W którym tygodniu zaczyna się 3 trymestr i do kiedy trwa?
3 trymestr ciąży rozpoczyna się w 28 tygodniu ciąży. Oznacza to, iż ten ostatni etap zaczyna się z początkiem siódmego miesiąca ciąży i trwa już do rozwiązania, czyli do 40 tygodnia.
To, kiedy 3 trymestr się zakończy jest już bardzo indywidualną sprawą i zależy od cech kobiety i rozwijającego się płodu. W zasadzie to już od 38 tygodnia ciąży poród jest prawdopodobny i uznawany za normalne zjawisko. Już wtedy mówimy o ciąży donoszonej.
Skąd takie rozbieżności w obliczeniach daty porodu?
Pamiętajmy, iż wiele kobiet ma nieregularne cykle menstruacyjne i trudno jest wtedy podać dokładną datę ostatniej miesiączki, a tym bardziej datę rozwiązania.
Wpływ na zakończenie trzeciego trymestru ma także masa dziecka, ilość płynu owodniowego czy indywidualne cechy ciężarnej.
Reklama
Badania trzeciego trymestru
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16 sierpnia 2018 r. w sprawie standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej (Dz.U.2023.1324 z dnia 2023.07.11) określa zakres świadczeń profilaktycznych i działań w zakresie promocji zdrowia oraz badań diagnostycznych i konsultacji medycznych, wykonywanych u kobiet w okresie ciąży, wraz z okresami ich przeprowadzania.
Do obowiązkowych badań 3 trymestru należą:
- badanie krwi (morfologia),
- CRP, które wykrywa stan zapalny w organizmie (wynik jest wtedy podwyższony, powyżej 10 mg/l),
- badanie ogólne moczu,
- posiew z pochwy i odbytu w kierunku GBS, czyli na obecność paciorkowców grupy B. Celem tego badania jest określenie ewentualnej możliwości przeniesienia infekcji na dziecko podczas porodu. Przeprowadzane jest między 35 a 37 tygodniem ciąży. to badanie jest bardzo ważne, ponieważ zakażenie może rozwijać się w drogach rodnych kobiety bez żadnych objawów,
- badanie antygenu HBs, czyli pod kątem obecności wirusa odpowiadającego za wirusowe zapalenie wątroby,
- USG (nazywane USG trzeciego trymestru),
- poziom przeciwciał anty-D, ale to badanie dotyczy tylko kobiet z ujemnym czynnikiem Rh,
- KTG - nieinwazyjne badanie, które monitoruje czynności serca płodu i skurcze mięśnia macicy. Nieprawidłowości mogą świadczyć o niedotlenieniu płodu.
Zalecanymi badaniami są:
- TSH - w kierunku wykrycia ewentualnej choroby tarczycy, która w ciąży silnie wpływa na rozwój płodu,
- badania przepływowe łożyska i narządów płodu - tutaj oceniane jest ukrwienie różnych struktur płodu i przepływy w małych naczyniach, niewidoczne w standardowym USG. Przeprowadzane jest, gdy podstawowe badania wykazują nieprawidłowości, które mogą zaburzyć wzrost płodu,
- badania prenatalne - w kierunku wad genetycznych płodu.
USG 3 trymestru
USG ciąży w 3 trymestrze ma wiele zadań:
- ocenia ruchy płodu,
- określa jego położenie,
- monitoruje czynności serca płodu,
- ocenia rozwój głowy i mózgu, klatki piersiowej i narządy jamy brzusznej,
- dokonuje pomiaru ciśnienia tętniczego krwi,
- podaje pomiar masy ciała,
- sprawdza ilość płynu owodniowego,
- dokonuje oceny budowy pępowiny i łożyska,
- potwierdza wiek ciążowy.
To badanie jest obowiązkowe, a jego wynik pozwala stwierdzić, czy dziecko rozwija się prawidłowo. Przeprowadzane jest między 28-32 tygodniem ciąży. USG trzeciego trymestru pozwala także zbadać wody płodowe, czyli ocenić ilość, skład i wygląd płynu owodniowego.
