Czym są kręgi szyjne?
Kręgi szyjne nazywane są też vertebrae cervicales. U człowieka stanowią najmniejsze kręgi. Dzięki właśnie tym małym wymiarom, kręgosłup szyjny, nazywany też kręgosłupem C, posiada największą ruchomość spośród wszystkich odcinków.
Ile kręgów posiada odcinek szyjny kręgosłupa? Należy podkreślić, że istnieje siedem kręgów szyjnych, oznaczanych od C1 do C7, licząc od głowy. Dwa pierwsze, nazywane szczytowym i obrotowym, mają za zadanie łączyć kręgosłup z czaszką.
Ich budowa różni się od pozostałych typowych kręgów szyjnych. Swoim wyglądem wyróżnia się także kręg C7, nazywany wystającym.
Trzony kręgów łączą się dzięki krążkom międzykręgowym. Rolą tych elementów jest amortyzacja wstrząsów i tłumienie drgań przenoszonych przez głowę. Pozwalają one również na ruchy przylegających kręgów.
Kręgi szyjne są podatne na wiele problemów. Degeneracja krążków międzykręgowych zwykle obejmuje kręgi szyjne C6 i C7, co wynika z urazów, braku ruchu, przeciążenia czy stresu.
U ssaków zwykle występuje 7 kręgów. Co ciekawe dotyczy to również żyrafy, mimo jej długiej szyi. Znane są także wyjątki, np. leniwce trójpalczaste, które mają 9-10 kręgów.
Reklama
Typowe i atypowe kręgi szyjne
Za najbardziej typowe kręgi szyjne uznaje się kręgi szyjne 3, 4, 5 i 6, z uwagi na to, że mają taką samą budowę. To tzw. kręgi szyjne środkowe.
Natomiast wśród nietypowych kręgów szyjnych wyróżnić można te charakteryzujące się taką numeracją jak: C1, C2 oraz C7. Każdy z tych kręgów ma unikalną, charakterystyczną dla siebie budowę.
Warto również poznać lepiej nazwy kręgów szyjnych. C1 to kręg szczytowy, inaczej atlas, natomiast C2 to obrotnik. C7 to z kolei kręg wystający. Dodatkowo, każdy kręg szyjny ma swoją łacińskie określenie.
Kręg szczytowy
Jak sama nazwa wskazuje, szczytowy kręg szyjny to jednocześnie pierwszy kręg. Zwany jest również atlasem. Jak wygląda? W przeciwieństwie do innych kręgów, jego budowa jest nieco odmienna. Kręg szczytowy zamiast typowego trzonu posiada łuk przedni. To na nim pojawia się dołek zębowy (fovea dentis) służący do połączenia z zębem kregu II.
Pierwszy kręg szyjny nie posiada charakterystycznego dla pozostałych kręgów wyrostka kolczystego.
Łuk tylny i guzek tylny to odpowiedniki właściwego łuku kręgowego oraz wyrostka kolczystego.
Na uwagę zasługuje również część boczna kręgu z najbardziej masywnymi elementami. Służą one do dźwigania głowy.
Parzyste powierzchnie stawowe górne (facies articularis superior) służące do połączenia z kością potyliczną oraz powierzchnie stawowe do połączenia się z kręgiem obrotowym to zamiennik wyrostków stawowych obecnych w innych kręgach.
Dłuższe, mocniejsze i ustawione zdecydowanie bardziej bocznie – takie są wyrostki poprzeczne tego kręgu w porównaniu do tych w innych kręgach.
Kręg obrotowy
Swoją nazwę kręg szyjny obrotowy (zwany również axis) zawdzięcza swojej funkcji. Mianowicie, jest to kręg szyjny umożliwiający kręcenie głową. Oś, którą tworzy daje tę możliwość.
Jak wygląda kręg obrotowy? Obrotnik, czyli kręg obrotowy C2, ma specyficzną budowę w porównaniu do reszty kręgów. Charakteryzuje się niezwykle rozbudowanym trzonem z wystającym ku górze zębem kręgu obrotowego (dens axis). Na ten element nasadzony jest kręg szczytowy. Ząb zakończony jest tępym wierzchołkiem (apex dentis).
