Budowa mięśni klatki piersiowej
Nauka o mięśniach, czyli miologia, kryje wiele niespodzianek, a struktury mięśniowe i ich budowa mogą nas bardzo zaskoczyć. Z pozoru zwarta struktura, jaką jest klatka piersiowa, zbudowana jest z wielu mięśni. Przyjrzyjmy się im bliżej.
Klatka piersiowa składa się z trzech grup mięśni. Wyróżnić można ich następujące rodzaje:
- mięśnie powierzchowne przyczepiające się do kośćca okolicy barku i ramienia,
- mięśnie głębokie tworzące właściwą ścianę klatki piersiowej,
- przeponę oddzielającą jamę klatki piersiowej od jamy brzusznej.
Każdy z wymienionych mięśni pełni istotną funkcję w organizmie: wspomaga procesy związane z poruszaniem i/lub oddychaniem.
Warto również przyjrzeć się ogólnie klatce piersiowej. W warstwie powierzchownej znajduje się skóra, tkanka podskórna i powięź powierzchowna tkanki piersiowej. Mięśnie powierzchowne - co może być nieco mylące - położone są w warstwie środkowej klatki piersiowej. Z kolei warstwa głęboka obejmuje tzw. mięśnie głębokie, rusztowanie kostne i powięź wewnątrzpiersiową.
Powierzchowne mięśnie klatki piersiowej
Ta kategoria dodatkowo dzieli się na kolejne podgrupy. Mięśnie powierzchowne klatki piersiowej to m.in.:
- Mięsień piersiowy większy (musculus pectoralis major), czyli najbardziej powierzchowny ze wszystkich mięśni klatki piersiowej. Zlokalizowany jest w przedniej części klatki piersiowej i przypomina trójkąt. Ma trójelementową budowę. Składa się z części: obojczykowej (musculus pectoralis major pars clavicularis) - rozpoczynającej się na obojczyku, mostkowo-żebrowej (musculus pectoralis major pars sternocostalis) - rozpoczynającej się na przedniej powierzchni mostka oraz chrząstek żebrowych II-VI oraz z części brzusznej (musculus pectoralis major pars abdominalis) zaczynającej się na blaszce przedniej pochewki mięśnia prostego brzucha. Zakończenie mięśnia piersiowego większego znajduje się na grzebieniu guzka większego kości ramiennej.
- Mięsień piersiowy mniejszy (musculus pectoralis minor) znajduje się poniżej mięśnia piersiowego większego. Jego zadaniem jest łączenie łopatki z II, III, IV i V żebrem. To dodatkowy mięsień wdechowy. Struktura ta ma znaczenie przy obniżaniu obręczy kończyny górnej.
- Mięsień podobojczykowy (musculus subclavius), którego zadaniem jest ustawienie obojczyka.
- Mięsień zębaty przedni (musculus serratus anterior) - tego typu mięsień zabezpiecza przednią oraz boczną część klatki piersiowej. Jak sama nazwa wskazuje, mięsień ma budowę przypominającą kształtem ząbki. Funkcjonuje jako silny mięsień wdechowy przy ustalonej łopatce. Pozwala też na odwodzenie kończyny ponad poziom, a dodatkowo dociska łopatkę do klatki piersiowej.
Mięśnie głębokie klatki piersiowej
Wśród tego rodzaju mięśni klatki piersiowej podział jest następujący:
- Mięśnie międzyżebrowe zewnętrzne - mm.intercostales externi - ich początek sięga dolnego brzegu wyżej leżącego żebra. Są zlokalizowane w przestrzeniach międzyżebrowych od guzków żeber do chrząstek żebrowych. Włókna mięśni biegną od góry ku dołowi, a także w kierunku mostka.
- Mięśnie międzyżebrowe wewnętrzne - mm.intercostales interni są umiejscowione w przestrzeniach międzyżebrowych od kątów żeber do mostka, do kręgosłupa dochodzą w formie błon międzyżebrowych wewnętrznych.
- Mięśnie podżebrowe - mm.subcostales można znaleźć w tylnej ścianie klatki piersiowej, a ich zadaniem jest obniżanie żeber. Uznaje się je za mięśnie wydechowe.
- Mięsień poprzeczny klatki piersiowej - m.transversus thoracis - jego początek jest zlokalizowany na powierzchni wewnętrznej wyrostka mieczykowatego i trzonu mostka, natomiast koniec na granicy kostnej i chrzęstnej od II do VI żebra.