To bardzo ważne badanie, ponieważ wody płodowe chronią dziecko i zapewniają bezpieczny wzrost płodu. Podstawową wartością, która określa wynik tego badania są normy AFI, czyli wartości indeksu płynu owodniowego.
Lekarz określa jego ilość sumując wartości z czterech różnych kieszonek płynowych. Prawidłowa norma AFI wynosi od 5 do 24 cm.
Badania prenatalne 3. trymestru
Badania prenatalne w 3 trymestrze nie są badaniami obowiązkowymi.
Występują jednak sytuacje, kiedy są zalecane i refundowane przy spełnieniu jednego z określonych warunków:
- skończone 35 lat (badanie przysługuje w danym roku kalendarzowym, w którym kobieta kończy 35 lat),
- w poprzedniej ciąży wystąpiła aberracja chromosomowa płodu lub dziecka,
- wystąpienie u kobiety lub ojca dziecka strukturalnych aberracji chromosomowych,
- stwierdzenie znacznie większego ryzyka urodzenia dziecka dotkniętego chorobą uwarunkowaną monogenetycznie lub wieloczynnikową,
- stwierdzenie w badaniu USG i/lub badaniach biochemicznych płodu nieprawidłowości wskazujących na zwiększone ryzyko aberracji chromosomowej lub wady płodu.
Celem badania jest wykrycie ewentualnych wad i ciężkich chorób płodu na ostatnim etapie ciąży. Co pokazuje badanie prenatalne w tym okresie ciąży (nazywane 3 USG prenatalnym)? Lekarz jest w stanie wychwycić nieprawidłowości w obrębie układu moczowego i pokarmowego dziecka oraz zaburzenia rytmu serca.
Dodatkowo takie badanie wykrywa nieprawidłowości w zakresie hipotrofii (zahamowanie lub ograniczenie wzrostu płodu) lub makrosomii (nadmierny przyrost masy płodu do wieku ciąży).
Reklama
Objawy występujące w 3 trymestrze ciąży
Najbardziej typowymi objawami 3 trymestru ciąży są:
- ból brzucha, przypominający okres - wywołany rozciąganiem macicy i uciskiem na sąsiednie narządy. Jeśli taki ból ma tendencję wzrostową i nie znika warto udać się do lekarza. Ból podbrzusza i brzucha w ciąży może oznaczać chorobę, na przykład zakażenie dróg moczowych czy zapalenie wyrostka robaczkowego,
- wymioty - macica może uciskać żołądek i powodować refluks. Niekiedy wymioty oznaczają niedobór witaminy B6. Nasilające warto sprawdzić u lekarza,
- ból pleców - wywołuje go powiększający się brzuch i pogłębienie naturalnej lordozy lędźwiowej. Zmiana rozkładu sił przy tak dużym ciężarze, jakim jest brzuch w tym okresie powoduje zwiększone napięcie mięśni. Dodatkowo silniejszy ból jest odczuwany w okolicy karku i ramion,
- ból nóg - często towarzyszy mu opuchlizna i skurcze mięśni. Rosnące dziecko uciska nerw kulszowy i stąd takie dolegliwości. Często ten silny ból nóg jest sygnałem, że zbliża się akcja porodowa,
- kłujący ból jajnika - może być spowodowany wzrostem macicy, może też mieć podłoże chorobowe (np. zapalenie jajników czy skręt jajnika z jajowodem). Taką dolegliwość trzeba skonsultować z lekarzem,
- silny ból głowy w ciąży- może oznaczać zmęczenie lub napięcie, ale jeśli jest mocno dokuczający, nawracający i towarzyszą mu dodatkowe objawy może oznaczać nadciśnienie lub zatrucie ciążowe, a taka sytuacja wymaga już pilnej konsultacji medycznej,
- ból prawego boku - najczęściej wywołuje go powiększająca się macica, ale może także oznaczać kolkę nerkową lub zapalenie wyrostka robaczkowego, warto to skonsultować z lekarzem,
- nocne poty - ich powodem są zmiany hormonalne, ale zawsze warto upewnić się, czy nie dopada nas infekcja,
