Anatomia kości kończyny górnej
Kości kończyny górnej dzielą się na nieruchomą obręcz barkową oraz ruchomą część wolną. W ich obrębie wyróżnić można:
- obręcz barkowa:
- część wolna:
- kość ramienna, stanowiąca tzw. odcinek bliższy, bezpośrednio połączony z obręczą;
- kości przedramienia, czyli odcinek środkowy:
- promieniowa,
- łokciowa;
- kości nadgarstka (odcinek dalszy):
- łódeczkowata,
- księżycowata,
- trójgraniasta,
- grochowata,
- czworoboczna większa,
- czworoboczna mniejsza,
- główkowata,
- haczykowata;
- kości dłoni w tym:
- kości śródręcza (pięć, każda powiązana ze strukturami jednego palca);
- kości palców, z których każda złożona jest z 3 paliczków, za wyjątkiem kciuka, który ma 2 paliczki.
Kości kończyny górnej są połączone stawami (barkowym, łokciowym i promieniowo-nadgarstkowym). Stanowią też zaczep dla licznych mięśni.
Warto podkreślić, że kości te są dość delikatne. Znacznie masywniejsze są kości kończyny dolnej, które muszą dźwigać
Reklama
Funkcje kości kończyny górnej
Kości kończyn górnych przede wszystkim służą czynności chwytania.
Staw barkowy posiada wielką ruchomość, co sprawia, że ręka ma szeroki zakres ruchów. Staw łokciowy natomiast umożliwia zginanie i prostowanie w wielu jego płaszczyznach.
Kości kończyny górnej służą zatem do wykonywania czynności manipulacyjnych i manualnych w bardzo precyzyjny sposób. Znacząco ułatwiają codzienne funkcjonowanie.
Aby uświadomić sobie znaczenie, jakie mają kości kończyny górnej, wystarczy przyjrzeć się jednemu z palców. Kciuk pozwala na precyzyjne chwytanie, dzięki któremu można np. pisać. Jego brak może znacząco upośledza czynności całej dłoni.
Reklama
Kości obręczy barkowej
Do kości obręczy barkowej należy obojczyk i łopatka. Wymienia się również kość ramienną, choć jest ona klasyfikowana jako część wolna.
Kości obręczy barkowej są niezwykle ważne dla wykonywania nawet prostych ruchów ręką, gdyż stanowi podstawę dla kończyn górnych.
Kość obojczykowa
Obojczyk zazwyczaj jest widoczny i dobrze wyczuwalny. Stanowi on połączenie kości łopatkowej z mostkiem i pozwala na wykonywanie swobodnych ruchów kończyn górnych.
Na urazy obojczyka narażone są szczególnie osoby szczupłe, u których kość jest bardziej wystająca oraz sportowcy kontaktowi np. piłkarze czy bokserzy.
Najczęściej złamanie obojczyka powoduje jedynie ból i opuchliznę, jednak w skrajnych przypadkach przemieszczenie kości prowadzić może do zagrożenia życia. Uraz taki wymaga natychmiastowego usztywnienia oraz kontroli specjalisty, gdyż istnieje niewielkie prawdopodobieństwo uszkodzenia tętnicy.
Kość łopatkowa
Łopatka znajduje się w górnej części pleców i zazwyczaj jest równie widoczna i wyczuwalna co kość obojczykowa. Odpowiada również za mobilność kończyn górnych i postawę całego ciała.
Na funkcjonalność łopatki wpływają następujące mięśnie:
- dźwigacz łopatki,
- czworoboczny,
- piersiowy mniejszy,
- równoległoboczny,
- zębaty przedni.
Wszelkie ich urazy mogą odbijać się negatywnie na ruchu ręką.
Reklama
Budowa kości ramiennej
W odróżnieniu od przedramienia, górny odcinek kończyny dolnej ma tylko jedną oś. To gruba, silna i długa kość ramienna. Także w jej budowie wyróżnia się dwa krańce oraz trzon.
Bliższy koniec składa się m.in. z dwóch guzków. Większy stanowi zaczep dla mięśni:
- nadgrzebieniowego,
- podgrzebieniowego,
- obłego mniejszego.