W kręgu obrotowym na próżno szukać wyrostków stawowych górnych. Zostały zastąpione przez powierzchnie stawowe górne (facies articularis superior). Znajdują się one z prawej i lewej strony zęba i służą do połączenia z pierwszym kręgiem szyjnym.
Wyrostek poprzeczny (processus transversus) podobnie jak na kręgu szczytowym, nie ma guzka przedniego oraz tylnego. Wyrostek kolczysty (processus spinosus) jest masywny, długi i rozdwojony na końcu.
Kręg wystający
Kolejnym wyróżniającym się kręgiem jest wystający kręg szyjny, inaczej vertebra prominens. Swoją nazwę, w której można znaleźć - w łacińskim brzmieniu odwołania do piersi, a w polskim do wyróżniania się na jakimś tle tudzież wystawania - zawdzięcza swojej budowie.
Często to właśnie siódmy kręg szyjny to ten, który jako pierwszy jest najbardziej wyczuwalny. Swoją budową przypomina również kręgi piersiowe.
Przyjrzyjmy się anatomii wystającego 7 kręgu szyjnego. Jego trzon (corpus vertebrae) oraz wyrostki poprzeczne (processus transversus) są znacznie większe niż trzony i analogiczne wyrostki pozostałych kręgów szyjnych.
Wyrostek kolczysty (processus spinosus) jest długi i nierozgałęziony. Ten element uwypukla się guzowato pod skórą grzbietu. Wyciągnij rękę, złap się za szyję, jeśli poczujesz guzek to najpewniej kręg wystający C7.
Wystający kręg szyjny nie powinien wzbudzać niepokoju. Jego wystawanie wynika z budowy anatomicznej, nie wskazuje na chorobę.
Reklama
Budowa kręgów szyjnych
Kręgosłup człowieka jest złożony z siedmiu kręgów szyjnych - C1, C2, C3, C4, C5, C6, C7. Warto przyjrzeć się lepiej ich anatomii.
W ich budowie wyróżniamy:
- niskie trzony kręgów (corpus vertebrae),
- cienkie i pochylone lekko w dół łuki kręgów (arcus vertebrae), między którymi widoczne są otwory kręgów (foramen vertebrale).
Wyróżniającą cechą w budowie kręgów szyjnych jest wygląd wyrostków poprzecznych. W każdym z dwóch wyrostków poprzecznych kręgu szyjnego znaleźć można otwór wyrostka poprzecznego (foramen transversarium). Przez nie zmierzają ku górze tętnica oraz najczęściej dwie żyły kręgowe wraz ze splotem nerwów współczulnych.
Reklama
Za co odpowiadają kręgi szyjne?
Kręgi szyjne to bardzo istotna część kręgosłupa. Przede wszystkim odpowiadają za biomechanikę układu ruchu człowieka. Pełnią także funkcję podtrzymywania głowy i umożliwiają jej wygodne poruszanie.
Kręgi szyjne mogą wpływać na kondycję całego organizmu. Warto przyjrzeć się temu lepiej - kręgosłup szyjny stanowi oś tułowia. Poza tym chroni rdzeń kręgowy przed urazami.
Rozpoznając, który kręg szyjny przynosi ból, można powiązać ten symptom z problemami zdrowotnymi.
Kręgi szyjne a zaburzenia równowagi i inne objawy
Problemy kręgów szyjnych mogą unaoczniać się w innych dolegliwościach. Kręgi szyjne wpływają na różne części ciała. Oto krótkie zestawienie:
- kręg szyjny pierwszy C1 - odpowiadają za oczy, uszy, jamę ustną, głowę oraz za uzębienie;
- kręg szyjny drugi C2 - jw.;
- kręg szyjny trzeci C3 - jw.;
- kręg szyjny czwarty C4 - odpowiadają za nadnercza, osierdzie, opłucną, przeponę, gardło, struny głosowe;
- kręg szyjny piąty C5 - jw.
