Starzenie się skóry - jak je opóźnić? Sprawdzone sposoby

Proces starzenia się skóry

Skóra to nasz największy organ i ma bardzo ciekawe parametry, które w pierwszym momencie mogą wydawać się nam niewspółmiernie duże, np. w porównaniu do innych narządów. Jak podają badaczki z Zakładu Farmacji Klinicznej Uniwersytetu Jagiellońskiego, Gabriela Osika i Anna Wesołowska:

• powierzchnia skóry u dorosłego człowieka wynosi około 1,5 m² – 2 m²,
• masa skóry wraz z tkanką podskórną u osoby z prawidłowym wskaźnikiem masy ciała to około 18-20 kg,
• grubość skóry to 0,5 mm - 4 mm.

Właśnie ta ostatnia wartość, związana z grubością skóry, odgrywa rolę w procesie pojawiania się zmarszczek. Cieńsza skóra jest bardziej narażona na ich utrwalanie. Trzeba jednak pamiętać, że do powstawania zmarszczek przyczynia się wiele innych czynników.

Choć starzenie się skóry trwa przez całe życie i nie należy utożsamiać tego pojęcia ze “starością”, to jednak objawy typowe dla tego procesu u każdej osoby mogą być nieco inne.

Wystarczy obserwacja siebie i innych ludzi - jedne osoby z pierwszymi, widocznymi zmarszczkami (zwykle mimicznymi albo zlokalizowanymi na czole) mierzą się już w trzeciej dekadzie życia, u innych postępujące starzenie nie jest tak dostrzegalne.

Warto przyjrzeć się lepiej etapom starzenia się skóry. Zacznijmy od tego, że chronologicznie starzenie się skóry rozpoczyna się już około 25 roku życia. Początkowo proces ten przebiega niewidocznie. Zmiany mają charakter indywidualny m.in. z uwagi na to, że wiek, na który wskazuje nasz PESEL czy metryka urodzenia, może nijak mieć się do wieku biologicznego organizmu.

Wielu specjalistów podjęło próbę opisania tego, jak działają mechanizmy starzenia się skóry. Obecne oficjalne uznawane teorie starzenia się komórek, w tym skóry, to teoria Paula S. Moorheada oraz Leonarda Hayflicka.

Badacze dokonali odkrycia, że fibroblasty, inaczej komórki tkanki łącznej kręgowców, dzielą się do pewnego momentu. Potem dochodzi do trwałego zatrzymania cyklu komórkowego. Taka prawidłowość zaobserwowana została również w przypadku normalnych linii komórkowych. Wyjątkiem są tu jedynie komórki nowotworowe.

Współcześnie wyróżnia się podejście wskazujące na tzw. zaprogramowane starzenie jako procesu, który jest kontynuacją albo dalszą częścią rozwoju organizmu. Wskazuje się także na teorię błędów i uszkodzeń, zgodnie z którą starzenie to efekt zmniejszającej się odporności organizmu na antygeny własne i obce.

Na uwagę zasługuje również wolnorodnikowa teoria starzenia się autorstwa Denhama Harmana, który uważał, że starzenie to efekt uszkodzeń ważnych składników komórki pod wpływem tzw. reaktywnych form tlenu.

Starzenie się skóry w dermatologii jest procesem, którego człowiek nie potrafi zatrzymać. Można jednak nieco go spowolnić - kosmetologia w parze z medycyną estetyczną wykształciły sposoby na to, by zamaskować skutki upływu lat czy innych czynników wpływających na starzenie się skóry.

Reklama

Przyczyny starzenia się skóry

Zanim przejdziemy do wyjaśnienia, co wpływa na starzenie się skóry, musimy dokonać podziału na dwa typy starzenia. Wówczas będzie nam łatwiej dopasować do nich poszczególne czynniki wpływające na to zjawisko. Badacze wskazują na:

• endogenne starzenie się skóry, inaczej wewnątrzpochodne;
• ezgogenne starzenie się skóry, określane też jako zewnątrzpochodne starzenie się skóry.

Wśród przyczyn wewnątrzpochodnego starzenia się skóry wymienia się: uwarunkowania genetyczne, upośledzenie układu neuroendokrynnego czy wpływ hormonów, które są efektem działania czasu. To proces nieodwracalny, na który człowiek  nie ma wpływu.