Jeżeli już mowa o anatomii mięśni klatki piersiowej, warto zwrócić również uwagę na tzw. nerwy międzyżebrowe, które są położone w przestrzeniach międzyżebrowych. Tego rodzaju nerwy nie tworzą splotów.
Przepona
Mięśniem, który stanowi granicę pomiędzy jamą brzuszną a jamą klatki piersiowej jest przepona. Jej funkcją jest zamknięcie otworu dolnego klatki piersiowej. Przyjrzyjmy się dokładniej jej budowie. Jej istotne elementy to część:
- mostkowa,
- żebrowa,
- lędźwiowa.
W ramach przepony wyróżniamy tzw. środek ścięgnisty, który jest ścięgnem końcowym wszystkich trzech wymienionych części. Przepona ma także trzy otwory: otwór żyły głównej, rozwór przełykowy, a także rozwór aortowy.
Na szczególną uwagę zasługuje tzw. nerw przeponowy, który znajduje się na mięśni zlokalizowanym w szyi. Następnie ciągnie się przez klatkę piersiową i przechodzi między osierdziem a opłucną śródpiersiową.
Wśród zadań tego elementu wymienić można unerwienie ruchowe przepony. Odpowiada on także za funkcje czuciowe w opłucnej, osierdziu oraz w górnej części otrzewnej.
Przyczepy mięśni klatki piersiowej
Warto również bliżej przyjrzeć się anatomii przyczepów mięśni klatki piersiowej, czyli struktury łączącej mięśnie z innymi tkankami. Każdy typ mięśnia ma inaczej sklasyfikowane typy przyczepów. My przyjrzymy się kilku z nich.
W przypadku mięśnia piersiowego większego wyróżnia się 3 przyczepy początkowe (część obojczykowa, część mostkowo-żebrowa, część brzuszna), a także 1 przyczep końcowy, którym jest ścięgno położone na grzebieniu guzka większego kości ramiennej.
Z kolei mięsień piersiowy mniejszy ma zlokalizowane przyczepy od 2 lub 3 do 5 żebra kostnego. Przyczep końcowy w tym przypadku jest umiejscowiony na wyrostku kruczym łopatki.
Przyczep mięśnia podobojczykowego ma swój początek na powierzchni górnej pierwszego żebra, natomiast koniec - w okolicy barku, w dolnej części obojczyka.
Jeśli chodzi o mięśnie międzyżebrowe zewnętrzne zaczynają się na dolnym brzegu żebra, a kończą na górnym jego brzegu. Te wewnętrzne położone są do wewnątrz od zewnętrznych.
Przyczep mięśnia poprzecznego znajduje się na powierzchni tylnej wyrostka mieczykowatego i dolnej części trzonu mostka. Kończy się natomiast 5 ząbkami na linii chrzęstno-kostnej między VI a II żebrem.
Reklama
Funkcje mięśni klatki piersiowej
Każdy z mięśni klatki piersiowej pełni inne zadania. Funkcją mięśnia piersiowego większego jest opuszczanie i przywodzenie ramienia. Pociąga on również łopatkę do przodu, przyciąga ramię przyśrodkowo i do przodu, opuszcza podniesione ramię oraz obraca je do wewnątrz.
Obydwa mięśnie piersiowe - mniejszy i większy - są również dodatkowymi mięśniami oddechowymi, wspomagają one wdech. Dlatego w czasie duszności człowiek odruchowo opiera się przednimi kończynami o łóżko, biurko lub inny stabilny przedmiot.
Z kolei mięsień podobojczykowy jest potrzebny, by móc unosić ramię. Jak już wiesz, Do mięśni głębokich, czyli właściwych, klatki piersiowej zaliczamy min. mięśnie międzyżebrowe, które jako krótkie mięśnie łączą dwa sąsiednie żebra.
Anatomicznie zostały podzielone na dwie grupy: zewnętrzne wspomagające proces wdechu oraz wewnętrzne - proces wydechu.
Natomiast zadaniem mięśnia poprzecznego klatki piersiowej jest spięcie przedniej wewnętrznej powierzchni klatki piersiowej.
Głównym mięśniem wdechowym jest przepona. Umożliwia on tzw. oddychanie brzuszne. Ma istotne znaczenie dla fonacji.
Reklama
Ćwiczenie na mięśnie klatki piersiowej
Dobrze rozwinięte mięśnie klatki piersiowej są istotne dla zdrowia. Zabezpieczają bowiem płuca oraz serce, dwa bardzo ważne organy. Zwiększają także ogólną sprawność organizmu, a także masę mięśniową. Oprócz walorów zdrowotnych, ćwiczenia na mięśnie klatki piersiowej sprawiają, że klatka się rozbudowuje, co może pełnić istotną funkcję estetyczną.