- kręg szyjny szósty C6 - odpowiada za zaburzenia pracy serca, nudności, mięśnie szyi, barki;
- kręg szyjny siódmy C7 - odpowiada za kończyny górne, żebra, tarczycę.
O chorobie zwyrodnieniowej kręgów szyjnych, zwanej też dyskopatią szyjną, polegającą na ucisku kręgów szyjnych, świadczyć mogą takie objawy jak:
- uczucie sztywności karku,
- zawroty głowy,
- drętwienie rąk,
- ból promieniujący do potylicy.
Niekiedy skoki ciśnienia, np. nadciśnienie, są łączone z chorobami kręgosłupa. Wówczas należy wykonać badania odcinka szyjnego u lekarza, np. rezonans magnetyczny, który może unaocznić nieprawidłowości.
Reklama
Bolące kręgi szyjne
Zwykle za bólem kręgów szyjnych stoją zmiany zwyrodnieniowe. Chociaż trzeba pamiętać, że za ten problem może odpowiadać cały wachlarz dysfunkcji, m.in.:
- choroby, uszkodzenia lub nadwyrężenie kręgów szyjnych,
- zaburzenia związane z tkanką mięśniową lub kostną,
- ucisk kręgu szyjnego na nerw.
Niekorzystne zmiany w kręgach szyjnych dają objawy takie jak:
- ból kręgów szyjnych,
- szumy uszne,
- bóle karku,
- zawroty głowy,
- bóle głowy,
- ból, który promieniuje od karku po łopatki,
- ból szyi oraz obojczyka.
Drętwienie i mrowienie kończyn górnych to także typowe konsekwencje dyskopatii.
Reklama
Złamane kręgi szyjne
Czy wiesz, że złamane kręgi to bardzo często efekt mocnego uderzenia w głowę? Typowym objawem takich uszkodzonych kręgów szyjnych jest podtrzymywanie głowy rękami. Dolegliwości bólowe pojawiają się również w trakcie wykonywania nawet delikatnych ruchów głowy.
Złamane kręgi szyjne wiążą się z uszkodzeniami czaszkowo-mózgowymi. Sposób leczenia złamanych kręgów kręgosłupa zależy od rodzaju złamania.
Złamanie tzw. stabilne można leczyć poprzez zastosowanie kołnierza szyjnego, który jest dopasowany do pacjenta. Natomiast złamanie niestabilne, ze względu na ryzyko przestawienia się kręgów szyjnych, wymaga operacyjnego usztywnienia szyi.
Reklama
Zwyrodnienie kręgów szyjnych
Osoby pracujące w pozycji siedzącej, z ograniczoną aktywnością ruchową, a także z wadami kręgosłupa, np. z płaskostopiem, są bardziej narażone na dyskopatię, a więc zwyrodnienie kręgów szyjnych.
Początek zwyrodnienia kręgów szyjnych nie daje objawów albo są one łagodne. Z czasem stan kręgów szyjnych i chrząstka ulega stopniowej degradacji. Zmiany mogą obejmować również stawy unkowertebralne szyi (stawy Luschki).
Zwyrodnienie kręgów szyjnych daje objawy takie jak: ból promieniujący do ręki, bóle głowy, zaburzenia równowagi i zaburzenia widzenia. Obserwowany jest także spadek siły mięśniowej rąk i ograniczone ruchy.
Mogą pojawić się także sztywne kręgi szyjne, choć nierzadko wynikają one z innych problemów, m.in.: guzów tylnego dołu czaszki.
Podstawą leczenia jest zmiana stylu życia, a także rehabilitacja oraz zabiegi, np. elektroterapia, światłolecznictwo czy kinesiotaping.
Przesunięte kręgi szyjne
Objawem dyskopatii mogą być również przeskakujące kręgi szyjne. Takie niestabilne kręgi szyjne prowadzą do wielu zaburzeń.
Mogą objawiać się bólem kończyn górnych, bólem głowy, a także problemami w poruszaniu głowy. Przestawienie kręgów szyjnych może charakteryzować się również zmęczeniem i symptomami ze strony układu nerwowego.