- ból sutka - na tym etapie ciąży uwypuklają się brodawki sutkowe i zwiększają otoczki, pojawia się niedobór oksytocyny (hormon regulujący zmiany w piersiach), a sutki stają się nadwrażliwe,
- swędząca skóra - może być spowodowana rozciąganiem się skóry lub jej atopowym zapaleniem. Jednak ten objaw może oznaczać też niebezpieczna chorobę - cholestazę ciążową. Nieleczona jest poważnym zagrożeniem dla płodu,
- mroczki przed oczami - w tym okresie ciąży wzrok może się zamazywać, pojawiają się plamki lub podwójne widzenie. Warto takie objawy skonsultować z lekarzem, ponieważ mroczki mogą oznaczać anemię, niedobór potasu i magnezu lub niskie ciśnienie krwi,
- wzmożone pragnienie - w czasie ciąży wzrasta zapotrzebowanie organizmu na wodę, stąd picie większych ilości. Jeśli dzienne spożycie jest naprawdę duże i przekracza 3-4 litry, warto o tym fakcie poinformować lekarza, aby wykluczył cukrzyce ciążową,
- ból zęba - pojawia się dość często z uwagi na nadwrażliwość zębów i dziąseł w czasie ciąży. Zmienia się także pH śliny i w następstwie dochodzi do szybszego rozwoju bakterii.
Każda z dolegliwości, która pojawia się w 3 trymestrze powinna być przedyskutowana z lekarzem prowadzącym, aby wykluczyć niebezpieczeństwo poważnych chorób i uspokoić przyszłą mamę.
Kobieta w 3 trymestrze ciąży doświadcza wielu dolegliwości i zaczyna odczuwać coraz większy dyskomfort, związany z rozwojem i wzrostem płodu.
Wydzielina z pochwy w ciąży w 3 trymestrze
Wydzielina z pochwy w 3 trymestrze jest bardziej obfita i zabarwiona na biało. Na końcowym etapie ciąży śluz ma gęstą i galaretowatą formę oraz przezroczystą konsystencję, tworząc charakterystyczny czop. Znajduje się na końcu ujścia szyjki macicy, a jego zadaniem jest ochrona dróg rodnych przed zakażeniem bakteryjnym.
Bliżej rozwiązania odpada, ale wcześniej powoli i częściowo odchodzi oraz przybiera postać upławów. Wodnista wydzielina z pochwy w 3 trymestrze jest prawidłowym zjawiskiem. Problem pojawia się, gdy, gdy zmienia kolor i ma nieprzyjemny zapach.
Żółte upławy w ciąży mogą być sygnałem o infekcji grzybiczej pochwy. Przykładem jest zakażenie rzęsistkiem pochwowym. Dodatkowo kobiety odczuwają swędzenie w okolicach pochwy i ból przy oddawaniu moczu.
Często takiej wydzielinie towarzyszy nieprzyjemny zapach, a ta sytuacja wymaga już interwencji lekarza.
Lekko różowy śluz w 3 trymestrze ciąży może być jednym z pierwszych sygnałów o zbliżającym się porodzie. Jeśli jednak pojawia się przed 37 tygodniem należy zgłosić się do lekarza. Taka wydzielina może oznaczać przedwczesny poród.
Najbardziej niebezpieczną sytuacją jest proces przejścia barwy śluzu od różowej do czerwonej. Silne krwawienie może oznaczać odklejenie łożyska, a to już poważne zagrożenie życia płodu.
Mocz w 3 trymestrze w ciąży
Dość częstą przypadłością w 3 trymestrze ciąży jest parcie na pęcherz, które doprowadza do nietrzymania moczu. Rozwijający i rozrastający się płód oraz powiększająca się macica coraz silniej uciskają pęcherz moczowy.
Dodatkowo hormony rozluźniają mięśnie macicy i kobieta doświadcza problemów z utrzymaniem moczu. Najczęściej takie dolegliwości znikają po porodzie, ale u niektórych kobiet utrzymują się dość długo lub wcale nie znikają. Już w czasie ciąży warto skonsultować to z lekarzem i podjąć działania minimalizujące skutki tej niekomfortowej sytuacji.
