Budowa oka
Narząd wzroku zbudowany jest z oka (oculus) obejmującego:
- gałkę oczną (bulbus oculi),
- nerw wzrokowy (nervus opticus)
oraz narządów dodatkowych, w postaci mięśni gałki ocznej, powiek i narządu łzowego.
Gałka oczna ma w przybliżeniu kształt kuli o średnicy ok. 24 mm. Zbudowana jest z trzech błon: zewnętrznej błony włóknistej czyli twardówki i rogówki, środkowej błony naczyniowej (tęczówka, ciało rzęskowe, naczyniówka) oraz wewnętrznej - siatkówki.
Reklama
Budowa gałki ocznej
Zewnętrzną błonę gałki ocznej stanowi biała, nieprzejrzysta twardówka (sclera), która jako zbita tkanka oka, utrzymuje jej stały, kulisty kształt. W swej tylnej części twardówka przechodzi w pochewkę nerwu wzrokowego, zaś w przedniej staje się rogówką (cornea) czyli przezroczystą wartstwą, nie posiadającą unaczynienia.
Przez rogówkę przechodzą promienie świetlne, które dzięki jej wypukłości zostają załamane. Załamywanie promieni świetlnych, przechodzących przez poszczególne ośrodki oka, jest konieczne, aby zostały one odebrane przez siatkówkę.
Reklama
Błona naczyniowa gałki ocznej
Bezpośrednio pod twardówką położona jest druga warstwa, czyli błona naczyniowa gałki ocznej, którą dzieli się na leżącą w tylnym biegunie gałki naczyniówkę (choroidea) oraz znajdujące się z przodu ciało rzęskowe (corpus ciliare).
Ciało rzęskowe zbudowane jest głównie z mięśni gładkich, do których przyczepiają się więzadełka, na których zawieszona jest soczewka. Skurcz lub rozkurcz tych mięści przyczynia się do uwypuklenia lub spłaszczenia soczewki co ma bardzo duże znaczenie w widzeniu obrazów z bliska i daleka.
Reklama
Tęczówka oka
Tęczówka (iris) stanowi umięśnioną część błony naczyniowej, a dzięki zawartemu w niej pigmentowi jest kolorowa. Otacza ona otwór nazywany źrenicą (pupilla) która jest ustawiona w płaszczyźnie czołowej przed soczewką. Źrenica umożliwia przechodzenie promieni świetlnych do wnętrza oka. Odruchowe zwężanie się i rozszerzanie źrenicy pod wpływem światła zachodzi wskutek skurczów mięśni gładkich tęczówki co warunkuje regulację dopływu światła do wnętrza oka (tęczówka pełni tu podobną rolę jak przesłona w aparacie fotograficznym). Proces rozszerzania i zwężania obwodu źrenic zachodzi bez udziału naszej woli.
Soczewka (lens) umieszczona za tęczówką, zawieszona na włóknach zwanych obwódką rzęskową (zonula ciliaris), które ją umocowują do pierścieniowatego ciała rzęskowego. Zadaniem soczewki jest dalsze załamywanie promieni przechodzących przez źrenicę. Soczewka podobnie jak rogówka jest przezroczysta W wieku starszym może ulegać zmętnieniu co uniemożliwia prawidłowe widzenie i wtedy mówimy o zaćmie. Soczewka ma dwie wypukłe powierzchnie - przednią i tylną. Zmianę uwypuklenia soczewki powodują skurcze mięśnia rzęskowego przez napinanie włókien obwódki rzęskowej. Gdy soczewka ulega uwypukleniu (pogrubieniu) pod wpływem skurczu mięśnia rzęskowego, wtedy silniejsze jest załamywanie promieni świetlnych i umożliwione widzenie z bliska, natomiast gdy soczewka ulega spłaszczeniu, w trakcie rozkurczu mięśnia rzęskowego, możliwe jest widzenie z daleka.
Reklama
Ciało szkliste
Wnętrze gałki ocznej pomiędzy siatkówką a soczewką wypełnia przezroczysta, galaretowata masa zwana ciałem szklistym (corpus vitreum). Ciało szkliste powoduje utrzymanie wypukłości gałki ocznej oraz reguluje ciśnienie śródgałkowe. Pomiędzy tęczówką a rogówką znajduje się przestrzeń zwana komorą przednią oka (camera anterior bulbi).
Przestrzeń pomiędzy soczewką a tęczówką nazywana jest komorą tylną oka (camera posteriori bulbi). Obie są wypełnione przezroczystym płynem tzw. cieczą wodnistą produkowaną przez ciało rzęskowe. Krążenie cieczy wodnej, a więc i prawidłowa budowa komory przedniej i tylnej ma ogromne znaczenie w regulacji ciśnienia śródgałkowego.
Reklama
Siatkówka oka
Najbardziej wewnętrzną błoną gałki ocznej jest siatkówka (retina). Jest to światłoczuła warstwa gałki ocznej, której zadaniem jest odbieranie wrażeń świetlnych. W siatkówce odbywa się szereg skomplikowanych procesów fizycznych i biochemicznych, przetwarzających bodziec świetlny na bodziec nerwowy, który przesyłany jest dalej poprzez nerw wzrokowy do korowych ośrodków wzroku.
Plamka żółta siatkówki (macula lutea) skupia największą ilość fotoreceptorów: czopków i pręcików. Czynnością czopków jest widzenie kształtu i barw przedmiotów w jasnym oświetleniu, zaś czynnością pręcików jest przystosowanie oka do słabego i ciemnego oświetlenia. Ważnym elementem dna oka jest tarcza nerwu wzrokowego (discus nervi optici), z centrum którego wychodzą naczynia tętnicze siatkówki, a wchodzą naczynia żylne.
Reklama
Mięśnie gałki ocznej
Gałką oka porusza sześć mięśni zewnętrznych gałki ocznej. Wyróżniamy cztery mięśnie proste: górny, dolny, boczny i przyśrodkowy (musculus rectus superior, musculus rectus interior, musculus rectus lateralis et musculus rectus medialis) oraz dwa skośne dolny i górny (musculus obliquus inferior et musculus obliquus superior). Wszystkie wymienione mięśnie z wyjątkiem skośnego dolnego rozpoczynają się za gałka oczna w szczycie oczodołu w tzw. pierścieniu ścięgnistym.
Mięśnie te kierują się ku gałce ocznej tworząc stożek podstawą zwrócony do przodu. W środku tego stożka biegnie nerw wzrokowy. Końcowe przyczepy wszystkich mięsni znajdują się na twardówce. Obroty gałki ocznej w prawo i lewo zależą od mięśni: prostego przyśrodkowego i bocznego. Ruchy obrotowe w górę wykonują mięsień prosty górny i skośny dolny. Obrót w dół jest wynikiem działania mięśnia prostego dolnego i skośnego górnego. Nawet przy niewielkiej osłabieniu któregoś z mięśni oczy ustawiają się w zezie.
Czytaj również:
