Ślinianki – gdzie się znajdują? Rodzaje, funkcje i choroby

Rodzaje ślinianek

Śliniankito gruczoły wydzielające ślinę. Gdzie się znajdują?Ze względu na usytuowanie wyróżnia się trzy pary dużych gruczołów:

• ślinianki przyuszne– umieszczone symetrycznie po obu stronach twarzy, w okolicy uszu. Ślinianka przyuszna jest największym ze wszystkich gruczołów ślinowych i waży ok. 30-40 g. Jej budowa składa się z części powierzchownej i głębokiej, a na ich granicy umiejscowiony jest nerw twarzowy. Przez miąższ ślinianki przyusznej przebiegają: tętnica szyjna zewnętrzna oraz żyła zażuchwowa, w jej wnętrzu znajdują się również węzły i naczynia chłonne. Produkuje ona przede wszystkim treść surowiczą, która spływa przewodem wyprowadzającym do przedsionka jamy ustnej i odpowiada za produkcję 70% śliny w stanie spoczynku oraz 25% po pobudzeniu, np. smakiem spożywanego pokarmu;
   
• ślinianki podżuchwowe– umiejscowione symetrycznie pod dolnymi brzegami żuchwy, w tzw. trójkątach podżuchwowych. Ślinianka podżuchwowa produkuje 25% śliny spoczynkowej i 70% śliny po pobudzeniu. Ślina przewodem Whartona odprowadzana jest z niej ku dnie jamy ustnej, pod język; 
   
• ślinianki podjęzykowe– umiejscowione są symetrycznie w dnie jamy ustnej, na mięśniu żuchwowo-gnykowym. Ślinianka podjęzykowa jest najmniejszym spośród dużych gruczołów ślinowych.

Oprócz nich istnieją liczne małe ślinianki w obrębie błony śluzowej jamy ustnej i gardła, gdzie są one gęsto rozsiane.

Początek treści sponsorowanej

Dbając o właściwą higienę jamy ustnej, powinniśmy zwrócić szczególną uwagę na najmłodszych. Aby ochronić dzieci przed demineralizacją, warto już od 3. roku życia podawać im codziennie suplement diety wspierający zdrowie zębów. Preparat jest dostępny w postaci tabletek do ssania o smaku truskawkowym. Tabletka dzięki unikalnemu połączeniu opatentowanego, inaktywowanego termicznie liofilizatu bakterii kwasu mlekowego Lactobacillus salivarius HM6 Paradens z ksylitolem i witaminą D, obniża ryzyko wystąpienia próchnicy zębów. Kliknij tutaj aby dowiedzieć się jak chronić zęby u dzieci.

Reklama

Funkcje ślinianek

Najważniejszą funkcją ślinianek jest produkcja śliny. Odbywa się ona właściwie nieustająco, a w ciągu doby gruczoły potrafią wydzielić nawet litr śliny.

Ślina składa się w 99,5% z wody, reszta składu natomiast to związki organiczne i nieorganiczne, w tym enzym – amylaza ślinowa – odpowiedzialny za początkowy proces trawienia cukrów. Skład śliny jest zmienny – inny jest w stanie spoczynku, a inny, kiedy działają na niego bodźce takie jak przyjmowanie pokarmów.

Najważniejsze funkcje śliny produkowanej przez ślinianki to:

• wstępne trawienie pokarmów rozpoczynające się już w jamie ustnej,
• nawilżanie odgryzanych fragmentów pokarmu, ułatwiające ich późniejsze przełykanie,
• utrzymywanie odpowiedniego pH w jamie ustnej,
• hamowanie rozwoju drobnoustrojów (działanie bakteriobójcze),
• zapobieganie próchnicy,
• utrzymanie odpowiedniego nawilżenia jamy ustnej i gardła.

Reklama

Najczęstsze choroby ślinianek

Ślinianki u człowieka, podobnie jak inne gruczoły, zapadają niekiedy na różne choroby. 

Do występujących najczęściej należą:

• zapalenie ślinianek,
• kamica ślinianek,
• nowotwory ślinianek(łagodne i złośliwe),
• torbiel ślinianki.

Choroby ślinianek dzieli się na stany ostre oraz przewlekłe. Niektóre dysfunkcje niezależne są od wieku, ryzyko wystąpienia innych natomiast może wiązać się ze starzeniem organizmu oraz ciągłym wpływem czynników zewnętrznych.

