Budowa układu krwionośnego
Układ krwionośny (łac. systema sanguiferum) jest układem zamkniętym, co oznacza, że krew (sanguis) krąży w systemie naczyń krwionośnych i nie wylewa sie do jam ciała. Serce (cor) będące mięśniem, pełni funkcję pompy ssąco-tłoczącej krew, wymuszając tym samym jej nieustanny obieg w organizmie.
Układ krwionośny zbudowany jest z następujących elementów:
- Serce - pompuje krew w organizmie
- Naczynia krwionośne.
Zadaniem złożonego układu sercowo-naczyniowego jest dostarczanie tlenu i pozostałych składników odżywczych do komórek całego ciała, a także usuwanie z nich dwutlenku węgla i innych zbędnych produktów metabolizmu. Przy współpracy z układami: nerwowym i limfatycznym, układ krwionośny przenika do niemal wszystkich zakątków naszego organizmu.
Reklama
Budowa serca
Serce to bardzo silny mięśniowy narząd rozmiarami przypominający zaciśniętą pięść. Leży nieznacznie w lewo od środka klatki piersiowej, pomiędzy płucami, zawieszone na wielkich naczyniach krwionośnych.
Podzielone jest na cztery części: dwa przedsionki (prawy i lewy) i dwie komory (prawą i lewą). Można wyróżnić dwie funkcjonalne części serca: prawą (prawa komora i prawy przedsionek), przez którą przepływa krew pozbawiona tlenu, która tłoczona jest do obiegu płucnego; oraz lewą (lewa komora i lewy przedsionek), gdzie przepływa krew natleniona, która dalej pompowana jest do naczyń dużego obiegu. Krew z prawej części serca (odtleniona) nigdy nie miesza się z krwią z lewej części (natlenioną), co pozwala na maksymalne jej wykorzystanie jako nośnika tlenu.
- Czytaj więcej: Anatomia i budowa serca człowieka
Reklama
Naczynia krwionośne
Wśród naczyń krwionośnych wyróżniamy:
- tętnice (arteriae),
- naczynia krwionośne włosowate (vasa capillaria)
- żyły (venae).
Każde z tych naczyń, dzięki swej odmiennej budowie, pełni inną funkcję w organizmie. Naczynia krwionośne tętnicze i żylne, w związku z tym, że transportują krew o nieco odmiennych właściwościach, muszą być w odpowiedni sposób do tego przygotowane. Budowa tych dwóch typów naczyń różni się od siebie przede wszystkim obecnością grubszej warstwy mięśniowej w ścianie tętnic, dodatkową warstwą zbudowaną z tkanek: sprężystej i łącznej oraz obecnością zastawek w żyłach.
Tętnice - budowa i funkcje
Tętnice prowadzą krew od serca w kierunku narządów i tkanek. Grube ściany tętnic oraz warstwy: sprężysta i mięśniowa, dzięki swojej budowie są w stanie oprzeć się wysokiemu ciśnieniu podczas skurczu serca. Ciśnienie to podlega cyklicznym zmianom i wynosi około 120 mm Hg podczas skurczu komór (tzw. ciśnienie skurczowe) i około 80 mm Hg w momencie ich rozkurczu (ciśnienie rozkurczowe). Ze względu na obecność owych skoków ciśnienia, krew w nich płynie „skokowo”, co wyczuwalne jest jako tętno.
Największym naczyniem tętniczym jest aorta (tętnica główna) o średnicy około 25 mm. Ma ona zdolność transportu krwi z prędkością nawet do 40 cm na sekundę (czyli prawie 1,5 km/h!!!). Większość innych tętnic ma średnicę od 4 do 7 mm i ściany grubości około 1 mm.
Żyły - budowa i funkcje
Żyły są znacznie bardziej giętkie i kruche od tętnic, ze względu na fakt, że ich ściany są znacznie cieńsze. Krew w naczyniach żylnych płynie pod stosunkowo małym ciśnieniem, więc jej przepływ jest powolny i bardziej płynny.
Wiele dużych żył, szczególnie tych występujących w kończynach dolnych, posiada zastawki utworzone z płatków śródbłonka. Zapobiegają one cofaniu się krwi w kierunku zgodnym z przepływem grawitacyjnym. Działanie zastawek jest wspomagane przez leżące wokół żył mięśnie, kurczące się podczas ruchów.
Naczynia włosowate- budowa i funkcje
Naczynia włosowate (kapilary, włośniczki) są swoistymi łącznikami między tętnicami a żyłami. Typowe naczynie włosowate ma długość 1 mm lub mniejszą i średnicę około 0,01 mm, która jest tylko nieznacznie szersza od średnicy czerwonej krwinki (która równa się 0,007 mm).
Włośniczki wnikają do tkanek, tworząc tam tzw. łożysko kapilarne będące obszarem, w którym zachodzi wymiana substancji między krwią a komórkami. Bardzo cienkie ściany naczyń włosowatych, zbudowanych z pojedynczej warstwy śródbłonka, umożliwiają swobodne przenikanie związków chemicznych.
Reklama
Obiegi krwionośne
Sieć naczyń krwionośnych podzielona jest funkcjonalnie na dwa obiegi:
- krwiobieg duży (obwodowy)
- krwiobieg mały (płucny).
Zadaniem dużego obiegu jest dostarczenie wraz z krwią tlenu do komórek całego organizmu i odebranie z nich dwutlenku węgla. Przeznaczeniem obiegu płucnego jest natlenowanie krwi powracającej z dużego obiegu dzięki wymianie gazowej zachodzącej w płucach, a także pozbycie się z krwi dwutlenku węgla, poprzez przekazanie go do wydychanego powietrza.