Warto mieć na uwadze, że na szybkie starzenie się skóry twarzy po części mamy wpływ - jest to tzw. starzenie egzogenne, czyli jego przyczyny leżą niejako na zewnątrz organizmu.

Starzenie się skóry i pojawienie się zmarszczek następuje w wyniku nie tylko naturalnych zmian w organizmie, ale również w konsekwencji naszych działań. Czynniki wpływające na przedwczesne starzenie się skóry to:

• promieniowanie UV,
• niewłaściwa dieta,
• niedobór snu,
• nadmiaru stresu i negatywnych emocji, stąd nierzadko mówi się, że po twarzy konkretnej osoby widać jej trudne doświadczenia,
• nadużywania używek, w tym palenia papierosów czy picia alkoholu,
• przebywania w zanieczyszczonym środowisku.

Podstawowym powodem, dlaczego skóra się starzeje, jest utrata zdolności syntezy kolagenu. Im mniej tej substancji, tym można rozpoznać większe zmiany na skórze.

Przyspieszona degradacja kolagenu sprzyja utracie sprężystości skóry. Z wiekiem dochodzi również do spowolnienia metabolizmu, przez co skóra wolniej się regeneruje.

Warto również zwrócić uwagę na związek pomiędzy hormonami a starzeniem się skóry. W tym kontekście nie bez znaczenia pozostaje menopauza. U kobiet za stan skóry odpowiadają estrogeny.

Skóra jest narządem hormonozależnym i pozostaje pod ciągłym wpływem hormonów, głównie płciowych. Menopauza sprawia, że dochodzi do zmiany stężenia hormonów u kobiet, co ma bezpośrednie przełożenie na zmniejszenie tempa podziałów komórkowych. W efekcie kobieta po menopauzie może dostrzegać, że jej twarz starzeje się szybciej.

Istotne czynniki wpływające na starzenie się skóry to oczywiście dieta i obecność w niej dużych ilości cukru, który może uszkadzać komórki, co przekłada się w stanie skóry.

Wskazuje się również na udział wolnych rodników w starzeniu się skóry.

Reklama

Objawy starzenia się skóry

Każdy typ starzenia się skóry (egzogenny i endogenny) wywołuje inne zmiany. W przypadku endogennego starzenia się skóry dochodzi do pojawienia się zmian o charakterze zanikowym.

Występuje cienki naskórek, wysuszenie skóry i wiotkość. Znane jest nawet określenie “pergaminowa skóra”, które służy opisaniu skóry osób starszych - cienkiej niczym pergamin. To właśnie działanie procesów starzenia, na jakie organizm został biologicznie zaprogramowany.

Z kolei w przypadku zewnątrzpochodnych oznak starzenia się skóry wskazuje się na zmiany o charakterze przerostowym, takie jak: nierównomiernie zabarwienie, szorstkość skóry, brunatne plamy melaninowe, zmarszczki, bruzdy, rozszerzanie naczyń włosowatych, nazywane również teleangiektazjami, łatwiejsze tworzenie się siniaków.                                                                                                                                       

Pierwsze oznaki starzenia to:

• przesuszenie skóry,
• utrata jędrności,
• nadmierne rogowacenie,
• ziemisty kolor,
• pojawianie się zmarszczek,
• rozszerzenie naczynek krwionośnych.

Reklama

Starzenie się twarzy

Niektórzy zjawisko starzenia twarzy utożsamiają jedynie z pojawianiem się zmarszczek na skórze. Tymczasem jest to proces znacznie bardziej złożony. Okazuje się, że starzenie się twarzy nie dotyczy jedynie skóry, ale też m.in. postawy ciała, kości czaszki, szkieletu i tkanek mięśniowej oraz tłuszczowej. W wyniku przekształceń tych wymienionych elementów dochodzi do zmiany mimiki twarzy oraz do zmiany jej wyglądu.

Warto zwrócić uwagę, że z reguły nawet, gdy konkretna osoba podda się zabiegom medycyny estetycznej, jesteśmy w stanie określić, w jakim przedziale wiekowym może ona się znajdować.