Strzelające kręgi szyjne powinny być skonsultowane z ortopedą albo fizjoterapeutą. Do przestawienia kręgów szyjnych może dojść w pracy, ale również w domu czy podczas wykonywania różnych czynności.
Tego rodzaju problemami może skutkować upadek z wysokości, naciągnięcia w trakcie poruszania, potrącenie przez samochód, a także wypadki podczas uprawiania sportu czy ćwiczeń przy przyrządach sportowych.
Zrośnięte kręgi szyjne
Wrodzony zrost kręgów szyjnych to inaczej zespół Klippla-Feila. Cechą charakterystyczną, a jednocześnie skutkiem tej dolegliwości jest krótka szyja.
Wśród innych objawów wymienia się także ograniczenie ruchomości kręgosłupa, objawy neurologiczne wywołane zablokowanymi kręgami szyjnymi.
Czasem pacjent ma również wadę zgryzu, problemy ze słuchem i wzrokiem, problem krążenia i pracą nerek. Etiologia tej choroby nie jest do końca znana, choć za jej pojawieniem może stać alkoholowy zespół płodowy czy zespół Goldenhara.
Nierzadko wadzie towarzyszy wysokie ustawienie łopatki albo kręcz szyi o kostnym pochodzeniu.
Leczenie zespołu Klippla-Feila opiera się na rehabilitacji, a czasem także na usztywnianiu kręgosłupa np. za pomocą ortez.
Objawy zwężenia kręgów szyjnych
Zwężenie kręgów szyjnych to inaczej stenoza. Problem ten objawia się zazwyczaj bólem karku, zaburzeniem czucia, mrowieniem, rwą barkową, zaburzeniami widzenia i trudnościami z ruchomością kończyny górnej.
Stenoza kręgosłupa może być wywołana przez różne czynniki. Wymienić tu można:
- urazy,
- choroby reumatoidalne,
- zwapnienia,
- przepuklinę dysku,
- operację kręgosłupa,
- chorobę Pageta.
Stenoza kręgosłupa szyjnego rozpoznawana jest podczas badania RTG, a także rezonansu magnetycznego.
Leczenie tego schorzenia może opierać się na rehabilitacji lub operacji. Aby poprawić ogólny stan pacjenta niezbędne jest poddawanie się masażom, np. prądami oraz podejmowanie aktywności fizycznej.
Pozostałe choroby i dolegliwości kręgów szyjnych
Dyskopatia kręgów szyjnych to nie jedyna choroba kręgów szyjnych. Inne problemy kręgów szyjnych to:
- uraz kręgów szyjnych,
- naciągnięte kręgi szyjne,
- przepuklina kręgów szyjnych,
- zerwanie kręgów szyjnych,
- przestawione kręgi szyjne,
- krzywe kręgi szyjne,
- dehydratacja krążków (zmniejszenie wody w dysku),
- wypadnięcie kręgu szyjnego.
Wszystkie te problem mogą powodować bóle w odcinku szyjnym, utrudniać poruszanie głową, a nawet być źródłem innych dolegliwości, np. problemów z poruszaniem rękami.
Diagnostyka i leczenie chorób kręgów szyjnych
Aby rozpoznać problemy z kręgami szyjnymi można wykonać takie badania jak:
- RTG,
- USG,
- rezonans magnetyczny kręgu szyjnego.
W celu wyleczenia zwyrodnień kręgów szyjnych należy udać się do neurologa lub ortopedy. Leczenie kręgów szyjnych może opierać się na różnych metodach:
- zachowawczych - tu znajduje się farmakoterapia, laseroterapia, rehabilitacja, masaże, maści na kręgi szyjne, a także zastosowaniu ochraniaczy na kręgi szyjne;
- inwazyjnych - gdy leczenie zachowawcze nie przynosi rezultatu, wówczas niezbędny może okazać się zabieg operacyjny.
Operacja na kręgi szyjne
Na operację kręgów szyjnych kieruje lekarz. To ostateczność, gdy inne metody nie przynoszą rezultatu, a ból i inne dolegliwości (np. mrowienie), opadanie głowy nie ustępuje.
