Móżdżek każdego człowieka stanowi niewielki procent objętości całego mózgowia. Ale jego niewielki rozmiar nie stanowi o jego sile oddziaływania na organizm. Wręcz przeciwnie. Ten niewielki organ kryje w sobie ogromne możliwości działania.
Na 40 mld komórek nerwowych, które tworzą mózgowie aż 30 mld to właśnie komórki, znajdujące się w móżdżku. I już to pokazuje, jak ogromną rolę w organizmie człowieka spełnia ten niewielki, ale bardzo ważny organ.
Co to jest móżdżek?
Ten niewielki organ nazywany jest „cerebellum”, co oznacza „mały mózg”. Stanowi on część mózgowia i znajduje się w dole czaszki, w jej tylnej części. Móżdżek jest sąsiadem płatu skroniowego, potylicznego i pnia mózgu. Z wyglądu przypomina elipsę, płaską od góry i wypukłą od dołu. Swoim kształtem jest zbliżony do półkul mózgowych, ale w zdecydowanie mniejszym rozmiarze. Medycyna od dawna zna pochodzenie i funkcje tego organu. Ale dopiero w XVII wieku poznano dokładnie jego budowę i określono szczegółowo, jakie zadania ma do spełnienia.
Móżdżek wraz z mózgiem i pieniem mózgowym tworzą mózgowie. Te struktury kontrolują większość procesów życiowych każdego człowieka. Móżdżek to druga pod względem wielkości część mózgowia. Jeszcze do niedawna uważano, iż każda pojedyncza część mózgowia odpowiada za inne funkcje.
Ale od pewnego czasu już wiadomo, że prawidłowa praca mózgu polega na wspólnym i sprzężonym działaniu wszystkich jego elementów. Wśród nich móżdżek jest bardzo istotną częścią, pełniącą ogromną rolę w bieżącym funkcjonowaniu każdego człowieka. Bez niego byłoby niemożliwe wykonanie nawet najprostszej codziennej czynności.
Reklama
Budowa móżdżku
Jak wygląda anatomia móżdżku? Jest on ważną częścią tyłomózgowia. Zbudowany jest z dwóch głównych elementów:
- kory móżdżku (istota szara),
- ciała rdzennego (istota biała).
Móżdżek jako element mózgowia swoim wyglądem przypomina dwie półkule, połączone robakiem. Robak, czyli „vermis cerebelli” to anatomiczna struktura móżdżku, umiejscowiona w jego środkowej części. Ten element głównie odpowiada za koordynacje ruchową.
Móżdżek pokryty jest korą, dość mocno pomarszczoną w paski, zwane listkami. Jego powłoka jest znacznie mocniej pofałdowana niż kora samych półkul mózgu. Istota szara (czyli kora) składa się z 3 warstw:
- warstwy drobinowej, na powierzchni móżdżku, składającej się z niewielkiej liczby komórek,
- warstwy zwojowej, pomiędzy warstwą drobinową i ziarnistą, zbudowanej z komórek gruszkowatych,
- warstwy ziarnistej, położonej najniżej, pomiędzy istota białą a warstwą zwojową kory.
Oprócz dwóch oddzielonych półkul i rozdzielającego ich robaka, móżdżek składa się z 3 płatów:
- Przedniego- do tego płatu docierają informacje z tak zwanych wrzecionek mięśniowych, dzięki którym móżdżek reguluje napięcia mięśni,
- Tylnego- docierają do niego informacje z kory nowej, które odpowiadają za koordynacjęruchów pomiarowych,
- Grudkowo-kłaczkowego- ten płat odbiera informacje od układu przedsionkowego i odpowiada za utrzymanie równowagi.
Ciało rdzenne, czyli istota biała leży wewnątrz móżdżku. Ten element móżdżku tworzą trzy konary, które łączą go z pniem mózgu:
- górny, łączący ze śródmózgowiem, odpowiadający za sygnały pomiędzy móżdżkiem a korą,
- środkowy, łączący z mostem mózgu, odpowiadający za przekazywanie informacji o czynnościach ruchowych,
- dolny, łączący z rdzeniem przedłużonym i komunikujący ten konar z móżdżkiem.
Ciało rdzenne móżdżku zawiera cztery jądra. Jedno jest umiejscowione w robaku, dwa w przyśrodkowej półkuli móżdżku, a czwarte w strefie bocznej półkuli móżdżku. Móżdżek zawiera aż 80% wszystkich neuronów mózgu. Stanowi zaledwie jedną dziesiątą masy mózgu, ale jego rola jest ogromna.
