Anatomia serca człowieka - gdzie jest serce i ile waży?
Serce (łac. cor s. cardia) stanowi centralny element układu krwionośnego człowieka. Jest to mięsień działający na zasadzie pompy ssącej i tłoczącej krew, który w ciągu jednego dnia kurczy się ponad 100 tys. razy. Dzięki pracy serca, krew jest tłoczona do naczyń tętniczych, a następnie do wszystkich komórek organizmu.
Wyglądem serce przypomina stożek, którego podstawa jest skierowana jest ku górze i w prawo, a wierzchołek – ku dołowi i w lewo. Natomiast serce u noworodka ma kształt bardziej kulisty, który zmienia się wraz z wiekiem dziecka.
Serce można je podzielić na dwie podobne do siebie połowy boczne:
- prawą (prawe serce) - gdzie krąży krew żylna,
- lewą (lewe serce) - gdzie krąży krew tętnicza.
A gdzie jest serce u człowieka? Wiele osób, również dorosłych, nie wie lub nie potrafi szybko odpowiedzieć, po której stronie jest serce. Najprościej podsumować to tak, że położenie serca obejmuje środkową część klatki piersiowej, gdzie samo serce:
- od strony prawej i lewej sąsiaduje z płucami,
- od dołu z przeponą,
- od tyłu z kręgosłupem (od piątego do dziewiątego wyrostka kolczystego kręgu piersiowego) od którego oddziela je przełyk i aorta,
- zaś od przodu z mostkiem i chrząstkami żebrowymi stanowiącymi jego ochronną tarczę.
Serce jest oddzielone od innych narządów podwójną błoną, nazywaną osierdziem lub workiem osierdziowym (pericardium).
Ile waży serce człowieka? Te narząd ma niewielkie rozmiary - można go porównac do zaciśniętej pięści. Waga serca to średnio od 300 do 350 gram.
Reklama
Schemat budowy i działania serca
Sama budowa serca człowieka obejmuje przedsionki, komory oraz naczynia włosowate. Jest podzielone na cztery jamy: dwa przedsionki (prawy i lewy) oraz dwie komory (prawą i lewą). Przedsionki oddziela od siebie przegroda międzyprzedsionkowa, a komory – przegroda międzykomorowa.
Zewnętrzna granica pomiędzy przedsionkami a komorami to tzw. bruzda wieńcowa (sulcus coronarius).
Serce położone jest w klatce piersiowej, w śródpiersiu środkowym. Większa część serca leży po stronie lewej, a tylko 1/3 po stronie prawej od lini pośrodkowej. Ma kształt zbliżony do stożka, w obrębie którego można wyróżnić podstawę serca, wierzchołek, zwany koniuszkiem i trzy powierzchnie:
- przednia:mostkowo-żebrowa,
- tylno-dolną inaczej przeponową,
- powierzchnię płucną.
Podstawa serca zwrócona jest ku górze, w stronę prawą i ku tyłowi, zaś koniuszek (łac. apex cordis) ku dołowi, w stronę lewą i do przodu. W okolicy podstawy serca (basis) widoczne są wielkie naczynia wychodzące z serca: aorta (łac. aorta) i pień płucny (łac. truncus pulmonalis) oraz uchodzące do niego żyły czyli:
- żyła główna górna (vena cava superior)
- żyła główna dolna (vena cava inferior)
- cztery żyły płucne (dwie prawe i dwie lewe) (venae pulmonales)
Jak już wspomniano serce to swoista pompa, ktora sprawia, że krew krąży w naczyniach krwionośnych. Schemat działania serca wygląda następująco: serce prawe tłoczy krew do krwiobiegu małego (tzw. krążenie małe lub płucne), zaś lewe do krwiobiegu dużego (krążenie duże lub ogólne), przy czym obie połowy serca kurczą się stale, równocześnie i wypychają tę samą ilość krwi.
Każda z połów serca ulega podziałowi na kolejne dwie części:
- mniejszą - górną, o cienkich ścianach, zwaną przedsionkiem (atrium dextrum et atrium sinistrum), do której krew dopływa żyłami i
- większą - dolną, o ścianach grubszych i bardziej odpornych, zwaną komorą (ventriculus dexter et ventriculus sinister), która wypycha krew z serca do krwiobiegu.
Komora lewa ma kształt stożka i jest dłuższa niż komora prawa. To właśnie wierzchołek lewej komory jest nazywany koniuszkiem serca (apex cordis).