Badania moczu są bardzo ważne, dlatego też przeprowadzane są przy każdej kontrolnej wizycie. Co może wskazywać na nieprawidłowości?
Oto przykłady niepokojących wyników badania moczu w 3 trymestrze ciąży:
- podwyższone leukocyty - obecność powyżej 10 leukocytów w polu widzenia świadczy o stanie chorobowym, a konkretnie o zakażeniu układu moczowego, zapaleniu pęcherza, grzybicy pochwy, białkomoczu lub infekcji. Taki stan wymaga konsultacji z lekarzem i wdrożenia leczenia,
- podwyższone stężenie ketonów (związków chemicznych powstających w wątrobie) - wskazuje na niedobór węglowodanów lub może być sygnałem o rozwijającej się cukrzycy lub nieprawidłowościach w diecie. Poziom ciał ketonowych w moczu ciężarnej, który przekracza 20 mg/dl wymaga już interwencji lekarza,
- podwyższony poziom erytrocytów - obecność powyżej 3-4 erytrocytów w polu widzenia wymaga już dalszej diagnostyki, bo może oznaczać infekcję dróg moczowych.
Pierwsze objawy porodu
Jak rozpoznać pierwsze oznaki porodu? Trzeci trymestr jest tym okresem ciąży, w którym poród może rozpocząć się już w każdej chwili. Wszelki pierwsze objawy zależą od indywidualnych cech organizmu ciężarnej, ale na kilka warto zwrócić szczególna uwagę.
Do wczesnych objawów porodu zaliczamy:
- obniżenie brzucha - dziecko powoli przechodzi do kanału rodnego, a mama odczuwa coraz silniejszy ucisk na pęcherz,
- intensywna wydzielina z pochwy - świadczy o odejściu czopa śluzowego,
- plamienie - jest efektem skracania się szyjki macicy,
- zmniejszenie intensywności ruchów dziecka - maluszek ma już za mało miejsca w macicy. Pamiętajmy jednak, aby nigdy nie bagatelizować braku ruchów lub ich zwiększonej aktywności. Taki stan wymaga szybkiej kontroli lekarza,
- biegunka - jest nietypowym objawem, oznacza oczyszczanie jelit ze złogów kałowych,
- zwiększone parcie na pęcherz,
- silny ból pleców i ud - główka dziecka, wstawiona już do kanału rodnego może uciskać nerwy.
Pierwszymi objawami zbliżającego się porodu, które wskazują już na konieczność pojechania do szpitala są:
- odejście wód płodowych,
- występowanie regularnych skurczy, trwających około minuty i pojawiających się co 5-7 minut.
Reklama
Choroby w trzecim trymestrze ciąży. Jak leczyć?
Przyszła mama w 3 trymestrze ciąży może być narażona na wiele chorób, które stanowią zagrożenie dla zdrowia jej i dziecka. Jak sobie radzić? Podstawową zasadą jest konsultacja z lekarzem. Żadnego objawu nie można bagatelizować, ale także nie wolno popadać w panikę. Podpowiadamy, co robić w takich przypadkach.
Jedną z takich chorób jest bostonka, choroba wirusowa stóp, dłoni i jamy ustnej. Nie stwarza dużego zagrożenia, ale musi być wcześnie rozpoznana i leczona objawowo przez lekarza.
Tylko jej ciężki przebieg może grozić wcześniejszym porodem, w innych przypadkach wymaga odpoczynku, nawodnienia i stosowania paracetamolu w przypadku pojawienia się gorączki.
Infekcje układu moczowego często występują na skutek zakażenia bakterią escherichia coli w 3 trymestrze ciąży, która może doprowadzić do zapalenia pęcherza moczowego, bakteriomoczu czy odmiedniczkowego zapalenia nerek. Każda z chorób wywołanych ta bakteria wymaga leczenia i kontroli lekarza, ponieważ nieleczona może być przyczyną przedwczesnego porodu.
