Kości nogi
Kości nogi, wraz z okalającymi je mięśniami, stanowią silny i wytrzymały układ zdolny przenosić duże obciążenia związane z utrzymywaniem ciężaru całego ciała oraz wykonywaniem ruchu.
System szkieletowy tej części ciała dzieli się w anatomii człowieka na następujące części:
o kość miedniczna:
▪ k. biodrowa,
▪ k. kulszowa,
▪ k. łonowa,
● Górna część kończyny (udo):
o kość udowa,
o rzepka,
● Podudzie (goleń)
o kość piszczelowa,
o kość strzałkowa,
● Stopa:
o kości stępu
▪ k. skokowa,
▪ k. piętowa,
▪ k. łódkowata,
▪ k. sześcienna,
▪ k. klinowate – przypośrodkowa, przednia, boczna,
o kości śródstopia
o kości palców:
▪ paliczki: bliższy, środkowy i dalszy.
Reklama
Kość biodrowa
Kość miedniczna stanowi największą tego typu strukturę w całym organizmie człowieka. W jej obrębie zaś rozmiarami wyróżnia się kość biodrowa. Jest to okazały płat kostny, ulokowany parzyście po lewej i prawej stronie miednicy. Składa się talerza i trzonu, przedzielonych tzw. kresą łukowatą.
Talerz ma dwie powierzchnie:
- pośladkową,
- krzyżowo-miedniczą.
Górna część talerza uformowana jest w charakterystyczny grzebień, w skład którego wchodzą wyraźnie uwypuklone kolce. Kość biodrowa stanowi zaczep dla licznych mięśni, między innymi pośladkowych.
Reklama
Kość udowa
Najdłuższą i jednocześnie najcięższą kością w całym ciele człowieka jest z kolei potężna kość udowa. Ulokowana jest pionowo, poprzez staw biodrowy, łącząc się z miednicą. Jak każda kość długa, posiada dwa końce.
Bliższy zbudowany jest z głowy i szyjki, a także dwóch tzw. krętarzy. W obrębie dalszego wyróżnić można kłykcie i nadkłycie (przyśrodkowy i boczny) oraz powierzchnię rzepkową. Pomiędzy końcami rozciąga się długi na kilkadziesiąt centymetrów trzon, składający się z trzech powierzchni (przedniej i dwóch bocznych).
Kość udowa stanowi ważny element układu szkieletowego człowieka, zapewniając stabilność ruchu oraz pozycji pionowej.
Reklama
Rzepka
Poniżej kości udowej znajduje się rzepka. Jest to niewielka kość, kształtem przypominająca spłaszczone serce, osadzona w ścięgnie mięśnia czworogłowego uda.
Górny jej brzeg stanowi szeroka podstawa, dolny zaś – wąski wierzchołek. W ciele człowieka jest największą ze wszystkich trzeszczek, a więc struktur powstałych w wyniku skostnienia ścięgien.
Rzepka pełni niezwykle ważną rolę w aparacie ruchu:
- wzmacnia siłę działania mięśnia czworogłowego,
- chroni wrażliwy, a zarazem kluczowy staw kolanowy,
- wspiera prawidłowe funkcjonowanie ścięgien,
- pomaga w przenoszeniu obciążeń.
Reklama
Kość piszczelowa
Podudzie, a więc część nogi znajdująca się między kolanem i stopą, w odróżnieniu od uda, ma dwie główne osi kostne. Grubszą i cięższą z nich jest kość piszczelowa. Położona jest po stronie przyśrodkowej nogi, a więc z przodu, bliżej wewnętrznej krawędzi.
W jej budowie wyróżnia się:
● Koniec bliższy, a w nim:
o kłykieć przyśrodkowy i boczny,
o wyniosłość międzykłykciowa,
o guzowatość piszczeli,
● Koniec dalszy, w tym:
o kostka przyśrodkowa,
o powierzchnia stawowa dolna,
● Trzon, na który składają się:
o brzeg przedni (ostry i wyczuwalny),
o brzeg międzykostny.
