Jak są zbudowane kości śródstopia?
Leonardo da Vinci twierdził, iż „ludzka stopa jest machiną o mistrzowskiej konstrukcji oraz dziełem sztuki”. Trudno zaprzeczyć, wszak stopę tworzy aż 26 kości, 33 stawy i 107 mięśni, które utrzymują całe ciało. Fizjologicznie w stopie wyróżnia się trzy części:
- przodostopie (palce stopy),
- śródstopie (które tworzy pięć kości położonych w stosunku do siebie równolegle),
- tyłostopie (zbudowane z siedmiu kości).
Kości śródstopia składają się z podstawy, długiego trzonu oraz głowy. Podstawa kości śródstopia jest połączona z kośćmi stępu stawami. Dzięki stawom także zakończenia kości śródstopia przechodzą w odpowiednie palce stopy. Kościom nadawane są numery w kolejności występowania, licząc od strony przyśrodkowej stopy. Zatem pierwsza (I) kość śródstopia łączy się z paluchem (z łac. hallux) i wyróżnia ją to, że jest krótsza, ale też grubsza, a przez to bardziej wytrzymała. Natomiast piątą (V) kość charakteryzuje guzowatość kości śródstopia, do której przykleja się mięsień strzałkowy krótki. Trzony stopy są wypukłe w kierunku grzbietowym.
W śródstopiu znajdują się przyczepy więzadeł: rozdwojonego, skokowo-łódkowego i grzbietowego stępu.
Reklama
Urazy kości śródstopia
Kości śródstopia mogą ulegać rozmaitym urazom. Dotyczą ich także zmiany zwyrodnieniowe, przeciążenia oraz schorzenia związane z kośćmi, stawami i mięśniami oraz choroby ogólnoustrojowe. Wśród uszkodzeń tej części stopy pacjenci dość często zgłaszają złamanie kości śródstopia, które będzie szerzej omówione poniżej.
Poza tym w wyniku np. wypadku komunikacyjnego, upadku, niewłaściwego obuwia, czy nieprawidłowości przy stawianiu stopy może dojść do takich sytuacji jak m.in.:
- pęknięcie kości śródstopia,
- zwichnięcie,
- skręcenie,
- stłuczenie.
Przedstawione uszkodzenia mogą stanowić wynik przeciążenia (np. z powodu zbyt długiego marszu, zbyt intensywnego treningu, powtarzających się tych samych czynności, obciążających śródstopie), ale też noszenia nieodpowiedniego obuwia.
Problemy z śródstopiem mogą sygnalizować choroby, zarówno dotyczące stawów, jak i ogólnoustrojowe, takie jak m.in. rwa kulszowa, przepuklina krążka międzykręgowego, ale też dna moczanowa i neuropatie obwodowe.
Reklama
Ból przy urazach kości śródstopia
Objawem, który charakteryzuje fakt, iż w śródstopiu pojawił się jakiś uraz czy schorzenie jest ból kości śródstopia. Ten symptom może świadczyć o tym, że w śródstopiu doszło np. do złamania, przemieszczenia kości, zwichnięcia, skręcenia czy zwykłego obtłuczenia. Poza tym w tej części stopy może pojawić się stan zapalny, co też wywołuje dolegliwości bólowe. Do stanu zapalnego w śródstopiu mogą doprowadzić m.in. haluksy, płaskostopie, tzw. palec biegacza, czy tzw. palec młotkowaty. W tym przypadku obserwuje się najczęściej ból śródstopia przy chodzeniu.
Bólem oraz drętwieniem okolicy śródstopia objawia się metatarsalgia Mortona, czyli ucisk na nerw podeszwowy. Innymi okolicznościami, które powodują bolesność w śródstopiu są m.in. zmiany zwyrodnieniowe, niewygodne i niedopasowane obuwie, nieprawidłowe ustawianie stopy podczas chodzenia i uprawiania sportów, przeciążenia, wynikające ze zbyt karkołomnych treningów, za długich marszów, itp.
Uczucie bólu w śródstopiu może też zwiastować choroby, np. przewlekłą niewydolność żylną, dnę moczanową, neuropatie obwodowe, czy ostrogę piętową. Co więcej na ból w środkowej części stopy mogą narzekać ciężarne (zwłaszcza w ostatnim trymestrze ciąży) oraz osoby z nadwagą.
Reklama
Złamanie kości śródstopia
Spośród wszystkich złamań w tej części stopy najliczniejsze przypadki wskazują na złamanie 5 kości śródstopia. Wyróżnia się następujące rodzaje złamań:
- złamanie awulsyjne, wywołane nagłym pociągnięciem (w wyniku, którego zostaje zerwanyprzyczep mięśniowy i fragment kości);
- złamanie marszowe kości śródstopia (inaczej określane jako złamanie przeciążeniowe kości śródstopia, spowodowane licznymi, powtarzającymi się obciążeniami na tę część stopy, charakteryzuje się ono tym, że jest rozłożone w czasie);
- złamanie urazowe (powstałe na skutek jakiegoś wypadku, upadku z wysokości, czy bezpośredniego uderzenia w tę część stopy).
Złamanie trzonu piątej kości śródstopia określa się natomiast jako złamanie zmęczeniowekości śródstopia.
W jaki sposób rozpoznać złamanie kości śródstopia? Objawytego rodzaju uszkodzenia to przede wszystkim ból, szczególnie odczuwalny w czasie ruszania palcami i chodzenia, a także obrzęk, czasami również siniak lub krwiak (usytuowany w grzbietowej części stopy).
Poza wyżej przedstawionymi przyczynami złamań śródstopia inne powody to np. nadwaga, zaburzenia równowagi mięśniowej, niewystarczająca lub brak regeneracji po treningu, za krótka lub brak rozgrzewki przed treningiem oraz nieodpowiednie obuwie (także treningowe).
Reklama
Leczenie i rehabilitacja złamania kości śródstopia
Jak postępować kiedy zostanie stwierdzone i zdiagnozowanezłamanie kości śródstopia? Leczenie jest uzależnione od konkretnego rodzaju złamania, jego lokalizacji, czy nastąpiło ono z przemieszczeniem czy występują dodatkowe urazy, jaki jest ogólny stan pacjenta oraz jego aktywność fizyczna (sprzed urazu).
Zazwyczaj wystarcza założenie gipsu, ortezy lub specjalnego buta ortopedycznego na okres 4-8 tygodni (czasami dłużej – np. jeśli kości się nie zrastają). Czasem konieczna jest jednak operacja kości śródstopia, polegająca na nastawieniu odłamów kostnych oraz połączeniu ich za pomocą takich „narzędzi” jak śruby, druty czy płytki.
Oprócz odpowiedniego leczenia bardzo istotna jest też rehabilitacja po złamaniu kości śródstopia. Opiera się ona na fizjoterapii, gdzie stosuje się np. magnetoterapię, laseroterapię, elektroterapię, krioterapię oraz ultradźwięki, które mają za zadanie ograniczyć ból, obrzęk, stan zapalny i przyspieszyć regenerację. Ponadto osobom po złamaniach śródstopia w ramach rehabilitacji zaleca się terapię manualną oraz ćwiczenia wzmacniające, ale też rozciągające i rozluźniające poszczególne mięśnie stopy.
Zarówno leczenie jak i rehabilitacja muszą stanowić indywidualne postępowanie wobec danego pacjenta.