Trzeba pamiętać, że operacja kręgosłupa szyjnego wiąże się z ryzykiem powikłań neurologicznych, dlatego tak istotne jest wyczerpanie wszystkich innych możliwości leczenia.
W zależności od tego, jak rozległe są zmiany, operacja trwa około 60-120 minut.
Po operacji kręgosłupa należy dbać o to, by ruszać się regularnie i rzadko przyjmować pozycję siedzącą, najbardziej obciążającą kręgosłup.
Jak długo boli po operacji kręgosłupa szyjnego? Podstawowe objawy bóle mijają po około 2 tygodniach, jednak pełne wyleczenie wymaga znacznie dłuższego czasu rekonwalescencji.
Domowe sposoby na ból kręgosłupa szyjnego
Przede wszystkim musisz zadbać o profilaktykę, a więc dbać o codzienną aktywność fizyczną, unikać przyjmowania pozycji siedzącej.
Dobrze na Twoje kręgi szyjne zrobi pływanie. Jednak, gdy już pojawi się ból, można zastosować zimne okłady albo plastry chłodzące.
Natomiast należy zrezygnować z ciepłych okładów. Nastawianie kręgów szyjnych lepiej zostawić specjaliście, który wie, jak to zrobić.
Oprócz tego należy podejmować różnego rodzaju ćwiczenia na kręgi szyjne i piersiowe.
Oto przykład. Możesz np. położyć się przodem i położyć swoje ręce wzdłuż ciała, nogi złączyć. Teraz unoś głowę, patrząc jednak cały czas w podłoże. Broda powinna być zwrócona do mostka. Wytrzymaj kilka sekund i opuść głowę.
Ćwiczenia na kręgi szyjne
Jeżeli borykasz się z bólami szyi, warto udać się do fizjoterapeuty, który pokaże Ci , jak odciążyć kręgi szyjne. Posłużą temu odpowiednie ćwiczenia. Oto propozycje gimnastyki wzmacniającej ten odcinek kręgosłupa.
Istnieje kilka typów ćwiczeń na kręgi szyjne kręgosłupa:
- rozluźniające i rozciągające - dzięki nim rozluźnisz mięśnie i rozciągniesz mięśnie kręgosłupa szyjnego,
- mobilizujące- angażują mięśnie do pracy i regeneracji,
- wzmacniające - mają za zadanie wytworzyć prawidłowe napięcie mięśni w odcinku szyjnym kręgosłupa,
- izometryczne - opierają się na czynnym napinaniu mięśni bez wykonywania ruchu w stawie.
Jakie ćwiczenia można wykonać na kręgi szyjne ponadto? Usiądź na krześle, oprzyj nogi o podłoże, wyprostuj plecy, nie opieraj się o oparcie. Prawą rękę połóż na głowie, a dłonią okal lewe ucho. Z kolei lewą ręką podtrzymuj brodę. Teraz naciśnij głową na dłonie. Wytrzymaj przez kilka sekund i rozluźnij głowę i dłonie.
Pamiętaj, że sposób ćwiczeń powinien być dostosowany do Twojej wady. Niektóre ćwiczenia mogą Ci zaszkodzić, dlatego zanim je wykonasz, poradź się specjalisty. Kręgi szyjne rozluźnisz także podczas ćwiczeń jogi.
Poduszka na kręgi szyjne
W łóżku spędzamy średnio 1/3 doby. Dlatego warto zadbać o dobór poduszki ortopedycznej na kręgi szyjne. Pozwoli ona na wygodny i ergonomiczny sen nawet pomimo problemów z tym odcinkiem kręgosłupa.
Dobrze wybrać poduszkę, która zamiast syntetycznej włókniny została wykonana z pianki. Pianka termoplastyczna reaguje na temperaturę ciała, a także bardzo szybko dopasowuje się do jego kształtu.
Poduszka puchowa z rdzeniem podpierającym kręgi szyjne pozwala na utrzymanie szyi w naturalnej pozycji.
Dobierając poduszkę do spania należy zwrócić uwagę na miękkość materaca. Im bardziej miękki materac, tym mniejsza powinna być wysokość poduszki ortopedycznej.
