Co to jest śmierć łóżeczkowa?
Śmierć łóżeczkowa – tak określa się syndrom nagłej śmierci łóżeczkowej, w skrócie określanej jako SIDS (z języka angielskiego „sudden infant death syndrome”). Za śmierć łóżeczkową uznaje się zgon niemowlęcia w czasie snu. Jednak odejście takiego małego dziecka nie ma tutaj związku z obecnością jakiejś choroby w organizmie.
Nagła śmierć łóżeczkowa odpowiada za największy odsetek zgonów niemowląt do pierwszego roku życia. W Polsce rejestruje się maksymalnie kilkaset takich przypadków rocznie, na świecie takie sytuacje zdarzają się raz na kilka lub kilkanaście tysięcy porodów zdrowych dzieci.
Trudno jest określić konkretne przyczyny powodujące zespół śmierci łóżeczkowej. Jednak lekarze wymieniają czynniki, które mogą przyczyniać się do zgonu łóżeczkowego lub które zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia takiego przypadku. Należą do nich m.in.:
- palenie papierosów przez matkę dziecka,
- wcześniactwo dziecka,
- występowanie w rodzinie zjawiska śmierci łóżeczkowej (zwłaszcza jeśli ta sytuacja dotyczy rodzeństwa niemowlaka).
Dziecko, którego dotyczy ów syndrom umiera we śnie, zasypia nie budząc się, zatem nie odczuwa żadnego cierpienia. Natomiast czym jest śmierć łóżeczkowa dla rodziców takiego dziecka – nie chciałaby wiedzieć żadna matka, ani ojciec dziecka. Z pewnością to dramatyczne wydarzenie dla rodziny. Wielokrotnie oprócz wsparcia bliskich osób konieczna będzie fachowa pomoc terapeuty specjalizującego się w takich przypadkach. Rodzice po takich przejściach często są dla siebie nawzajem ukojeniem.
Reklama
Komu zagraża śmierć łóżeczkowa?
Do kiedy grozi nagła śmierć łóżeczkowa? Najczęściej dotyczy dzieci, które nie ukończyły pierwszego roku życia. Obserwuje się, że statycznie zespół śmierci łóżeczkowe dotyczy przede wszystkim niemowląt między drugim a czwartym miesiącem życia. Poza tym to przykre zjawisko w większości przypadków pojawia się u niemowląt płci męskiej.
Co więcej, występuje częściej u niemowląt urodzonych przed czasem, czyli u wcześniaków (przed 37 tygodniem ciąży) lub u dzieci z ciąży donoszonej, lecz które w chwili przyjścia na świat miały niską masę urodzeniową (poniżej 2,5 kg). Biorąc pod uwagę czynniki pogodowe do takich incydentów częściej dochodzi w zimnych miesiącach, kiedy temperatura spada na tyle nisko, że konieczne jest włączanie ogrzewania, krąży więcej wirusów, dziecko jest wówczas zbyt ciepło ubierane, okrywane grubą kołdrą, czy dodatkowym kocem, itd.
Stąd wyczulenie na ten problem u rodziców niemowląt, które nie osiągnęły roku. Niektórzy z nich, by nie dopuścić do przegapienia kłopotów z oddechem u swojego dziecka zakładają na łóżeczkach monitory oddechu, które alarmują kiedy maleństwo przestało oddychać. Dużo częściej jednak urządzenia te wzbudzają fałszywe alarmy, które wywołują u rodziców niepotrzebny stres.
W poszczególnych przypadkach jednak, szczególnie u dzieci zagrożonych syndromem śmierci łóżeczkowej (np. rodzeństwo dziecka, które zmarło na SIDS) instalacja monitora oddechu będzie wręcz zalecana.
Reklama
Jakie są objawy śmierci łóżeczkowej?
