Czym jest spojenie łonowe?
Niewielka część miednicy, która łączy obie kości łonowe miednicy, to inaczej spojenie łonowe, znane po łacinie jako symphysis pubica.
Niektórzy – ze względu na jego położenie – nazywają je także „środkiem ciała człowieka”. I rzeczywiście - miejscem, gdzie jest spojenie łonowe, jest przestrzeń między nogami a tułowiem. To integralna część miednicy.
Warto przyjrzeć się lepiej jego budowie. Spojenie łonowe zbudowane jest z powierzchni spojeniowych kości łonowych oraz krążka międzyłonowego.
Powierzchnie spojeniowe kości łonowych pokryte są chrząstką szklistą. Jak wskazują autorzy „Anatomii klinicznej narządu ruchu”, Jacek Lordowski i Waldemar Hładki ta część miednicy posiada niewielką jamkę.
Warto wspomnieć, że spojenie łonowe jest przykładem przejściowej formy między klasycznym chrząstkozrostem a stawem.
Anatomia spojenia łonowego różni się w zależności od płci. U mężczyzn występuje tzw. kąt podłonowy, a u kobiet łuk podłonowy. (Więcej na ten temat w dalszej części artykułu).
Krążek międzyłonowy
Między powierzchniami spojeniowymi znajduje się krążek międzyłonowy, zwany po łacinie discus interpubicus, zbudowany z chrząstki włóknistej. Wyróżnia się on kształtem klina wąskim końcem skierowanym do wewnątrz.
Grubość krążka wynosi ok. 1,5 cm. Wewnątrz krążka może istnieć niewielka pusta przestrzeń, inaczej jama szczelinowata. Krążek – z uwagi na swoje funkcje i budowę – przypomina nieco dyski w kręgosłupie.
Z zewnątrz krążek międzyłonowy pokryty jest krzyżującymi się włóknami. Zrastają się one z włóknami ścięgnistymi przyczepu mięśni prostych brzucha. Stąd też obecność krążka międzyłonowego w znaczny sposób wzmacnia całe spojenie łonowe.
Więzadła spojenia łonowego
Spojenie łonowe jest wzmacniane poprzez dwa więzadła. Wyróżnia się:
- więzadło łonowe górne - biegnie ono po górnym brzegu spojenia łonowego przyczepiając się do guzków łonowych prawego i lewego;
- więzadło łonowe łukowate - jego funkcją jest wzmocnienie dolnego brzegu spojenia łonowego; biegnie od brzegu dolnego jednej gałęzi kości łonowej do drugiej. Zrasta się również z krążkiem międzyłonowym.
Reklama
Funkcje spojenia łonowego
Spojenie łonowe pełni szereg istotnych funkcji w organizmie. Każdy element spojenia ma znaczenie. Przede wszystkim spojenie łączy kości miednicy. Ma również za zadanie zabezpieczać delikatne narządy wewnętrzne przed uszkodzeniami.
Obecność krążka międzyłonowego sprawia, że wstrząsy powstałe podczas chodzenia są minimalizowane, a całe spojenie łonowe chronione przed niepożądanym wpływem obciążeń.
Dzięki więzadłom funkcje te są dodatkowo wzmacniane.
Reklama
Spojenie łonowe u kobiet
W przypadku kobiet można mówić o tzw. niskim spojeniu łonowym. Kąt podłonowy jest u nich łukowaty oraz zaokrąglony, dlatego niekiedy nazywany też jest łukiem podłonowym. Ma między 90 ° a 110°.
U kobiet spojenie łonowe ma chronić przede wszystkim macicę przed uszkodzeniami.
Co więcej, kobiety są narażone na tzw. rozejście spojenia łonowego. Tego rodzaju uraz często jest wywołany ciążą lub porodem. W skrajnych przypadkach może dojść nawet do rozerwania spojenia łonowego.
Ból w okolicy symphysis pubica, wskazuje nie tylko na urazy w jego obrębie, ale nierzadko również na endometriozę.
Spojenie łonowe w ciąży
U ciężarnych w wyniku zmian hormonalnych i podniesionego stężenia relaksyny, dochodzi do rozluźnienia się więzadeł spojenia łonowego.
To naturalny mechanizm pojawiający się około 36-38 tygodnia ciąży, gdy dziecko zaczyna przemieszczać się już do kanału rodnego.
Ma on ułatwić poród siłami natury. Niestety, w przypadku przedwczesnego lub nadmiernego rozluźnienia się więzadeł, może dojść do rozejścia spojenia łonowego w ciąży.
Jak twierdzi specjalista Kelly Owens, tego rodzaju nieprawidłowość dotyczy około 9 proc. kobiet w I trymestrze i nawet 44 proc. w 2 trymestrze oraz 15 proc. kobiet w III trymestrze ciąży. Tuż przed porodem i po nim, problem dotyka około 2 proc. rodzących.
