Jak jest zbudowany staw kolanowy?
Staw kolanowy to mocno rozbudowany staw, który stanowi połączenie między udem a podudziem. Pełni kilka istotnych funkcji. Przede wszystkim trzyma on ciężar całego ciała i sprawia, że postawa człowieka w trakcie ruchu jest stabilna. Zdrowy i sprawny staw kolanowy sprawia, że zarówno wykonywanie zwykłych, codziennych czynności, jak i uprawienie rozmaitych dyscyplin sportowych jest możliwe.
Z czego składa się staw kolanowy? Budowa tej struktury oparta jest na stawie obrotowo-zawiasowym, który z kolei dzieli się na powierzchnie stawowe kości, łąkotki i więzadła. Jeśli chodzi o kości to składa się on z:
- kości udowej,
- rzepki,
- kości piszczelowej.
Anatomia szczegółowa tej struktury wyróżnia główkę stawu oraz panewkę. Cały staw jest otoczony torebką stawową, od środka wyłożoną błoną maziową, a od zewnątrz – błoną włóknistą. Warstwa znajdująca się pomiędzy tymi błonami to ciało tłuszczowe podrzepkowe.
W jamie stawu kolanowego znajdują się dwie łąkotki: przyśrodkowa i boczna. Do stawu kolanowego przylegają liczne więzadła wewnątrzstawowe i zewnątrzstawowe.
Reklama
Zakres ruchu w stawie kolanowym
Powyższe informacje obrazują jak wygląda staw kolanowy, a jakie są jego możliwości ruchowe? Ruchy te dzieli się na bierne (wykonywane przez np. fizjoterapeutę) i czynne (wykonywane przez pacjenta). Zakresy ruchu w poszczególnych stawach są mierzone od pozycji naturalnej, przyjmowanej anatomicznie przez osobę badaną (określanej jako stopień 0). Ów zakres jest badany przez fizjoterapeutę zarówno podczas robienia ruchów biernych, jak i czynnych.
W jakim zakresie przemieszcza się zatem staw kolanowy? Ruchy w tej strukturze są możliwe w dwóch pozycjach, takich jak zgięcie (fizjologicznie do 130 stopni) i wyprost (w prawidłowych warunkach – 0 stopni).
Jeśli zakres ruchu w stawie kolanowym jest mniejszy lub większy, w dodatku poruszanie nim sprawia ból, a pacjent odczuwa sztywność w tej strukturze, może to oznaczać uraz stawu kolanowego (np. skręcony staw kolanowy) czy jakąś inną anomalię, np. stan zapalny, zwyrodnienie czy chorobę ogólnoustrojową.
Reklama
Urazy stawu kolanowego
Nierzadko dochodzi do uszkodzeń obejmujących staw kolanowy. Urazy, które pojawiają się najczęściej w tym obszarze to m.in. wspomniane już skręcenie, ale także zwichnięcie, poza tym przeciążenie stawu kolanowego, będące wynikiem np. kontuzji łąkotek, więzadeł, czy chrząstki stawowej.
Uszkodzony staw kolanowy może być skutkiem uprawiania jakiegoś sportu, dźwiganiem ciężkich przedmiotów, może także wynikać ze specyfiki pracy (która polega np. na długotrwałym staniu, klęczeniu, kucaniu, itp.).
W stawie kolanowym może pojawić się torbiel, która może wywoływać ból oraz uczucie ograniczenia ruchomości w stawie. Istnieje także ryzyko wystąpienia stanu zapalnego lub też zmian zwyrodnieniowych. Stan zapalny stawu kolanowego może obejmować różne narządy. Zmiany zwyrodnieniowe dotyczące stawu kolanowego mogą natomiast mieć związek z takimi czynnikami, jak:
- otyłość,
- praca fizyczna,
- uprawianie takich dyscyplin sportu jak np. podnoszenie ciężarów czy zapasy.
Reklama
Jak leczyć ból stawu kolanowego?
Jak radzić sobie z dolegliwościami obejmującymi staw kolanowy? Ból w tej strukturze oraz ewentualne dodatkowe niepokojące symptomy, jak np. obrzęk, obniżony zakres ruchomości w kolanie, problemy z poruszaniem się, itp. powinny skłonić do wizyty u lekarza specjalisty, który po wnikliwej analizie wywiadu lekarskiego, wyniku badania przedmiotowego oraz obrazowego (takiego jak np. RTG, USG, tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny) stawia diagnozę oceniającą w jakim stanie znajduje się staw kolanowy. Leczenie i dokładne wytyczne odnośnie postępowania stanowią podsumowanie lekarskiej analizy.
W zależności od konkretnego przypadku terapia może polegać na przyjmowaniu leków przeciwbólowych, przeciwzapalnych, maści i żeli chłodzących, a także bezpośrednio do wnętrza stawu – kwasu hialuronowego lub glikokortykosteroidów (tzw. blokada stawu kolanowego).
Ponadto w takich sytuacjach często stosuje się sprzęt ortopedyczny odciążający chory staw, taki jak np.:
- kule,
- laski,
- orteza na staw kolanowy,
- opaska na staw kolanowy,
- stabilizator na staw kolanowy.
Z pomocą również przychodzą zabiegi fizjoterapeutyczne, takie jak np. krioterapia, wykorzystanie działania pola magnetycznego, laseroterapii, ultradźwięków, itp.
Reklama
Ćwiczenia na staw kolanowy
Ćwiczenia na staw kolanowy to bardzo dobra metoda kuracji, jak i rehabilitacji po innym leczeniu, np. operacyjnym. Korzystny dla kolan trening obejmuje m.in. ćwiczenia w podwieszeniu osiowym z dawkowanym oporem, a także takie, które polegają na unoszeniu kolan z pozycji siedzącej lub/i leżącej.
Jeszcze jak wzmocnić staw kolanowy? Bardzo dobrym sposobem na silne kolana jest jazda na stacjonarnym rowerze, ćwiczenia w wodzie (np. aqua aerobik) oraz stretching. Jeśli chory zdecyduje się na zwykły rower, powinien on zostać dobrze wyregulowany przez profesjonalistę, tak by nie powodował dodatkowych obciążeń i destabilizacji stawu.
Jeśli terapia manualna oraz wykonywanie przygotowanych przez fizjoterapeutę ćwiczeń nie przynoszą poprawy, często jedynym wyjściem jest sztuczny staw kolanowy. To proteza, którą podczas operacji zastępuje się uszkodzoną strukturę. Wszczepiona w kolano endoproteza może być częściowa lub całkowita.
