Co to jest okostna?
Okostna stanowi jeden z trybików układu kostnego człowieka. Łacińskie określenie na tę część ciała to periosteum. Co to jest okostna? To włóknista błona otulająca kość właściwą. Ta zewnętrzna „otulina” kości jest mocno unerwiona oraz unaczyniona.
Okostna składa się z dwóch warstw: zewnętrznej (włóknistej) i wewnętrznej (rozrodczej). Warstwa zewnętrzna okostnej łączy się z kością włóknami Sharpeya. Do kości oprócz okostnej przymocowane są również więzadła oraz ścięgna. Włókna okostnej tworzą skoordynowany z budową kości łańcuch. Grubość tej tkanki jest uzależniona od miejsca występowania.
W warstwie wewnętrznej okostnej (rozrodczej) są natomiast produkowane komórki kościotwórcze, tzw. osteoblasty, które mają ogromne znaczenie w okresie wzrastania kości ale także na dalszym etapie rozwoju, np. w sytuacji urazu, czy uszkodzenia kości. Podsumowując budowę okostnej można zauważyć, że większe naczynia mieszczą się w zewnętrznej warstwie okostnej, a delikatniejsze – w wewnętrznej.
Reklama
Jakie funkcje ma okostna?
Ze względu na szczególne położenie w ludzkim układzie kostnym okostna ma szczególne zadania do wykonania, zwłaszcza na etapie wzrostu kości, jednak nie tylko wtedy. Jakie są funkcje okostnej?
Podstawową rolą jest przede wszystkim wytwarzanie osteoblastów, komórek kościotwórczych, które zapoczątkowują produkcję tkanki kostnej. Kiedy człowiek rośnie, okostna ma zatem sporo pracy. Po okresie wzrostu kośćca osteoblasty zmieniają swój kształt, rozmiar oraz właściwości, jednak ich produkcja powraca, jeśli zostanie przerwana ciągłość kości, m.in. na skutek złamania kości. Wówczas uaktywnia się funkcja regeneracyjna okostnej.
Inną czynnością, do której oddelegowana jest okostna jest ochrona kości przed czynnikami zewnętrznymi, takimi jak np. uderzenie w kość, itp. Ponadto okostna odpowiada także za odpowiednie odżywienie kości w niezbędne składniki odżywcze. Dzięki temu procesowi kość staje się odpowiednio gruba i mocna.
Reklama
Przyczyny zapalenia okostnej
Niekiedy dochodzi do stanu, w którym w okostnej toczy się stan zapalny. Taką sytuację określa się jako zapalenie okostnej. Jednym z częściej występujących odmian tego procesu jest zapalenie okostnej zęba, które ma wyjątkowo bolesny przebieg.
Co wywołuje stan zapalny okostnej? Do zapalenia okostnej mogą doprowadzić różne czynniki. Jednym z nich jest infekcja, najczęściej bakteryjna, spowodowana np. prątkami gruźlicy lub kiły. Drobnoustroje chorobotwórcze mogą też przenikać do okostnej z sąsiednich rejonów, np. z zęba do okostnej zęba. Dzieje się tak niekiedy w przypadku próchnicy zęba, zniszczonego korzenia zębowego, czy po wadliwie przeprowadzonym leczeniu kanałowym.
Do zapalenia okostnej może także doprowadzić jakaś choroba ogólnoustrojowa albo neoplazje kostne, czy też krwiaki. Poza tym do zapalenia okostnej może przyczynić się jakiś uraz mechaniczny kości, np. złamanie. Im częściej dochodzi do takich zdarzeń, tym większe prawdopodobieństwo powstania procesu zapalnego w okostnej. Co więcej, okostna może przejść do trybu zapalnego po ekspozycji na niebezpieczne promieniowanie jonizujące, czy w wyniku zatrucia fosforem.
Zapalenie okostnej może mieć przebieg ostry lub przewlekły.
Reklama
Jak objawia się zapalenie okostnej?
Jak rozpoznać zapalenie okostnej? Objawytego stanu to przede wszystkim dojmujący ból, który pojawia się nagle i szybko się intensyfikuje. Ból okostnejto nie jedyny syndrom, po którym można stwierdzić stan zapalny tej części układu szkieletowego.
Oprócz dolegliwości bólowych obserwuje się także:
● opuchliznę, zlokalizowaną wokół bolącej kości,
● podwyższoną temperaturę ciała,
● ogólne rozbicie i złe samopoczucie,
● ból głowy.
Jeśli procesem zapalnym objęta jest okostna zęba, często odczuwa się też silny ból zęba, a także duszność, szczękościsk, a z zęba sączy się ropa. Innym szczególnie wrażliwym miejscem jest kość piszczelowa. Przy nawet niewielkim urazieokostna piszczeli powoduje mocne dolegliwości bólowe.
Taki stan zapalny okostnej od razu prowadzi do wznowienia produkcji tkanki kostnej, by zbudować „nową” kość w miejscu ubytku.
Jeżeli zachodzi podejrzenie zapalenia okostnej, nie warto zwlekać z wizytą u specjalisty. Ból będzie bowiem coraz silniejszy i coraz bardziej uporczywy. Aby potwierdzić lub wykluczyć zapalenie okostnej, na które mogą wskazywać wymienione wcześniej oznaki, stosuje się prześwietlenie rentgenowskie (RTG).
Reklama
Jak postępować z zapaleniem okostnej?
Jeśli w wyniku badania radiologicznego zostanie zdiagnozowane zapalenie okostnej, leczenie od którego zwykle zaczyna się walkę z tym stanem polega na wprowadzeniu antybiotykoterapii. Ma ona charakter kuracji objawowej i zwykle trwa od 7 do 14 dni. Jej zadaniem jest likwidacja procesu zapalnego. Jednak najważniejszym etapem terapii w tym przypadku będzie ustalenie przyczyny zapalenia okostnej i wyeliminowanie czynnika sprawczego (o ile to możliwe), np. usunięcie chorego zęba, czy poprawienie skutków nieudanego leczenia kanałowego. Jeśli ten etap zostanie pominięty, niestety, bardzo prawdopodobne, że proces zapalny powróci szybko i to ze zdwojoną mocą. Wówczas konieczne będzie powtórzenie leczenia antybiotykami.
Na opuchliznę z kolei warto stosować zimne okłady żelowe. W przypadku zapalenia okostnej od zęba można wykorzystać płukanki ziołowe, np. z szałwii, czy rumianku.
Niekiedy konieczne okazuje się chirurgiczne usunięcie uszkodzonych tkanek, do czego doprowadziło zapalenie okostnej. Może też zaistnieć potrzeba wykonania drenu ognisk nekrozy.