Śmierć łóżeczkowa objawia się jak każdy inny zgon. Rozpoznanie martwego niemowlęcia polega na zaobserwowaniu u niego braku funkcji życiowych. Dziecko nie oddycha, nie wyczuwa się jego tętna, nie słychać bicia serduszka. Maluszek nie reaguje na reanimację.
Czy można jednak ubiec ten podstępny rodzaj zgonu u malutkich dzieci, jakim jest śmierć łóżeczkowa? Objawy, które powinny zaalarmować rodziców to m.in.:
- kłopoty z oddychaniem (oddech jest ciężki, świszczący, głośny, nierównomierny),
- bladość lub siność skóry,
- postękiwanie niemowlęcia w czasie snu lub czuwania,
- kaszel podczas snu,
- drgawki podczas snu,
- wymioty,
- brak apetytu,
- zmiana ciepłoty ciała dziecka bez wyraźnej przyczyny (nagły wzrost temperatury powyżej 38 stopni Celsjusza lub spadek poniżej 36 stopni Celsjusza),
- chwilowa utrata kontaktu z otoczeniem podczas zabawy.
Jednak najczęściej u niemowlaka z SIDS nie występują żadne oznaki, które mogłyby zaniepokoić rodziców. Maluch rodzi się zdrowy, rozwija prawidłowo, rodzice nie dostrzegają specjalnych nieprawidłowości.
Reklama
Przyczyny śmierci łóżeczkowej?
Niestety nie do końca poznane są okoliczności, które doprowadzają do traumatycznego zjawiska, jakim jest śmierć łóżeczkowa. Przyczyny tego rodzaju zgonów znajdują się obecnie na poziomie domysłów i prawdopodobnych powodów.
Wśród nich wyróżnia się palenie papierosów przez matkę w ciąży oraz/lub po urodzeniu dziecka (zwłaszcza w obecności niemowlaka), brak opieki lub należytej opieki prenatalnej, niewłaściwą pielęgnację dziecka, wcześniactwo dziecka (urodzenie dziecka przed 37 tygodniem ciąży), niską masę urodzeniową dziecka (mniej niż 2500 g), występowanie takich przypadków w rodzinie (szczególnie u rodzeństwa dziecka), zaburzenia układu oddechowego i/lub krążeniowego u malucha.
Inne przyczyny śmierci łóżeczkowej to choroby matki w czasie trwania ciąży, takie jak zakażenie, czy niedokrwistość, a także wiek matki (przed ukończeniem 19 roku życia).
Do nagłej śmierci łóżeczkowej częściej dochodzi w przypadku niemowląt płci męskiej.
Reklama
W jakim wieku występuje i do kiedy grozi śmierć łóżeczkowa?
Śmierć łóżeczkowa niemowląt najczęściej występuje u dzieci między drugim, a czwartym miesiącem życia. Jeśli chodzi o to do kiedy śmierć łóżeczkowa zagraża dziecku to takim granicznym wiekiem jest rok. Po osiągnięciu dwunastu miesięcy przez dziecko niebezpieczeństwo wystąpienia syndromu SIDS znika. Śmierć łóżeczkowa dziecka dotyczy zwłaszcza pierwszych sześciu miesięcy życia.
Rodzice dzieci zagrożonych pojawieniem się nagłego zgonu łóżeczkowego powinni szczególnie obserwować swoje niemowlę i być wyczuleni na wskazane wcześniej syndromy. Ponadto jeśli zachodzą ku temu przesłanki warto zamontować w łóżeczku urządzenie śledzące oddech dziecka (tzw. monitor oddechu). Opiekunowie malucha będą wówczas spokojniejsi, że w razie wystąpienia sytuacji alarmowej aparatura natychmiast o tym powiadomi.
Reklama
Jak zapobiec śmierci łóżeczkowej?