Chorobom gruczołów produkujących ślinę towarzyszy zazwyczaj spory dyskomfort. Ich najpowszechniejsze objawy to:

• objawy grypopodobne,
• ból ślinianek,
• powiększona lub spuchnięta ślinianka,
• zatkane ślinianki,
• pieczenie,
• utrudnione przeżuwanie i przełykanie pokarmów.

Reklama

Zapalenie ślinianek

Zapalenie ślinianek może mieć podłoże bakteryjne lub wirusowe i atakuje osoby właściwie w każdym wieku.

Zapalenie ślinianek daje dotkliwe objawy, w tym:

• dolegliwości bólowe,
• obrzęk ślinianek,
• porażenie nerwu twarzowego, 
• szczękościsk.

Stan zapalny może atakować wszystkie rodzaje ślinianek, jednak najczęściej umiejscawia się w śliniankach przyusznych i podjęzykowych. Towarzyszy mu zazwyczaj zmniejszenie produkcji śliny, a co za tym idzie – przesuszenie błony śluzowej jamy ustnej i gardła. Może ono również wiązać się z problemami stomatologicznymi, czyli dysfunkcjami występującymi w obrębie zębów lub dziąseł (np. ropień zęba).

Zapalenie ślinianek bywa następstwem nieleczonego przeziębienia lub infekcji wirusowych jamy ustnej bądź górnych i dolnych dróg oddechowych.

Często występującą u dzieci w wieku szkolnym postacią zapalenia ślinianek przyusznych jest świnka – choroba zakaźna występująca na całym świecie.

Reklama

Kamica ślinianek

Kamica ślinianki to choroba polegająca na powstawaniu kamieni w obrębie gruczołu, do którego przyczyniają się zaburzenia w produkcji śliny. W 85% przypadków schorzenie to dotyka ślinianek podżuchwowych. Zaburzona produkcja elektrolitów wewnątrz gruczołu prowadzi do znacznego wzrostu gęstości śliny, a w konsekwencji – tworzenia się złogów. Zazwyczaj kamień nie jest duży (wielkości małej pestki), jednak to wystarczy, by ślinianka została zatkana. 

Objawami kamicy są:

• obrzęk,
• ból,
• spadek produkcji śliny,
• uczucie suchości w jamie ustnej i gardle.

Kamicę zazwyczaj diagnozuje się na podstawie wywiadu lekarskiego i badania palpacyjnego. Niekiedy jednak lekarz może zlecić dodatkowe badania (RTG, USG, sialogram, CT) celem potwierdzenia diagnozy.

Leczenie kamicy ślinianki bazuje na odpowiedniej – kwaśnej diecie pobudzającej produkcję śliny oraz wspomagającej wypłukiwanie kamieni. Często stosuje się również leki przeciwzapalne zmniejszające obrzęk i dolegliwości bólowe, kiedy jednak leczenie farmakologiczne nie przynosi rezultatów, konieczne jest przeprowadzenie zabiegu chirurgicznego.

Reklama

Rak ślinianki

Ślinianki niekiedy atakowane są również przez różnego rodzaju nowotwory. Niektóre z nich mają postać łagodną. Najczęściej występujący (w 50% przypadków) łagodny nowotwór ślinianki to gruczolak wielopostaciowy. Najczęściej umiejscawia się on w śliniankach przyusznych. Ma kulisty kształt i jednolitą strukturę. Rośnie powoli, ale może osiągać duże rozmiary (nawet wielkość głowy człowieka). Leczenie gruczolaka ślinianki polega zazwyczaj na chirurgicznym usunięciu guza wraz z przylegającym do niego fragmentem ślinianki lub całą ślinianką, z zachowaniem nerwu twarzowego.

Złośliwe guzy ślinianek mogą mieć różny stopień złośliwości – niski bądź wysoki i umiejscawiają się w gruczołach wszystkich rodzajów – tych dużych i tych drobnych. 

Głównym objawem raka ślinianki jest guz powodujący niekiedy uwypuklenie skóry w okolicy ucha lub żuchwy albo uwypuklenie błony śluzowej w obrębie jamy ustnej. W stadium zaawansowanym mogą powstać nacieki lub ropień.

W przypadku podejrzenia nowotworu ślinianki konieczna jest biopsja. Kiedy wykaże ona obecność guza złośliwego, zazwyczaj wykonuje się zabieg chirurgiczny mający na celu usunięcie guza wraz z całym gruczołem. Leczenie chirurgiczne uzupełnia się przeważnie radioterapią.