Do guzka mniejszego zaś podczepiony jest mięsień podłopatkowy. Z trzonem górny kraniec łączy się poprzez płytki rowek nazywany szyjką anatomiczną.
Poniżej znajduje się tzw. szyjka chirurgiczna, czyli zwężenie podatne na złamania. W trzonie kości wyróżnić można guzowatość naramienną, do której przyczepia się mięsień o takiej samej nazwie.
W dolnej części wyraźnie zaznaczają się natomiast takie struktury, jak:
- kłykieć kości ramiennej,
- nadkłykieć boczny i przyśrodkowy,
- bruzda nerwu łokciowego,
- główka,
- bloczek.
Reklama
Gdzie znajduje się kość przedramienia?
Przedramię, jak nazwa sama wskazuje, znajduje się przed ramieniem, a za nadgarstkiem. W jego obrębie znajduję się dwie kości, które różnią się od siebie wyglądem.
Kość promieniowa ręki
Kość promieniowa ręki stanowi jedną z dwóch osi przedramienia. Położona jest po wewnętrznej stronie kończyny.
Należy do kości długich i jako taka ma w swojej budowie wyraźnie zaznaczone:
- koniec bliższy, w obrębie którego wyróżnia się głowę, szyjkę i guzowatość promieniową. Jest węższy, niż kraniec przeciwległy. Łączy się ze stawem łokciowym,
- koniec dalszy, szerszy, przez staw promieniowo-nadgarstkowy łączący się z dłonią, z uwypuklonym wyrostkiem rylcowatym,
- trzon, będący najdłuższym elementem.
Kość promieniowa ręki zwieńczona jest z obu stron tzw. powierzchniami stawowymi. Za ich pośrednictwem styka się z kością ramienną (u góry) oraz kością łódeczkowatą i księżycowatą (na dole).
Kość łokciowa
Kość promieniowa na obu końcach łączy się z niemal równoległą do niej kością łokciową. Ma ona podobną budowę, ponieważ również składa się z dwóch krańców i trzonów.
Na końcu bliższym, w tym przypadku zdecydowanie szerszym, potocznie zwanym łokciem, wyraźnie wyróżnić można 2 wyrostki:
- łokciowy,
- dziobiasty.
Koniec dalszy składa się z głowy i wyrostka rylcowatego. Pokryta powierzchniami stawowymi głowa łączy się (poprzez krążek stawowy) z kośćmi nadgarstka, a także sąsiednią kością promieniową.
Ze względu na budowę układu mięśniowego oraz rozkład tkanki tłuszczowej, kość łokciowa jest jedną z najlepiej wyczuwalnych w obrębie całego ciała ludzkiego - w okolicach łokcia przykryta jest niemal wyłącznie skórą.
Reklama
Ile jest kości nadgarstka?
Kości nadgarstka ulokowane są górnej części dłoni. Stanowią zróżnicowany aparat umożliwiający:
- chwytanie oraz wykonywanie precyzyjnych czynności manualnych,
- przenoszenie obciążeń z dłoni na całą kończynę górną.
Ze wszystkich 8 kości nadgarstka, najczęściej w literaturze medycznej opisywana jest największa z nich kość łódeczkowata
Ma to związek z jej wyjątkową podatnością na złamania i pęknięcia, do których dochodzi w czasie upadku z podparciem na wyprostowaną dłoń. Jest to typowy uraz u dzieci i młodzieży, a także osób dorosłych uprawiających sporty kontaktowe i szybkościowe.
Takość znajduje się po wewnętrznej, promieniowej części ręki, ulokowana jest od strony kciuka. Łączy bliższy i dalszy szereg szkieletu nadgarstka, stanowiąc o jego stabilności.
Reklama
Jak wyglądają kości dłoni?
Słowo dłoń i ręka stosuje się zamiennie, mimo że w obrębie drugiego określenia znajdują się również kości nadgarstka. Na pierwszy składa się jedynie śródręcze i paliczki.