Z uwagi na to, że organizm kobiety i mężczyzny ma nieco inną budowę, trening mięśni klatki piersiowej powinien nieco inaczej wyglądać u każdej płci. Chociaż ćwiczenia na mięśnie klatki głównie kojarzą się z męskimi aktywnościami, kobiety nie powinny z nich rezygnować.
Ćwiczenia na mięśnie klatki piersiowej dla kobiet powinny skupiać się przede wszystkim na rozwoju górnych mięśni. W ten sposób można podnieść biust i nadać mu pożądany kształt. Kobiety nie powinny skupiać się nadmiernie na ćwiczeniach w części brzusznej klatki piersiowej, gdyż może to wywołać opadnięcie biustu.
W przeciwieństwie do ćwiczeń na mięśnie klatki piersiowej dla mężczyzn te tzw. „kobiece” nie wymagają używania ciężkich sztang, choć warto wykorzystać to akcesorium w wersji lżejszej. Przydatne okażą się również hantle.
Rodzaje ćwiczeń na mięśnie klatki piersiowej
Ćwiczenia na mięśnie klatki piersiowej kojarzą się przede wszystkim z rozwojem muskulatury. Tymczasem istnieją również inne typy aktywności. Wymienić można m.in.
- ćwiczenia rozciągające - siedzący tryb życia sprzyja tzw. zamkniętej klatce piersiowej, dlatego, aby usprawnić jej działanie, istotne jest rozciąganie mięśni piersiowych. Można je podzielić na dynamiczne oraz statyczne;
- ćwiczenia oddechowe - mięśnie klatki piersiowej są istotne z punktu widzenia oddychania. Celem takich ćwiczeń jest zwiększenie ruchomości klatki piersiowej. Mają też funkcję relaksującą;
- ćwiczenia wzmacniające mięśni klatki piersiowej - pozwalają wzmocnić organizm i zbudować masę mięśniową;
- ćwiczenia rozluźniające - pozwalają się zrelaksować, są idealne dla osób pracujących w pozycji siedzącej;
- ćwiczenia poprawiające ogólną sprawność - zwiększają ogólną siłę. Warto je wykonywać, jeżeli zależy Ci na poprawie wyników sportowych lub uprawiasz sporty, które wymagają kontaktu z przeciwnikiem.
Ćwiczenia na poszczególne partie mięśni klatki piersiowej
Aby cieszyć się efektami ćwiczeń na klatkę piersiową, takie aktywności powinny przede wszystkim angażować mięśnie powierzchowne oraz głębokie. Badanie przeprowadzone przez naukowców z Uniwersytetu z San Diego umożliwiło stworzenie rankingu ćwiczeń spełniających tę wytyczną.
Zdaniem naukowców najbardziej angażującym wskazane mięśnie ćwiczeniem jest wyciskanie sztangi w leżeniu na ławce poziomej. Kolejną aktywnością, która przynosi rezultaty są tzw. rozpiętki. Według badaczy pompki - mimo, że całkiem proste do wykonania - nie są tak bardzo skuteczne, jak wyżej wymienione typy ćwiczeń.
Klasyczne ćwiczenia na mięsień piersiowy większy to zatem wyciskanie sztangi. Podczas takiej aktywności górna część ramion zbliża się do klatki piersiowej. Mięśnie napinają się z dużą siłą, co sprzyja budowaniu masy mięśniowej.
Inną aktywnością, która nie tylko wpłynie wzmacniająco na mięśnie piersiowe większe, ale też barki i ramiona jest ćwiczenie wykorzystujące piłkę gimnastyczną i hantle. Wystarczy położyć się na plecach na piłce. Górny i środkowy odcinek pleców powinien znajdować się na piłce. Chwyć hantle w dłonie i podnoś je równolegle do podłogi.
Chcąc zaangażować górne mięśnie klatki piersiowej, możesz dodać do typowych pompek niestabilne podłoże, np. podłożyć pod swoje nogi piłkę gimnastyczną. Wymusza to większą pracę mięśni, a przy tym zwiększa intensywność takiego ćwiczenia.
Natomiast, jeśli chcesz wykonać skuteczne ćwiczenia na dolne mięśnie klatki piersiowej, warto zwrócić uwagę na ułożenie m.in. ławki do wyciskania czy wysokość wyciągu do wykonywania tzw. cable fly, czyli ciągnięcie dwóch lin i prostowanie oraz odwodzenie rąk do przodu i tyłu.