Reklama
Funkcje móżdżku
Za co odpowiada móżdżek? Jego rola jest ogromna. Każda z półkul móżdżku otrzymuje określone informacje od organizmu i przekazuje do danej połowy ciała. Jakiekolwiek zaburzenia w pracy móżdżku czy też jego drobne upośledzenie bardzo osłabiają prawidłowe działanie układu ruchowego człowieka.
Dlatego też naukowcy często podkreślają, iż jego domeną jest ruch. Bo ten element mózgu zbiera wszelkie informacje, które płyną z organizmu i ciała człowieka, a następnie decyduje, jak przełożyć je na efekty konkretnego codziennego działania.
Oto najważniejszefunkcje móżdżku:
- kontrola wszystkich ruchów ciała,
- planowanie ruchów ciała,
- utrzymanie równowagi,
- zapewnienie prawidłowej koordynacji ruchowej,
- umożliwienieporuszania się,
- wspomaganie wykonywania codziennych czynności,
- kontrolowanie ruchu gałek ocznych,
- koordynowanie ruchu gałek ocznych, aby umożliwiać obserwacjęprzedmiotów,
- uczenie się nowych ruchów,
- korygowanie postawy ciała,
- zapobieganie napięciom mięśni,
- zapewnianie płynności ruchów.
Funkcje móżdżku polegają w dużym stopniu na odbieraniu informacji z innych części mózgu. Te informacje są dokładnie analizowane, dlatego też to właśnie móżdżek odpowiada za każdy ruch i decyduje, które mięśnie powinny się poruszyć, a które pozostać niewzruszone.
Móżdżek bardzo szybko przetwarza odbierane informacje i dzięki tej zdolności pozwala chronić ludzi przed upadkiem. Ten element tyłomózgowia nie tylko analizuje i przetwarza informacje z mięśni, ale także te, płynące z oczu i uszu.
Ten organ jest nie tylko odpowiedzialny za ruch. Móżdżek sprawia, iż każdy może patrzeć obiema gałkami ocznymi w jedną stronę. Gdyby nie jego praca nikt nie byłby w stanie skoordynować pracy oczu i właściwie odbierać doznania wzrokowe.
Dlatego też warto pamiętać, iż zdrowy móżdżek odpowiada także za:
- pamięć roboczą,
- płynność mowy,
- płynność myśli.
Każdy, kto prowadzi samochód, jeździ na rowerze, gra na instrumencie lub z łatwością uczy się języków obcych musi wiedzieć, iż te zdolności zawdzięcza prawidłowo funkcjonującemu móżdżkowi.
Reklama
Jakie skutki powoduje uszkodzenie móżdżku?
Zaburzenia prawidłowej czynności móżdżku powodują szereg negatywnych medycznych konsekwencji. Aby temu zapobiec nie wolno ignorować pojawiających się objawów.
Do takich należą:
- drżenie gałek ocznych,
- drżenie kończyn,
- brak równowagi w trakcie chodzenia i stania,
- niewyraźna mowa,
- nieprawidłowa ocena zakresu ruchów,
- niemożliwość wykonywania naprzemiennych ruchów,
- upośledzenie sprawnego wykonywania ruchów,
- sprawianie przez pacjenta wrażenia osoby pijanej.
Jeżeli takie objawy pojawiają się i nasilają oznacza to zaburzenia czynności móżdżku i jego uszkodzenie. Wpływa on na funkcjonowanie całego mózgu. Jest zaangażowany w wiele czynności i pomaga w uczeniu się złożonych zachowań ruchowych. Jakiekolwiek nieprawidłowości w jego działaniu mogą doprowadzać do różnych schorzeń.
Oto skutki, jakie powoduje uszkodzenie móżdżku:
- guzy móżdżku, łagodne lub złośliwe,
- zespół Schmahmanna, polegający na uszkodzeniu tylnego płata móżdżku i wywołujący problemy z pamięcią, myśleniem i orientacją w przestrzeni,
- całkowite zaburzenie koordynacji ruchowej,
- oczopląs,
- obniżenie napięcia mięśniowego,
- pojawienie się mowy skandowanej (nieprawidłowe akcentowanie, spowolnienie, tendencje do zacinania czy brak płynności mowy),
- występowanie zaburzeń ruchowych, jak astazja, astenia czy ataksja.
Należy pamiętać, iż długotrwałe picie alkoholu bardzo osłabia pracę móżdżku. Alkohol wypłukuje z organizmu tiaminę, czyli witaminę niezbędną do właściwej pracy całego mózgu. A trwałe uszkodzenie móżdżku to początek wielu problemów zdrowotnych, doprowadzających do udarów i trwałych zmian w mózgu.