Kości dłoni są specyficznie zbudowane, co powoduje, że każdy uraz może mieć wpływ na mobilność pozostałych fragmentów. Utrudnione jest przez to używanie całej ręki, choćby przy złamaniu jednego paliczka.
Złamania kości kończyny górnej i inne urazy
Kości kończyny górnej są bardzo podatne na złamania, co ma związek z ich budową oraz cechami takimi, jak: długość, cienkość oraz kruchość, ale też umiejscowieniem i mechaniką zachowań obronnych w czasie upadku/wypadku.
Do urazów najczęściej dochodzi na skutek intuicyjnego wyciągnięcia ręki w celu podparcia się.
W zależności od siły upadku, a także ułożenia dłoni (zgięta do wewnątrz, na zewnątrz, wyprostowana), możliwe są między innymi:
- złamanie nadgarstka, w szczególności zaś kości łódeczkowatej;
- złamanie nasady dalszej kości promieniowej, w tym złamanie typu Collesa (upadek na dłoniową, spodnią część ręki) oraz typu Smitha (upadek wierzchnią częścią dłoni, z odgięciemdo wewnątrz);
- złamanie guzka większego kości ramiennej, na skutek szarpnięcia napiętych mięśni w czasie upadku na wyprostowaną rękę, ewentualnie na skutek silnego bezpośredniego uderzenia.
Niezależnie od umiejscowienia urazu, podstawowym jego objawem jest bardzo silny ból, w pierwszych dniach - na granicy fizycznej i psychicznej wytrzymałości.
Do tego należy dodać silny obrzęk oraz ewentualne symptomy ogólnoustrojowe, takie jak gorączka czy dreszcze.
Złamanie kości kończyny górnej z przemieszczeniem
Częstym przypadkiem jest złamanie ręki z przemieszczeniem. To sytuacja, w której doszło do odłamania fragmentów kości, tudzież ustawienie dwóch brzegów pękniętej kości w nieprawidłowej płaszczyźnie względem siebie
Do przemieszczenia może dojść zarówno bezpośrednio w wyniku urazu, jak też na skutek nieprawidłowości w postępowaniu terapeutycznym. Jest to typowe powikłanie związane z niewłaściwym unieruchomieniem kończyny lub jej nieskutecznym nastawieniem.
Należy pamiętać, że złamanie ręki z przemieszczeniem może mieć zróżnicowany obraz kliniczny - możliwa jest rotacja kości, ich przesunięcie w bok, ale też zbytnie oddalenie lub ściśnięcie.
Jeśli uszkodzony fragment szkieletu nie zostanie niezwłocznie ustawiony we właściwej pozycji, skutkować to będzie licznymi problemami w procesie dochodzenia do zdrowia.
Przede wszystkim utrudnione czy wręcz uniemożliwione będzie zrastanie się kości. Z dużą dozą prawdopodobieństwa utrwalona może zostać deformacja kończyny.
Do tego należy dodać ryzyko wystąpienia ucisku na struktury nerwowe, a nawet krwotoków w sytuacji uszkodzenia naczyń.
Choroby kości kończyn górnych
Poza wszelakimi urazami, różne części kończymy górnej mogą doznać pewnych chorób. Ból lub utrudniony zakres ruchu często nie są wynikiem nawet złamania.
Najczęstszymi schorzeniami w obrębie kości kończyn górnych są:
- choroba de Quervaina,
- zespół cieśni nadgarstka,
- guzki Heberdena i Boucharda,
- dna moczanowa.
Rehabilitacja po urazach kości kończyn górnych
Najważniejsza jest profilaktyka, która może zapobiec powstawaniu urazów, np. noszenie ochraniaczy. Są to niezwykle ważne działania podczas uprawiania sportu i jakiejkolwiek aktywności fizycznej, która wymaga wysiłku.
Rozgrzewka również jest konieczna, by zminimalizować prawdopodobieństwo urazu. Jeśli jednak dojdzie do łagodnego stłuczenia, można skorzystać z zimnych okładów.
Poważniejsze kontuzje wymagają konsultacji lekarskiej i rehabilitacji z fizjoterapeutą, a niekiedy założenia gipsu bądź operacji.