Wykonywanie ćwiczeń pod innym kątem, angażuje inne mięśnie. W przypadku wyciskania sztangi dobrze zadbać o jej wyciskanie leżąc na ławce płaskiej. Natomiast ćwicząc cable fly, zadbaj o maksymalnie wysoki wyciąg.
Chcąc zaangażować mięśnie wewnętrzne klatki, dobrze jest do różnych ćwiczeń dokładać hantle.
Ćwiczenia na mięśnie klatki piersiowej w domu
Swoje mięśnie klatki piersiowej możesz ćwiczyć bez żadnych sprzętów, w zaciszu domowym.
Ćwiczenie rozciągające, które wykonasz stając przy futrynie, opiera się na skrętach. Stań przy filarze i oprzyj dłoń oraz przedramię w taki sposób, by tworzyła kąt prosty między tułowiem. Drugą rękę trzymaj luźno wzdłuż ciała. Wykonaj skręty tułowia w przeciwnym kierunku do strony, która ma być rozciągana. Rozciągniesz swoje mięśnie wykonując tzw. kołyskę. Wystarczy, że położysz się na brzuchu, ugnij nogi, natomiast dłońmi chwyć stopy. Utrzymaj tę pozycję przez minimum 5 sekund.
Ćwiczenie, które poprawi Twoją ogólną sprawność, polega na przyjęciu pozycji jak do pompek. Następnie należy obniżyć ciało zginając ramiona w łokciach. Potem wystarczy wypchnąć się do góry tak, aby odbić się od podłogi i oderwać od niej ręce.
Mięśnie klatki piersiowej wzmocnisz wykonując klasyczne pompki. Twoje mięśnie wzmocni również wyciskanie ze sztangą w leżeniu jednak to wymaga posiadania sprzętu. Jeżeli chcesz zbudować dużą masę mięśniową, potrzebne będą Ci różne akcesoria, np. ławeczki, hantle czy sztanga.
Reklama
Bóle mięśni klatki piersiowej
Nieprawidłowa postawa, nadmierne napięcie mięśni czy zbyt duży wysiłek, np. podczas wysiłku czy po treningu - to popularne przyczyny występowania bólu mięśni w klatce piersiowej.
Warto wiedzieć, że pojawianie się kłującego bólu mięśni klatki piersiowej przy oddychaniu może świadczyć o zmianach w opłucnej. Tego typ dolegliwości zwiększa się w momencie wzięcia oddechu i przeszkadza w funkcjonowaniu również podczas leżenia.
Co ciekawe, bolące mięśnie klatki piersiowej mogą mieć związek z grypą. Nierzadko taki objaw jest powiązany bezpośrednio ze stanem mięśni i wskazywać np. na ich naderwanie czy naciągnięcie.
Czasem ból mięśni można pomylić np. z innymi poważnymi problemami zdrowotnymi. Na szczególną uwagę zasługuje ból po lewej stronie promieniujący na rękę, który wcale nie musi pochodzić od mięśni klatki piersiowej, a świadczyć np. o zawale.
Reklama
Zerwany mięsień klatki piersiowej
Mięśnie klatki piersiowej są narażone na naderwanie, czyli przerwanie określonej ilości włókien w mięśniu. Objawy naderwania mięśni klatki piersiowej to przede wszystkim ból, obrzęk, a nawet skurcze, ból podczas dotykania czy krwiak.
Naderwanie mięśni klatki piersiowej to znacznie poważniejsza dolegliwość niż naciągnięcie mięśnia. Ocenia się ją w trzystopniowej skali:
- I stopień występuje wówczas, gdy ból jest niewielki, a wszelkie dolegliwości szybko ustępują.
- Obrzęk, zasinienie, silny ból to II stopień naderwania mięśnia.
- Natomiast III stopień związany jest z największym uszkodzeniem. Wtedy to - oprócz wymienionych wyżej symptomów - pojawiają się również skurcze.
Terapia polega na ograniczeniu ruchu uszkodzonego mięśnia, można np. stosować zimne okłady albo zastosować delikatny ucisk.
Reklama
Naciągnięty mięsień klatki piersiowej
Do naciągnięcia mięśni klatki piersiowej może dojść w wyniku przetrenowania organizmu. Nadwyrężenie mięśni nierzadko objawia się poprzez kłujący ból, który będzie zwiększać się w trakcie poruszania. Może też pojawić się stan zapalny, przekrwienie czy zmiana koloru miejsca na klatce piersiowej, gdzie występuje mięsień. W przypadku naciągnięcia mięśnia, sama jego siła nie ulega osłabieniu.
