Podział mięśni kończyny dolnej
Mięśnie kończyny dolnej stanowią rozbudowany aparat zdolny do przenoszenia ogromnych obciążeń statycznych i dynamicznych. Na tle innych tego typu struktur znajdujących się w organizmie człowieka, charakteryzują się wyjątkową siłą.
Są niezbędne dla takich procesów, jak:
- chodzenie, bieganie, skoki, przysiady, zginanie nóg, podnoszenie się, siadanie oraz wszelkie inne formy ruchu,
- podtrzymywanie ciężaru górnych partii ciała,
- utrzymywanie pionowej pozycji ciała,
- zachowanie równowagi.
Mięśnie kończyny dolnej w anatomii człowieka dzieli się na cztery podstawowe grupy, stabilizujące oraz wprawiające w ruch poszczególne części nogi.
Są to mięśnie:
- obręczy,
- uda,
- goleni,
- stopy.
W porównaniu z innymi organizmami żywymi, mięśnie nóg człowieka wyróżniają się znacznym rozrostem mięśni pośladkowych, a także przywodzicieli uda, czworogłowego uda oraz trójgłowego łydki.
Reklama
Mięśnie obręczy kończyny dolnej
Mięśnie obręczy kończyny dolnej odpowiadają za wykonywanie ruchów w biodrach, stabilizują też połączenie nóg z korpusem. W tej grupie znajduje się aż kilkanaście zróżnicowanych struktur.
Należą do nich mięśnie:
- gruszkowaty – obraca udo na zewnątrz,
- zasłaniacz wewnętrzny i zewnętrzny – funkcja identyczna, jak w przypadku m. gruszkowatego,
- bliźniaczy przedni i tylny – także odpowiadają za obrót kości udowej,
- czworobocznyuda – odwraca udo na zewnątrz oraz je przywodzi,
- biodrowo-lędźwiowy – potężny mięsień odpowiadający za zginanie całego uda i jego obrót na zewnątrz, a także unoszący korpus z pozycji leżącej do siedzącej,
- pośladkowy
o wielki – odpowiada za utrzymanie pozycji pionowej, prostowanie stawu biodrowego (odwodzenie oraz przywodzenie kończyny),
o średni – odgrywa rolę w utrzymaniu równowagi,
o mały – odwodzi nogę, prostuje staw biodrowy, odpowiada za rotację do wewnątrz i na zewnątrz,
- naprężacz powięzi szerokiej – odwodzi staw biodrowy.
Reklama
Mięśnie uda
Mięśnie uda to najsilniejsze tego typu struktury w całym organizmie człowieka, a jednocześnie najbardziej rozbudowane w sensie czysto fizycznym i objętościowym. Odpowiadają za ruch w stawach biodrowych oraz kolanowych.
Na tym odcinku wyróżnia się trzy podstawowe grupy:
● Grupa przednia, a w niej:
o mięsień czworogłowy uda, składający się z m. prostego, pośredniego, obszernego przyśrodkowego oraz bocznego. Spełnia szereg istotnych funkcji. Jest zginaczem stawu biodrowego i prostownikiem stawu kolanowego. Dzięki niemu możliwe jest unoszenie kolana w czasie chodzenia i biegania, ale też całkowity wyprost nogi, niespotykany u innych ssaków,
o mięsień krawiecki – najdłuższy w organizmie człowieka. Liczy nawet 50 centymetrów. Rozpięty jest między kością biodrową, a guzowatością piszczeli. Unosi udo i zgina kolano.
● Grupa tylna, w tym:
o mięsień dwugłowy uda – zgina nogę w stawie kolanowym,
o mięsień półścięgnisty – zgina nogę w kolanie i prostuje w biodrze,
o mięsień półbłoniasty – ma podobne działanie.
● Grupa przypośrodkowa:
o grzebieniowy – przywodzi, zgina i obraca udo na zewnątrz,
o przywodziciel długi i krótki – podobna funkcja,
o przywodziciel wielki – przywodzi udo i obraca do wewnątrz.
Reklama
Mięśnie goleni (podudzia)
Mięśnie goleni (podudzia) znajdują się między stawem kolanowym a stopą. Są mniej rozbudowane i słabsze, niż m. uda.