Charakterystyczny w budowie kości piszczelowej jest brak tzw. głowy, która znajduje się na końcu bliższym innych tego typu struktur.
Reklama
Kość strzałkowa
Drugą osią podudzia jest kość strzałkowa. Usytuowana jest po zewnętrznej stronie nogi, równolegle do piszczeli. Ma tę samą długość, ale jest wyraźnie cieńsza i słabsza od swojej „sąsiadki”. Także i ona składa się z 3 elementów.
Na końcu bliższym wyróżnić można głowę, dalszym zaś – kostkę boczną. Pomiędzy nimi rozciąga się trzon, z uwydatnionym brzegiem międzykostnym.
Kość strzałkowa jest nie tylko cienka, ale też słabo chroniona przez tkankę mięśniową oraz tłuszczową, co czyni ją wyjątkowo podatną na różnego rodzaju urazy, w tym przede wszystkim bolesne złamania.
Reklama
Kości stopy
Jedną z dwóch największych kości stopy jest znajdująca się w obrębie pięty kość skokowa. Od góry łączy się ona z piszczelą, u dołu wspiera się o kość piętową, z przodu zaś odchodzi od niej kość łukowata. W jej budowie wyróżnić można głowę szyjki trzonu, a w niej tzw. bloczek.
Kość skokowa stanowi kluczowy element tej części ciała, to ona bowiem przenosi cały niemal ciężar stojącego człowieka na stopę. Natomiast znajdująca się pod nią, jeszcze większa, kość piętowa styka się bezpośrednio z podłożem. Stanowi też swego rodzaju dźwignię dla mięśni łydki.
Ma ona nieregularny kształt, w którym wyodrębnić można aż sześć powierzchni, w tym górną, dolną, przednią, tylną, przyśrodkową i boczną.
Złamana kość piszczelowa i inne urazy
Kości kończyny dolnej są narażone na liczne urazy, zwłaszcza w przypadku osób uprawiających kontaktowe dyscypliny sportu, a także u ofiar wypadków komunikacyjnych i innych.
Najpoważniejsze z nich, to złamania. Ulec im może praktycznie każda z kości nóg, przy czym w sposób szczególny narażone są piszczele, kości strzałkowe oraz śródstopie. Ze względu na dużą grubość oraz ochronę mięśniową, kości uda pękają stosunkowo rzadko, nie mniej jeśli do tego dojdzie, uraz jest bardzo poważny i niezwykle bolesny.
Szczególną kategorią są złamania otwarte, a więc takie, gdzie w wyniku przemieszczenia kość przebija powłokę skórną, powodując powstanie poważnej rany na powierzchni ciała. Kontuzje tego typu najczęściej powstają w wyniku bezpośredniego uderzenia lub napięć wytwarzanych w czasie upadku.
Urazami lżejszego kalibru są stłuczenia– również bolesne, ale nie powodujące pęknięcia tkanki kostnej. Jak rozpoznać złamanie i jak różnicować je ze stłuczeniem? Kryterium rozpoznawczym jest bardzo silna bolesność promieniująca wzdłuż całej kończyny, a także bardzo duża opuchlizna. Zazwyczaj też utrudnione lub uniemożliwione jest poruszanie kończyną.
Jak leczyć złamania kości nogi?
Leczenie złamania kości nogi rozpoczyna się od dokładnej diagnostyki – na wstępie wykonuje się zdjęcie rentgenowskie, ewentualnie tomografię komputerową. Ma to na celu w szczególności uwidocznienie ewentualnych przemieszczeń. W razie ich stwierdzenia niezbędne jest nastawienie kości. Podstawę leczenia stanowi unieruchomienie kończyny za pomocą opatrunku gipsowego na kilka tygodni (zazwyczaj 1-2 miesiące).
Pozwala to końcom pękniętej kości w naturalny sposób zrosnąć się. Niekiedy tylko konieczne jest wykonanie zabiegu chirurgicznego, polegającego między innymi na zespoleniu kości za pomocą np. tytanowych płytek albo śrub.