Aby zapobiec naciągnięciu mięśni, należy dbać o odpowiednią rozgrzewkę przed treningiem i nie przesadzać z treningiem. Dobrze jest też dbać o przerwy i nie podejmować wysiłku ponad siły.
Leczenie naciągniętego mięśnia klatki piersiowej opiera się na wysiłku. Dolegliwości zazwyczaj mijają samoistnie.
Reklama
Zapalenie mięśni klatki piersiowej
Wystąpienie stanu zapalnego mięśni klatki piersiowej wiąże się z ogólnym osłabieniem zlokalizowanych tam struktur mięśniowych. Zapalenie objawia się na poziomie tkanki obecnością nacieków zapalnych, a także martwicą włókien mięśniowych.
Zapalenie mięśnia klatki piersiowej może mieć przyczynę w ogólnej infekcji organizmu, np. wirusowej, bakteryjnej czy grzybiczej. Niekiedy jednak problem może mieć charakter izolowany. Co ciekawe, mięsień może być dotknięty zapaleniem np. w przebiegu sarkoidozy, procesu nowotworowego czy amoloidozy. Niekiedy dolegliwość ma też podłoże autoimmunologiczne.
Oprócz bólu, zapaleniu mięśni klatki piersiowej mogą towarzyszyć m.in. objawy skórne i ogólne osłabienie.
Przykurcze mięśni klatki piersiowej
Stopniowe ograniczenie ruchomości stawów, np. związane z ograniczoną zdolnością sięgania po różne przedmioty, utrzymujący się stan zapalny, a także problemy z prawidłowym oddychaniem - to tylko niektóre objawy wskazujące na przykurcz mięśni klatki piersiowej.
Jego przyczyną może być:
- trwałe unieruchomienie,
- urazy,
- choroby, np. dystrofia mięśniowa,
- reumatoidalne zapalenie stawów,
- brak ruchu,
- prowadzenie siedzącego trybu życia,
- zrosty i blizny.
Istnieje również podział czynników na: neuropochodne, strukturalne związane z niedokrwieniem czy zwyrodnieniem mięśni, mięśniopochodne, gdzie przykurcz jest konsekwencją dysbalansu mięśniowego.
Co więcej, przykurcz może mieć wpływ na struktury położone z dala od niego. Aby zapobiegać przykurczom istotna jest codzienna aktywność fizyczna, angażująca wszystkie kończyny i stawy.
Kinesiotaping, stretching czy ortezy, a także dopasowane przez specjalistę ćwiczenia rozciągające to rozwiązania wykorzystywane w rehabilitacji przykurczów.
Skurcz mięśni klatki piersiowej
Występowanie mimowolnych skurczy mięśni klatki piersiowej może wynikać m.in. z niedoboru witamin i wartościowych pierwiastków. W ten sposób może manifestować się deficyt potasu czy magnezu. Skurcze mięśni mogą być odpowiedzią organizmu na nadmierny wysiłek. Ten symptom często towarzyszy osobom przetrenowanym.
Przyczyną skurczów mięśni klatki piersiowej może być też neuralgia międzyżebrowa. Wywołuje ją wirus półpaśca. Inne objawy to m.in. utrata apetytu, paraliż, swędzenie skóry, dużą jej wrażliwość.
Drżenie mięśni w klatce piersiowej niekiedy ma związek z atakami paniki albo poczuciem zagrożenia czy trudnego do opanowania lęku.
Skurcze mogą świadczyć także o przewlekłych chorobach, np. nowotworach, chorobach układu krążenia czy układu nerwowego. Dlatego nie należy ich lekceważyć. Gdy tylko zauważysz u siebie opisywane dolegliwości, skontaktuj się ze specjalistą, który zaproponuje Ci odpowiednie działania terapeutyczne.
Zazwyczaj leczenie skurczy polega przede wszystkim na wdrożeniu właściwej diety, nawodnieniu organizmu, a także na wykonywaniu odpowiednich ćwiczeń, m.in. na terapii punktów spustowych. Istotna jest też ergonomia pracy i zapewnienie sobie przerw.
Pamiętaj, że mięśnie klatki piersiowej są niezwykle ważne dla utrzymania siły i zdrowia całego organizmu. Stąd dbałość o nie powinna być Twoim priorytetem.