Aby zniwelować te przykre dolegliwości, niezbędne okazuje się korzystanie z pasa ciążowego czy masażu poprzecznego kości łonowej.
Ból spojenia łonowego w ciąży może świadczyć o jego rozejściu. Może to być wskazanie do przeprowadzenia CC.
Nacisk na spojenie łonowe w ciąży to bezpośrednia przyczyna jego zapalenia. Co więcej, do pojawienia się tego problemu po narodzinach dziecka, może się przyczyniać, np. poród naturalny, gdy występuje dysproporcja pomiędzy główką dziecka a kanałem rodnym, a także tzw. poród kleszczowy.
Reklama
Spojenie łonowe u mężczyzn
U mężczyzn spojenie kości łonowej wygląda inaczej niż u kobiet.
Męskie spojenie łonowe jest wysokie, a kąt podłonowy, znajdujący się pomiędzy gałęziami dolnymi kości łonowych, ostry.Jego przedział oscyluje między 50°-80°. To zasadnicza różnica między kobiecym a męskim spojeniem.
Pojawiające się pieczenie i ból spojenia łonowego u mężczyzn może świadczyć o chorobach prostaty.
Warto jednak pamiętać, że inną potencjalną przyczyną dolegliwości związanych z kością łonową u mężczyzn jest zespół przewlekłego bólu miednicy mniejszej.
Reklama
Rozejście spojenia łonowego
Rozchodzenie spojenia łonowego dotyczy mężczyzn i kobiet w każdym wieku. Utrata stabilności miednicy – zdaniem mgr Małgorzaty Weremczuk, autorki publikacji na łamach “Rehabilitacji w Praktyce” – pojawia się wówczas, gdy rozstęp między kośćmi łonowymi zwiększa się o więcej niż 10 mm.
Tego typu problem – według wskazanej specjalistki - rozpoznawany jest zazwyczaj u kobiet, w okresie okołoporodowym.
Czynniki sprzyjające pojawieniu się tego problemu to m.in.:
- zmiany zapalne,
- urazy, np. upadki z dużych wysokości,
- zespół Marfana,
- zespół wrodzonej wiotkości stawowej,
- podatność genetyczna,
- ciężka praca lub praca w pozycji stojącej,
- budowa ciała.
U ciężarnych obserwowany jest wpływ hormonów (relaksyny) na rozwój tego problemu, a także m.in. dysproporcje głowy dziecka względem kanału rodnego.
Najczęstsze objawy rozejścia spojenia łonowego to:
- kłujący ból spojenia łonowego,
- dolegliwości bólowego podczas prób pionizacji po porodzie, np. pojawiający się ból spojenia łonowego przy chodzeniu,
- powolny chód i na tzw. sztywnych nogach,
- dyskomfort w okolicy podbrzusza,
- ograniczenie ruchomości stawów,
- tkliwość okolicy spojenia łonowego, np. podczas współżycia,
- ryzyko wystąpienia depresji – na co wskazuje mgr Małgorzata Weremczuk.
Chcąc pozbyć się tej dolegliwości, niezbędna jest właściwa diagnostyka i różnego rodzaju testy, np. test:
- czynny-spacerowy,
- ruchomości spojenia łonowego,
- rozwarcia stawów krzyżowo-biodrowych.
Istotne, by specjalista różnicował ten problem od innych, np. od złamań w okolicy miednicy, schorzeń dróg moczowych, zakrzepicy żył udowych czy promieniującej przepukliny pachwinowej.
Aby przywrócić prawidłową postawę ciała i miednicy wskazana jest fizjoterapia, w tym ćwiczenia na rozejście spojenia łonowego. Niekiedy stosuje się np. ortopedyczny pas, który umożliwia bezbolesne stanie, poruszanie się i wykonywanie wielu czynności.
Do jakiego lekarza udać się z podejrzeniem u siebie tego problemu? Najlepiej skontaktuj się z ortopedą oraz fizjoterapeutą.
Reklama
Zapalenie spojenia łonowego
Niekiedy za problemami bólowymi w tej części ciała, stoi przewlekłe zapalenie spojenia łonowego.
Przyczyną jest najprawdopodobniej przeciążenie i powtarzające się urazy tego miejsca. Do zapalenia dochodzi w wyniku nierównowagi mięśniowej między mięśniami brzucha a przywodzicielami ud.
Ból pojawia się zwykle podczas ruchu nogi. Może dotyczyć zarówno kobiet (pojawiać się m.in. w ciąży), jak i mężczyzn. Dolegliwość występuje bardzo często u sportowców, np. futbolistów amerykańskich, biegaczy długodystansowych czy koszykarzy.
Aby zapobiegać temu problemowi należy wdrożyć odpowiednią rozgrzewkę, ćwiczenia wpływające na elastyczność mięśni, a także skorygować problemy biomechaniczne.
Reklama
Zmiany zwyrodnieniowe spojenia łonowego
Zwyrodnienie kości spojenia łonowego może objawiać się na różne sposoby. Jego główne objawy to ból i ograniczenie w poruszania się.
