Anatomia stawu barkowego
Staw barkowy należy do stawów tzw. kulistych, które wyróżniają się dużym zakresem ruchów. Składa się on z kilku stawów. Tworzą go stawy:
- ramienny,
- barkowo-obojczykowy,
- mostkowo-obojczykowy,
- łopatkowo-żebrowy,
- podbarkowy.
Czym charakteryzuje się staw barkowy? Budowa nie jest bardzo złożona. Stanowi on połączenie kończyny górnej i tułowia. Dzięki mięśniom takim jak mięsień czworoboczny, naramienny, podgrzebieniowy, nadgrzebieniowy i trójgłowy oraz ścięgnom, więzadłom i kaletkom maziowym, staw barkowy może wykonywać ruchy w każdej płaszczyźnie.
Niestety przez to, że nie jest on dobrze osadzony (ponieważ panewka łopatki jest płytko umiejscowiona oraz nie okala w całości głowy kości ramiennej), a jednocześnie jego ruchomość jest olbrzymia (ramieniem można zrobić tzw. ruch obwodzenia, czyli mówiąc prościej zataczać koła), często dochodzi do jego uszkodzeń. Poza rozmaitymi urazami, które mogą wydarzyć się w tym stawie, jest on także narażony na choroby, takie jak np. zwyrodnienie stawu barkowego.
Dlatego tak ważne jest to, by utrzymywać ten staw w dobrej kondycji, m.in. dobrze się odżywiając, nie przeciążając go, a także wykonując ćwiczenia na staw barkowy.
Reklama
Urazy stawu barkowego
Po czym można poznać, że uszkodzenie objęło staw barkowy? Ból w okolicy barku to bardzo specyficzny objaw, który jak najbardziej należy wiązać z jakimś urazem, stanem zapalnym lub schorzeniem, mającym związek ze stawem barkowym. Oprócz dolegliwości bólowych nierzadko odczuwa się też zmniejszenie zakresu ruchomości w okolicy barku i ramienia, a nawet opuchliznę czy inne symptomy ogólne, jak stan podgorączkowy, rozbicie, osłabienie.
Na co jest narażony staw barkowy? Urazy, do których dochodzi najczęściej to przede wszystkim przeciążenie czy podrażnienie tkanek miękkich (np. w obszarze więzadeł, ścięgien i mięśni), wybicie, złamanie czy zwichnięcie stawu barkowego, a także inne przyczyny wywołujące stan zapalny w obrębie barku. Bolący staw barkowy ma miejsce też wówczas, gdy był niewłaściwie leczony lub nie został objęty żadną terapią, źle prowadzono rehabilitację lub też pacjent zbyt szybko wrócił do „normalnego”, obciążającego staw barkowy funkcjonowania. Takie zjawisko określa się jako niestabilność barku.
Do urazów w stawie barkowym dochodzi głównie w wyniku uderzenia, wypadku komunikacyjnego, czy innego nieszczęśliwego wypadku lub też uprawiania obciążających ten staw dyscyplin sportowych (takich jak np. tenis, pływanie, podnoszenie ciężarów), albo wykonywania powtarzających się czynności, przy których są unoszone i forsowane ramiona (np. wieszanie firanek, mycie okien, przekopywanie ziemi, dźwiganie ciężkich przedmiotów, itp.).
Reklama
Choroby stawu barkowego
Nie tylko urazy mechaniczne mogą doprowadzić uszkodzenia stawu barkowego. Choroby to druga przyczyna odczuwania bólu w jego obrębie. Należy wśród nich wymienić zapalne choroby reumatyczne, takie jak reumatoidalne zapalenie stawów, polimialgia reumatyczna, dna moczanowa.
Jakie są jeszcze inne chorobotwórcze powody ograniczające i obciążające staw barkowy? Zwyrodnienie, czyli zmiana w obrębie barku, powstała na skutek mikrourazów, które latami tworzą się w ludzkim organizmie.
Czasami bolesność stawu barkowego może wynikać ze schorzeń związanych z innymi narządami i stanowić efekt np. zawału serca czy guza płuca. Na skutek m.in. zawału serca może z kolei dojść do sytuacji określanej jako zamrożony staw barkowy. Do tego stanu doprowadza także uszkodzenie tzw. stożka rotatorów.
Zespół ciasnoty podbarkowej to stan, w którym uniemożliwione jest płynne przesuwanie się struktur stawowych przy podnoszeniu ramienia. Ta dolegliwość daje o sobie znać silnym bólem, odczuwanym przede wszystkim podczas czynności odwodzenia ramienia (w kącie między 60 a 110⁰).
Staw barkowy może także boleć po zastosowaniu tzw. blokady oraz np. po punkcji stawu.
Reklama
Jak leczyć ból w stawie barkowym?
Jak właściwie leczyć staw barkowy? Fizjoterapia (m.in. pole magnetyczne, promieniowanie laserowe, czy ultradźwięki) dobrana do konkretnego przypadku, a także odpowiednia rehabilitacja powinny stanowić podstawę kuracji. Jednak to lekarz specjalista (ortopeda, reumatolog lub rehabilitant) powinien zadecydować o wyborze właściwej metody leczniczej w odniesieniu do danego pacjenta.
Czasową ulgę przynosi zastrzyk w staw barkowy (tzw. blokada, która uśmierza ból), dlatego z tej formy pomocy niejednokrotnie korzystają lekarze. Niekiedy konieczne jest wykonanie operacji chirurgicznej czy zabiegu określanego jako artroskopia.
Zwykle diagnozę lekarską poprzedza wykonanie badań obrazowych, takich jak RTG, USG, tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny. Na podstawie wyników badań i mając do dyspozycji inne informacje o pacjencie medyk wybiera stosowny sposób terapii.
Jak postępować gdy boli staw barkowy? Leczenie domowe obejmuje stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych, środków przeciwbólowych i przeciwobrzękowych w postaci tabletek doustnych, maści i żeli oraz przykładanie zimnych okładów (przez około 15-20 minut raz-dwa razy dziennie).
Reklama
Ćwiczenia na staw barkowy
Bolące okolice barku należy odciążać, troszczyć się o nie, jednak nie należy rezygnować z ruchu. Jeśli jakiś staw zostanie całkowicie unieruchomiony, to po kilku tygodniach kompletnego bezruchu jego ruchomość będzie ograniczona, a może nawet utracona (zwłaszcza u starszych osób). Stąd konieczność trenowania stawu ramiennego i jego okolic, także, a może przede wszystkim po doznanym urazie. Najlepiej jeśli ćwiczenia na bolący staw barkowy będą dobrane przez rehabilitanta.
Przykładowym ćwiczeniem, jakie można wykonywać, by pomóc sobie zmniejszyć ból w obszarze barku jest trening z drągiem (można użyć też kija od szczotki, mopa, czy długiego, prostego patyka). Należy stanąć w rozkroku (z nogami na szerokość bioder) i trzymając przed sobą dłonie szeroko rozstawione na drągu powoli unosić kij nad głowę (lub za głowę – o ile to możliwe) i opuszczać kilka-kilkanaście razy. Następnie można przenosić kij raz na lewą, raz na prawą stronę ciała. Innym wariantem treningu z drągiem jest założenie go na barkach za głową i przesuwanie dłoni do coraz szerszego rozstawu, a potem powrót do pierwotnego ułożenia dłoni.
