają wgrudkach limfatycznych apoptozie. Powiększone grudki chłonne oznaczają, że układ odpornościowy walczy z antygenami, produkując przeciwciała.
Grudki limfatycznewystępują licznie w organizmie, głównie w błonie śluzowej układu pokarmowego i oddechowego. Z nich zbudowane są migdałki. Ponadto można je też znaleźć w węzłach chłonnych oraz śledzionie.
Grudki chłonne związane z błonami śluzowanymi określa się jako tkankę MALT. Wyróżnia się dwa rodzaje tej tkanki: związaną z układem oddechowych lub pokarmowym. Tkankę MALT związaną z układem oddechowym dzieli się na NALT (obejmującą nos i gardło) lub BALT (oskrzela). Zaś tkankę związana z układem pokarmowym jest określana jako GALT.
Grudki chłonne związane z błonami śluzowymi (MALT) stanowią dla organizmu barierę chroniącą przed drobnoustrojami i są niezwykle ważnym elementem układu odpornościowego. To one są na pierwszym froncie walki z patogenami.
Reklama
Grudki chłonne w jelicie
W literaturze medycznej najwięcej uwagi poświęca się tkance GALT. To najlepiej poznana tkanka limfatyczna organizmu i ogrywająca kluczową rolę w funkcjonowaniu układu odpornościowego.
W obrębie tkanki GALT można wyróżnić:
- skupiska grudek limfatycznych,
- samotne grudki chłonne,
- pojedyncze limfocyty.
Najwięcej grudek chłonnych występuje w jelicie grubym i cienkim. Szacuje się, że 80 proc. wszystkich przeciwciał wytwarzanych jest właśnie w jelitach. Z tego powodu jelita bywają nazywane drugim mózgiem człowieka. Zresztą pełnią one nie tylko zasadniczą funkcję w mechanizmach obronnych organizmu, ale warunkują prawidłowego funkcjonowanie całego organizmu.
W obrębie jelitwyróżnia się tzw. kępkiPeyera, czyli skupiska grudek limfatycznych, które w odróżnieniu od pozostałych zawierają wyspecjalizowane komórki M. Zadaniem tych komórek jest wychwytywanie patogenów ze światła jelit i przenoszenie ich do obszarów podnabłonkowych.
Na powierzchni komórek M występuje tzw. glikokaliks, który reaguje ze składnikami ścian komórkowych bakterii. Kępki Peyera występują przede wszystkim w jelicie cienkim (krętym), czczym i dwunastnicy.
Grudki chłonne, tworzące tkankę GALT, obecne są też w żołądku i przełyku, ale w mniejszych ilościach niż w jelitach.
Reklama
Grudki chłonne w gardle i nosie
Nie tylko jelita stanowią barierę przed drobnoustrojami. Patogeny mogą przedostać się do organizmu nie tylko poprzez zjadany pokarm, ale także wraz z wdychanym powietrzem. Dlatego natura wyposażyła błonę śluzową nosa i gardła w grudki chłonne.
Tkanka limfatyczna NALT, czyli związana z nosem i gardłem, składa się z:
- pierścienia Waldeyera, obejmującego migdałek gardłowy, językowy oraz migdałki trąbkowe i podniebienne,
- grudek chłonnych rozproszonych w błonie śluzowej gardła,
- bocznych pasm tkanki chłonnej, umiejscowionych na tylnej ścianie gardła.
Co ciekawe, u dzieci występują dodatkowe grudki limfatycznei pojedyncze limfocyty w górnej ścianie jamy nosowej i środkowej małżowinie nosowej.
Walkę organizmu z infekcją można rozpoznać po powiększonych grudkach chłonnych w gardle. Między innymi z tego powodu lekarz diagnozujący infekcję spogląda pacjentom w gardło.