Dochodzi do niego w wyniku uszkodzenia tej części ciała. Niestety, organizm nie jest w stanie samoistnie przeciwdziałać temu problemowi.
Zmiany zwyrodnieniowe widoczne są na zdjęciach RTG. Lekarz może też zlecić USG, rezonans magnetyczny czy tomografię komputerową.
Często w opisach, otrzymywanych od specjalisty, można spotkać się nie tylko ze zwrotem: “zwyrodnienie”, ale także np. “sklerotyzacja warstwy podchrzęstnej”.
Jeżeli dojdzie do zwyrodnienia chrząstki, a dodatkowo do przeciążenia w obrębie spojenia łonowego, organizm chcąc je usztywnić i ustabilizować tę część, wytworzy osteofity, czyli wyrośla kostne.
Choroba zwyrodnieniowa spojenia łonowego może mieć swoją przyczynę w urazach, chorobach stawów, a także w innych dolegliwościach, np. cukrzycy.
Co więcej, wraz z wiekiem wzrasta ryzyko choroby zwyrodnieniowej, co może być związane np. z naturalnym starzeniem się organizmu.
Leczenie zwyrodnienia spojenia łonowego polega na unikaniu przeciążeń, rehabilitacji, chwilowym usztywnieniu spojenia łonowego w przypadku natężenia dolegliwości, a także stosowaniu leków przeciwbólowych.
Szablowate spojenie łonowe
U niektórych osób spojenie łonowe przyjmuje inny, bardziej ostry kształt. Wówczas mówi się, że mają tzw. spojenie łonowe szablowate. Może ono spowodować różne problemy uroginekologiczne.
Szablowate spojenie łonowe wywołuje m.in. trudności w podjęciu współżycia. Wynika to z powodu wyczuwalnej krawędzi spojenia łonowego przy wejściu do pochwy. Stosunek może wówczas znacznie ułatwić dobór odpowiedniej pozycji.
Ostre spojenie łonowe może mieć znaczenie dla przebiegu porodu naturalnego. Jednak doświadczone położne będą w stanie indywidualnie ocenić każdą sytuację.
Pęknięcie spojenia łonowego
W skrajnych przypadkach, np. nadmiernego wysiłku, urazu czy przeciążenia, może dojść do pęknięcia spojenia łonowego
Znane są także przypadki pęknięcia spojenia łonowego przy porodzie. Zdarza się to jednak rzadko i zwykle jest konsekwencją wcześniejszego rozejścia symphysis pubica.
Główne objawy to m.in.:
- ból,
- trudności w poruszaniu się lub brak możliwości poruszania się,
- gorączka,
- ból cewki moczowej,
- zatrzymanie moczu,
- krew w moczu.
Co więcej, zwykle uraz dotyczy nie tylko obszaru spojenia łonowego, ale również struktur kości czy stawów w sąsiedztwie.
Leczenie może wymagać unieruchomienia na wiele tygodni.
Badania spojenia łonowego
Jak stwierdzić rozejście spojenia łonowego? Aby zweryfikować stan symphysis pubica można wykonać wiele badań. Wśród nich warto wymienić m.in.:
- USG,
- RTG,
- tomografię komputerową,
- rezonans magnetyczny.
W przypadku diagnostyki rozejścia spojenia łonowego, lekarze najpierw przeprowadzają dokładny wywiad z pacjentem.
Następnie poddają ocenie postawę jego ciała, wydolność kręgosłupa lędźwiowego i sprawność kończyn lokomocyjnych.
Przeprowadzają również szereg testów, m.in. test stania na jednej nodze, czynny-spacerowy, ruchomości spojenia łonowego.
Ćwiczenia na spojenie łonowe
Terapia tego rodzaju rozpoczyna się od nauki przyjmowania właściwej postawy, a także eliminacji złych nawyków.
Fizjoterapia w rozejściu spojenia łonowego wymaga m.in. wypracowania odpowiednich napięć oraz zwiększenie siły mięśniowej różnych obszarów, np. brzucha, dna miednicy, pośladków. Ćwiczenia nie mogą powodować bólu.
Wskazane jest np. pływanie. W ciąży, ale też na każdym etapie życia, warto postawić na ćwiczenia dna miednicy, aby odciążyć przeponę miednicy.
Przykładem jest ćwiczenie, które rozpoczyna się od leżenia na plecach ze zgiętymi stawami kolanowymi i biodrowymi.
Stopy powinny być oparte o podłoże. Mięśnie dna miednicy należy następnie pociągnąć w kierunku głowy i brzucha. Skurcz powinien trwać 3-5 sekund, a następnie powienien nastąpić rozkurcz.
Niewskazane jest długotrwałe stanie, przenoszenie ciężarów i robienie dużych kroków. Najlepiej spać na boku z poduszką między nogami.
Spojenie łonowe to niezwykle ważny element ciała, który ma istotny wpływ na poruszanie się.
