Budowa stawu ramiennego
Staw ramienny (po łacinie – articulatio humeri) potocznie często nazywany jest stawem barkowym, choć nie jest to precyzyjne nazewnictwo. To największy staw w obrębie kończyny górnej. Stanowi on staw kulisty wolny, który łączy kończynę górną z obręczą barkową.
Jak dokładnie wygląda staw barkowy? Anatomia nie jest nad wyraz skomplikowana. Tworzy go główka stawowa, której najważniejszym elementem jest głowa kości ramiennej oraz panewka stawu ramiennego (łopatkowa), w skład której wchodzą części zaliczane do łopatki.
Nie występują tutaj ograniczenia więzadłowe. Staw ramienny jest chroniony przed uszkodzeniami więzadłami, ścięgnami oraz licznymi mięśniami. Torebka stawowa jest wspierana przez więzadło kruczo-ramienne, więzadła obrąbkowo-ramienne oraz kruczo-barkowe. Zabezpieczają ją także ścięgna mięśnia obłego mniejszego, mięśnia nadgrzebieniowego, podgrzebieniowego oraz mięśnia podłopatkowego, które wchodzą w skład tzw. pierścienia rotatorów.
Staw ramienny jest połączony z kaletkami maziowymi, m.in. mięśnia kruczo-ramiennego, kaletką podścięgnową mięśnia podłopatkowego oraz podbarkową.
Reklama
Ruchy w stawie ramiennym
Ruchy w stawie ramiennym określane są jako obszerne, wieloosiowe. Wymienia się tutaj trzy stopnie ruchomości.
- Zginanie i prostowanie –to ruchy wahadłowe, możliwe do wykonania dzięki pracy takich mięśni, jak mięsień dwugłowy ramienia, kruczo-ramienny, piersiowy większy i część obojczykowa mięśnia naramiennego (te mięśnie odpowiadają za zgięcie w stawie ramiennym), a także dzięki mięśniowi trójgłowemu ramienia, tylnej części mięśnia naramiennego, obłemu większemu oraz mięśniowi najszerszego grzbietu (umożliwiającym wyprost stawu ramiennego).
- Odwodzenie i przywodzenie– do odwodzenia zaprzęgnięte są mięśnie: nadgrzebieniowy, głowa długa mięśnia dwugłowego i środkowa część mięśnia naramiennego; do przywodzenia z kolei służą: mięsień piersiowy większy, głowa długa mięśnia trójgłowego ramienia i mięsień najszerszy grzbietu.
- Rotacja zewnętrzna i wewnętrzna– nad rotowaniem zewnętrznym pracuje mięsień podgrzebieniowy, obły mniejszy, nadgrzebieniowy oraz tylna część mięśnia naramiennego; natomiast za rotację wewnętrzną odpowiada mięsień podłopatkowy, piersiowy większy, najszerszy grzbietu, obły większy, dwugłowy ramienia i przednia część mięśnia naramiennego.
Reklama
Co oznacza ból w stawie ramiennym?
Ból stawu ramiennego może zwiastować kontuzję tego obszaru, przeciążenie, zwyrodnienie oraz znacznie poważniejsze dysfunkcje. Niestety urazy stawu ramiennego są dość częstym problemem, przede wszystkim sportowców (głównie tenisistów, sztangowców i jeźdźców konnych) i osób ciężko pracujących fizycznie, lecz nie tylko. Okazuje się bowiem, że zapalenie stawu ramiennego czy inne dolegliwości z nim związane mogą dotyczyć też osób nie związanym ze sportem. Problemy z tym stawem mogą wystąpić też m.in. po pracach w ogródku czy wykonywaniu jakiejś czynności, która wymaga długotrwałego utrzymywania ramion w górze.
Bolący, opuchnięty, nadlany krwiakiem lub siny staw barkowy może zwiastować zwichnięcie stawu ramiennego. Poza tym mogą się także zdarzyć takie sytuacje jak skręcenie i naderwanie stawu ramiennego.
Wspomniane już bolesne zwyrodnienie stawu ramiennego jest następstwem mikrourazów, których człowiek doświadcza przez całe życie. Powodują one uszkodzenia kości oraz degenerację chrząstek stawowych.
Niestabilność stawu ramiennego może być natomiast następstwem m.in. niewłaściwie leczonego zwichnięcia stawu, a także źle prowadzonej rehabilitacji, czy zbyt szybkiego powrotu pacjenta do sportu, co także manifestuje się dolegliwościami bólowymi oraz ograniczeniem ruchów stawowych.
Reklama
Do kogo z bolącym barkiem?
Jeśli ból odczuwany w stawie ramiennym nie przechodzi po tzw. domowym leczeniu, czyli stosowaniu np. niesteroidowych leków przeciwzapalnych w postaci maści, żeli, tabletek przeciwbólowych, itp. preparatów, a staje się coraz bardziej uciążliwy, należy udać się na wizytę do lekarza rodzinnego. Jeśli medyk POZ uzna, że niezbędna okaże się pomoc specjalisty, wypisze skierowanie do ortopedy.
Lekarz ortopeda podczas m.in. badania obrazowego, oceni czy doszło do uszkodzenia stawu ramiennego, a jeśli tak, to do jakiego i w jakim stopniu, ponadto określi przyczynę dolegliwości związanych ze stawem ramiennym oraz zaproponuje właściwe leczenie.
W ramach badań oprócz przeprowadzenia wywiadu z chorym oraz badania fizykalnego (opcjonalnie), ortopeda może zlecić wykonanie zdjęcia rentgenowskiego, zrobienia USG stawu ramiennego, rezonansu magnetycznego lub też tomografii komputerowej.
Poza wprowadzeniem odpowiedniej terapii bardzo istotną rolę odgrywa w przypadku stawu ramiennego także dopasowana do konkretnego pacjenta rehabilitacja oraz ćwiczenia i zabiegi fizjoterapeutyczne.
Reklama
Leczenie stawu ramiennego
Jedną z metod leczniczych w przypadku występowania niestabilności okolic barku jest artroskopia stawu ramiennego. To zabieg wykonywany w znieczuleniu, dzięki któremu zespół chirurgiczny wykonujący go może dokonać oceny uszkodzonych tkanek, zniwelować stwierdzone uszkodzenia lub wyciąć patologiczne zmiany w celu oszczędzenia sąsiednich tkanek, które nie wymagają leczenia. Po takim zabiegu zazwyczaj konieczna jest orteza stawu ramiennegolub zastosowanie jakiejś innej blokady, unieruchamiającej ten staw na pewien czas. Także w tym przypadku kładzie się duży nacisk na właściwą rehabilitację stosowaną po zabiegu.
Niekiedy zważywszy np. na posunięte zmiany zwyrodnieniowe w stawie okołobarkowym najwłaściwszym wyborem okaże się endoproteza stawu ramiennego. Czasami terapia będzie oparta wyłącznie na fizykoterapii oraz odpowiedniej rehabilitacji. Sposób kuracji powinien być dobrany przez lekarza specjalistę do konkretnego pacjenta po dogłębnej analizie badań i innych danych.