Nieleczona ospa w ciąży wiąże się z wieloma powikłaniami dla matki i dziecka. Konieczne jest zastosowanie leków przeciwwirusowych, zaleconych przez lekarza.
Ospa w trzecim trymestrze stwarza ryzyko przeniesienia na dziecko i z tego powodu podejmowane jest leczenie noworodka poprzez podanie immunoglobuliny przeciwko ospie wietrznej i półpaścowi.
Poważną dolegliwością w 3 trymestrze ciąży jest anemia. Pojawia się, gdy poziom hemoglobiny spada poniżej 11 g/dl. Jej niedobory na tym etapie ciąży grożą nawet poronieniem. Anemię można zdiagnozować tylko na podstawie badania krwi. Przyszłe mamy nie powinny jednak popadać w panikę, wystarczy kontrola i leczenie (uzupełnianie niedoborów żelaza i kwasu foliowego) pod kontrolą lekarza.
Przeziębienie, któremu towarzyszy katar, ból głowy i gorączka należy również skonsultować z lekarzem. Często wystarczą domowe sposoby walki z infekcją, jak picie herbaty z miodem, cytryną i imbirem, syrop z cebuli, malin lub czarnego bzu, dodawanie surowego czosnku do potraw lub picie naparu z imbiru. Ważne jest też nawodnienie i odpoczynek.
Kobiety w 3 trymestrze może także dopaść grypa lub angina w ciąży.
Grypa na tym etapie ciąży wymaga opieki medycznej, a nieleczona stwarza ryzyko przedwczesnego porodu. W niektórych przypadkach wymaga hospitalizacji. Leczona angina nie stanowi zagrożenia płodu, a tylko jej powikłania (ryzyko przedwczesnego porodu lub wady płodu).
Ważne: w przypadku jakiejkolwiek z chorób, pojawiających się w ciąży (niezależnie od trymestru) zawsze warto skonsultować się z lekarzem i wdrożyć odpowiednie leczenia.
Reklama
Jak spać w 3 trymestrze ciąży? Nadmierna senność i bezsenność
Sen w ciąży w 3 trymestrze jest niezwykle ważny, zapewnia bowiem regenerację i sprzyja dalszemu prawidłowemu rozwojowi dziecka. Jak spać w 3 trymestrze?
Pozycja na plecach nie jest zalecana, ponieważ może utrudniać przepływ krwi w naczyniach łączących dziecko z matką oraz dodatkowo obciążać stawy i mięśnie. Może to wywoływać nudności, obrzęki nóg lub pocenie się.
Najbardziej wskazaną jest pozycja „na lewym boku”, ponieważ zapewnia ona optymalne krążenie krwi. Spanie na prawym boku nie jest zalecane, ponieważ może powodować zgagę u przyszłej mamy i zapewnia słabsze krążenie krwi niż na lewym boku.
W 3 trymestrze bezsenność w ciąży nasila się z dość dużą siłą. Zwiększony poziom progesteronu może zwiększać liczbę wybudzeń w nocy i powodować niespokojny sen.
Co wtedy robić? Warto zapewniać sobie odpowiednią higienę snu (wygodne łóżko, właściwa temperatura pomieszczenia, cisza), unikać ciężkostrawnych posiłków i kofeiny przed snem, wyciszyć się i minimalizować (w miarę możliwości) drzemki w ciągu dnia.
Wiele mam uskarża się również na nadmierna senność w ciągu dnia. Powodem jest wspomniana wcześniej bezsenność w nocy. Przyszła mama zdecydowanie szybciej męczy się, potrzebuje czasem więcej odpoczynku i ucina sobie drzemki.
Spadek energii pod koniec ciąży to normalne zjawisko. W niektórych sytuacjach warto jednak skonsultować się z lekarzem, głównie, gdy uczucie senności dopada nas bezpośrednio po posiłku lub taki stan jest mocno nasilony w ciągu całego dnia.
Lekarz powinien wtedy sprawdzić, czy nie pojawił się stan chorobowy. Przyczyną może być cukrzyca, anemia lub problemy z tarczycą.