Także i w tym przypadku wyróżniamy trzy podstawowe grupy:
● Prostowniki stopy (grupa przednia), w tym:
o mięsieńpiszczelowy przedni,
o prostownik długi palucha,
o prostownik długi palców,
● mięśnie strzałkowe (grupa boczna): długi i krótki. Zginają i odwodzą stopę
● zginacze stopy (grupa tylna):
o mięsień trójgłowy łydki (m. brzuchaty przyśrodkowy i boczny, m. płaszczkowaty),
o m. piszczelowy tylny,
o m. podeszwowy,
o m. podkolanowy,
o zginacz długi palców,
o zginacz długi palucha.
Reklama
Mięśnie stopy
Ostatnią kategorię stanowią mięśnie stopy, ulokowane w dystalnej części nogi. Są one niewielkie i stosunkowo słabe, a ich znaczenie ogranicza się głównie do sterowania ruchem palców, który w przypadku kończyn dolnych jest nieznaczny.
W tym przypadku wyróżnia się dwie grupy:
● mięśnie grzbietu stopy:
o prostownik krótki palców,
o prostownik krótki palucha,
● mięśnie podeszwy stopy,
● odwodziciel palucha,
● przywodziciel palucha,
● odwodziciel małego palca,
● zginacz palucha,
● zginacz małego palca,
● zginacz krótki palców,
● mięsień czworoboczny podeszwy,
● mięśnie międzykostne,
● mięśnie glistowate.
Reklama
Naderwany mięsień uda i inne urazy
Mięśnie nóg są mocne i silne, jednak ze względu na ilość i skalę przenoszonych obciążeń, także i one są narażone na urazy. Rzadko dochodzi do nich na co dzień, w trakcie wykonywania przyziemnych czynności, u osób wiodących nieaktywny tryb życia.
Naderwany mięsień uda i inne tego typu kontuzje są domeną sportowców, uprawiających wszystkie te dyscypliny, w które charakteryzują się dużą intensywnością, szybkością, kontaktowością, i które wymagają przyspieszeń, zrywów, wyskoków, częstej i dynamicznej zmiany kierunków ruchu.
Należą do nich między innymi:
- piłka nożna i ręczna,
- koszykówka,
- siatkówka,
- rugby,
- futbol amerykański,
- bieganie,
- tenis,
- badminton i wiele innych.
Ze względu funkcje i umiejscowienie, najbardziej narażone na uraz są:
- mięsień czworogłowy uda,
- mięsień dwugłowy uda.
Innym możliwym powodem naderwania lub naciągnięcia jednego z mięśni nóg są schorzenia, zaburzenia i nieprawidłowości w budowie narządu ruchu, takie jak nierówna długość kończyn, szpotawość, koślawość etc.
Reklama
Ćwiczenia na mięśnie kończyn dolnych
W celu utrzymania kończyn dolnych w dobrej kondycji przez długie lata, zaleca się wykonywanie regularnych ćwiczeń, adekwatnych do wieku, stanu zdrowia, sylwetki itd.
Istnieje żelazny zestaw aktywności wzmacniających i rozciągających mięśnie kończyn dolnych – jego elementy poznają już dzieci w wieku wczesnoszkolnym na zajęciach z wychowania fizycznego.
Tego typu trening warto regularnie kontynuować także poza szkołą, a także w późniejszych latach życia. Kanon stanowią:
- przysiady, z nogami złączonymi, ale też na nogach szeroko rozstawionych (pozycja sumo),
- wykroki do przodu - wysunięcie jednej nogi daleko przed siebie z przyklęknięciem lub wyprostem drugiej,
- wykroki w bok – wyrzut jednej nogi w lewo lub prawo, druga pozostaje wyprostowana w miejscu,
- wspinanie na palce – unoszenie całej sylwetki poprzez oderwanie pięt od podłoża i oparcie ciężaru ciała na palcach,
- rozciąganie, szpagat.
Dodatkowo, na siłowni intensywność treningu można zwiększyć poprzez dołożenie obciążeń (np. podnoszenie ciężarów ze sztangą).