Co robić, aby nie przydarzyła się tak traumatyczna sytuacja, jaką niewątpliwie jest śmierć łóżeczkowa? Jak zapobiec temu zjawisku? Rodzice dziecka, a przede wszystkim jego mama powinni dołożyć wszelkich starań, aby ciąża przebiegała prawidłowo, a po jej zakończeniu – narodzone maleństwo miało zaspokojone najważniejsze potrzeby.
Jeśli matka dziecka pali, powinna rzucić palenie natychmiast po uzyskaniu informacji na temat swojego stanu. Podobnie powinien zrobić ojciec dziecka. Po urodzeniu matka nie powinna wracać do nałogu. Nawet jeśli nie pali ona w obecności dziecka, to maluszek wdycha dym nikotynowy, który wżera się mocno w ubranie i inne tkaniny, a także w skórę i włosy.
Maleństwo nie powinno być przegrzewane. W pomieszczeniach, w których przebywa dziecko należy utrzymywać temperaturę między 18 a 21 stopni Celsjusza.
Niemowlę powinno spać samo, we własnym łóżeczku, ale we wspólnym pokoju z rodzicami. Nie należy umieszczać go w łóżku z rodzicami, czy rodzeństwem. Maluszek powinien mieć nowy, czysty, twardy materacyk. Niemowlę nie potrzebuje poduszki, ani nawet kołderki. Wystarczy je dobrze ubrać. Dobrym rozwiązaniem są śpiworki dla niemowląt. Powinno się unikać zakładania czapeczek do spania. W łóżeczku dziecka nie powinno być zabawek oraz przedmiotów, które mogą na nie spaść i uniemożliwić oddychanie.
Nie powinno się także układać dziecka do spania na brzuchu (w ciągu dnia, pod kontrolą osób dorosłych zaleca się taki rodzaj układania niemowlęcia, jednak na noc najbezpieczniejsza będzie pozycja horyzontalna, na plecach).
Ryzyko śmierci łóżeczkowej jest mniejsze jeśli mama karmi niemowlę piersią. Takie dzieci są bardziej odporne na infekcje i silniejsze. Jeśli niemowlę ukończyło 6 tygodni i jest karmione piersią można podawać mu smoczek, którego rzucie zmniejsza prawdopodobieństwo śmierci łóżeczkowej.
Aby zmniejszyć ryzyko śmierci łóżeczkowej należy przestrzegać poniższych wytycznych.
- Nie można zostawiać dziecka samego w łóżku rodziców lub rodzeństwa. Powinno ono spać we własnym łóżeczku, w pokoju rodziców, by być pod ich nadzorem. Materacyk dziecka powinien być nowy, twardy i czysty. W łóżeczku powinien być zachowany minimalizm jeśli chodzi o pościel i inne przedmioty (takie jak pluszowezabawki, itp.). Niemowlę może spać bez poduszki, w śpiworku lub rożku. Powinno być ułożone na plecach.
- Nie należy przegrzewać niemowlęcia. Optymalną temperaturą, jaka powinna panować w pomieszczeniach, w których przebywa malec jest strefa między 18, a 21 stopni Celsjusza. Dziecko nie powinno leżeć blisko kaloryfera. Nie powinno być też za grubo ubranei przesadnie okrywane dodatkowymi warstwami koców lub kołder.
- Przy dziecku nie wolno palić papierosów. Mama dziecka oraz osoby sprawujące opiekę nad niemowlęciem w ogóle nie powinny palić, ponieważ dym nikotynowy działa niekorzystnie na jego młody układ oddechowy. Zapach papierosów utrzymuje się długo na włosach, skórze, ubraniach i innych tkaninach palaczy, także biernych. Niedopuszczalną sytuacją jest palenie papierosów będąc w ciąży. Ciężarna powinna od razu rzucić ten nałóg. Jej partner powinien ją w tym wspierać. Jeśli sam pali, także powinien rzucić palenie.
- Niemowlę powinno być karmione piersią. W ten sposób wzrasta odporność dziecka na infekcje oraz drażniące czynniki zewnętrzne.