Reklama
Ćwiczenia w 3 trymestrze w ciąży
W 3 trymestrze ciąży ćwiczenia nie powinny być męczące i nazbyt trudne. Taka aktywność jest często podobna do tej z 2 trymestru, ale musi być zdecydowanie mniejsza i mniej intensywna. Można korzystać z pływania, aerobiku w wodzie, nordic walkingu czy jogi.
Najlepsze jednak w 3 trymestrze ciąży są ćwiczenia na piłce, ponieważ piłka wymusza prawidłowa postawę ciała i odciąża kręgosłup. Ich zadaniem jest przygotowanie ciała do porodu i rozluźnienie dna miednicy.
Podstawową pozycją jest siad na piłce okrakiem. Delikatne bujanie się na piłce pozwala rozluźnić mięśnie i jednocześnie zmniejszyć dyskomfort przed skurczami. Przesuwanie się na piłce do przodu lub do tyłu jest szczególnym rodzajem masażu dna macicy.
Pamiętajmy, aby w trakcie wykonywania wszystkich ćwiczeń odpowiednio oddychać. Ćwiczenia na piłce mogą wykonywać kobiety nawet w najbardziej zaawansowanej ciąży. Warto zaangażować swojego partnera, który będzie podparciem do wykonania niektórych ćwiczeń.
Ćwiczenia dna miednicy i krocza przed porodem są jednymi z najczęściej zalecanych przyszłym mamom. W tym okresie warto skupić na ćwiczeniu mięśni Kegla. Polega to na napinaniu okolic krocza i utrzymywaniu skurczu przez kilka sekund. To tak, jakbyśmy miały parcie na oddawanie moczu i wstrzymały je na ten krótki czas.
Wszystkie te ćwiczenia mają ogromne znaczenie dla przebiegu porodu.
Reklama
Co można, a czego unikać w III trymestrze ciąży? Fakty i mity
„Czy to mi szkodzi w ciąży?”. Takie pytanie często zadają sobie ciężarne kobiety w wielu różnych sytuacjach. Oto mity i fakty 3 trymestru ciąży:
Mit 1: Farbowanie włosów szkodzi
Farbowanie włosów jest dozwolone, ale dobrze jest używać bezpiecznych kosmetyków oraz wietrzyć pomieszczenie, w którym farbujemy włosy.
Mit 2: Opalanie jest bezwzględnie zakazane
Z pewnością nie jest zakazane, ale należy odpowiednio zabezpieczyć skórę i nie wylegiwać się zbyt długo na słońcu (warto skonsultować to z lekarzem).
Mit 3: Wątróbka w 3 trymestrze ciąży to ważny składnik diety
Wątróbka zalecana była z uwagi na dużą zawartość żelaza, ale zawiera także duże ilości witaminy A, a jej nadmiar może prowadzić do nieprawidłowości w rozwoju płodu. Z tego powodu nie jest najważniejszym składnikiem diety.
Fakt 1: Opalanie w solarium jest niedozwolone.
To prawda, emitowane przez solarium stężenie promieniowania UV jest znacznie wyższe niż słońca.
Fakt 2: Kąpiel w ciąży w 3 trymestrze nie jest zagrożeniem dla ciąży
Takie stwierdzenie jest prawdziwe, kąpiel relaksuje i rozgrzewa, ale trzeba przestrzegać kilku zasad - woda nie może być za gorąca (maksymalnie 37- 38°C), kąpiel musi być krótka ( 10-15 minut), wannę dobrze jest wyłożyć matą antypoślizgową, do kąpieli wchodzić powoli i ostrożnie.
Fakt 3: Można pić kawę w 3 trymestrze ciąży
Oczywiście, jest to prawda, ale młoda mama powinna pamiętać o ograniczeniu kofeiny do 300 mg kofeiny dziennie.
W trzecim trymestrze ciąży nie wolno pić alkoholu, jeść surowego mięsa, surowych ryb lub jaj, nie wolno też dźwigać ciężarów i brać leków na własną rękę.