Sama ściana serca jest zbudowana z trzech warstw: wsierdzia, śródsierdzia i nasierdzia.
Reklama
Lewa komora serca i prawa komora serca - budowa
Różnice w budowie komory prawej i lewej są wynikiem odmiennych ciśnień panujących w tych jamach. Ciśnienie, z jakim prawa komora pompuje krew jest znacznie niższe niż ciśnienie wytwarzane w lewej komorze. Dlatego też ściana komory prawej jest fizjologicznie cieńsza (5 mm) od ściany lewej komory.
Grubość ściany lewej komory wynosi około 15 mm. Każdy przedsionek łączy się z odpowiadającą mu komorą obszernym otworem nazywanym ujściem przedsionkowo-komorowym, gdzie znajdują się zastawki przedsionkowo-komorowe (valvae atrioventriculares), prawa zwana trójdzielną (valva tricuspidalis) pomiędzy prawym przedsionkiem i prawa komorą oraz lewa, czyli mitralna (valva mitralis) usytuowana pomiędzy lewym przedsionkiem i lewą komorą.
W trakcie skurczu komór, podczas wyrzucania krwi z jam komór na obwód, zastawki te zamykają się, uniemożliwiając cofanie się krwi do przedsionków. Zastawka dwudzielna składa się z dwóch płatków a trójdzielna z trzech. Krew z serca wyprowadzana jest na obwód dwoma dużymi naczyniami aortą i pniem płucnym.
Aorta (aorta), czyli największa tętnica w organizmie człowieka (średnica ok. 2,5 cm) uchodzi z lewej komory i rozpoczyna krążenia duże, natomiast pień płucny (truncus pulmonalis) wychodzi z prawej komory i stanowi początek krążenia małego. Oba te naczynia są wyposażone w trójpłatkowe zastawki tętnicze: aorty i pnia płucnego (valva aortae et valva trunci pulmonalis), które zabezpieczają przed cofaniem się krwi z tych naczyń do serca.
Obie komory serca (prawa i lewa) są całkowicie przedzielone podłużną przegrodą, która na poziomie przedsionków ma nazwę przegrody międzyprzedsionkowej zaś na poziomie komór przegrody międzykomorowej. Dzięki temu serce składa się z dwóch pomp:
- jednej tłoczącej krew do krążenia dużego – serce lewe (lewy przedsionek i lewa komora)
- oraz drugiej pompującej krew do krążenia małego, czyli płucnego -serce prawe (prawy przedsionek i prawa komora).
Reklama
Prawy przedsionek i lewy przedsionek - budowa
Przedsionek serca (atrium) to jedna z czterech jam serca, do której spływa krew z krwiobiegu dużego (prawy przedsionek - atrium dextrum) lub małego (lewy przedsionek - atrium sinistrum). Prawy przedsionek zbiera krew z całego organizmu, to wlaśnie tam ujście ma żyła główna górna, żyła główna dolna oraz zatoka wieńcowa, które doprowadzają krew ubogą w tlen.
Prawy przedsionek składa się on z sześciu ścian: przedneij, górnej, tylnej, przyśrodkowej, bocznej i dolnej.
Natomiast lewy przedsionek zbiera utlenioną już krew z płuc i doprowadza ją do dalej do czterech żył: żyły płucnej górnej lewej, żyły płucnej górnej prawej, żyły płucnej dolnej lewej oraz żyły płucnej dolnej prawej.
Reklama
Naczynia wieńcowe serca
Serce posiada również własne naczynia krwionośne, w postaci tętnic wieńcowych i żył serca (arteriae coronariae et venae cordis). Tętnice wieńcowe są naczyniami zaopatrującymi mięsień sercowy w tlen i składniki odżywcze. Odchodzą one od aorty wstępującej i zwykle występują w liczbie dwóch: prawej i lewej (arteria coronaria dextra et arteria coronaria sinistra) z których każda dzieli się na liczne, mniejsze gałęzie końcowe.
Jeśli jedna z nich nagle zostanie zamknięta, mięsień sercowy w polu zaopatrzenia odpowiedniej tętnicy, jest odcięty od dopływu krwi i ulega martwicy (zawał mięśnia sercowego).
Serce posiada także swój własny automatyzm co oznacza, że ma zdolność do samopobudzania się. Możliwe jest to dzięki układowi bodźcotwórczo-przewodzącemu, którym jest grupa komórek mięśnia sercowego, mająca zdolność do wytwarzania oraz rozprowadzania rytmicznych impulsów nerwowych wywołujących skurcz serca.