Nierzadko w przekazach medialnych, poświęconym celebrytom pojawiają się informacje, że konkretna osoba “ma 50 lat, a wygląda na 25”. Takie twierdzenia wywołują gorące dyskusje wśród internautów, którzy zaprzeczają takiemu stanowi rzeczy.

Dlaczego pomimo tego, że konkretna osoba “pozbyła się” zmarszczek, nadal jej twarz wygląda dojrzale? Dużą rolę odgrywa tu kształt twarzy i nieodwracalne zmiany w tym zakresie. Przyjmuje się, że młoda twarz ma proporcje zbliżone do odwróconego trójkąta, zwężając się w kierunku brody.

Wraz z upływem czasu dochodzi do zmiany proporcji – podstawa trójkąta znajduje się już w dolnej części twarzy, tkanka podskórna i mięśnie ulegają osłabieniu, co ma wpływ na ostateczny wygląd.

Proces starzenia twarzy zachodzi w 3 podstawowych aspektach, które nakładają się na siebie. Rodzaje starzenia się skóry to:

• starzenie mimiczne - sprzyjają mu miliony uśmiechów, gestów, grymasów, które są sposobem na wyrażanie emocji, a jednocześnie narzędziem do komunikowania się ze światem. To najwcześniej pojawiający się typ starzenia się skóry, który jest obserwowany już u osób metrykalnie młodych. W wyniku powtarzania określonej mimiki dochodzi najpierw do lekkiego zarysowania zmarszczek w wyniku skurczu mięśni mimicznych twarzy. Wraz z upływem czasu i powtarzalnością mimiki utrwalają się i pogłębiają tego typu zmarszczki. Takie starzenie się skóry twarzy określane jest również jako “miostarzenie”. Najbardziej narażone na ten typ starzenia są takie części twarzy jak czoło, obszar między brwiami, oczy, przestrzeń na wysokości nosa i ust;
• starzenie zewnątrzpochodne - w wyniku działania czynników zewnętrznych, promieniowania UV dochodzi do rozpadu włókien kolagenowych, który prowadzi do utraty elastyczności jędrności skóry, a także jej wysuszenia. Wpływ na biochemię komórek może mieć też styl życia: niedobór snu, dieta, używki czy stres oraz przeżywane emocje. Przykładem jest zjawisko określane mianem tzw. zmarszczek palacza - to pionowe linie powstające nad górną wargą pojawiające się wskutek nawyku palenia. O tym, jak mocno palenie papierosów wpływa na cerę świadczą dane przedstawione na łamach “Dermatologii Klinicznej”. Według autorów publikacji “Analiza problemu nikotynowego wśród pacjentów z chorobami skóry”, skóra palaczy w wieku 40 lat wygląda jak skóra niepalących osób w wieku 70 lat;
• starzenie wewnątrzpochodne - jest ono wynikiem genetycznie zaprogramowanych zmian w warstwach skóry oraz transformacji hormonalnych, do których dochodzi wraz z wiekiem. W jego wyniku  skóra traci elastyczności i wiotczeje.

Elżbieta Galicka, autorka publikacji w podręczniku do “Medycyny Estetycznej”, wskazuje na takie typy starzenia się skóry jak:

• miostarzenie, które już omówiliśmy powyżej w tym artykule;
• chronologicznie starzenie się skóry - na skutek zaprogramowanych genetycznie zmian po 40. roku życia dochodzi do utraty elastyny i kolagenu;
• hormonalne starzenie się skóry - skóra wraz ze spadkiem aktywności hormonalnej, do której dochodzi około 50. roku życia traci swoją gęstość i zaczyna wiotczeć.

Wspomniana specjalistka dokonała również wyszczególnienia etapów powstawania zmarszczek.

• W pierwszej kolejności, około 30. roku życia dochodzi do opadania nadmiaru skóry powiek górnych i pojawienia się tzw. kurzych łapek w bocznych kątach oka.
• W wieku 40. lat zaczynają unaoczniać się poprzeczne zmarszczki czoła oraz zmarszczki pionowe między brwiami, inaczej zmarszczki lwie.
• Dekadę później można zaobserwować opadanie bocznych części policzków i tworzenie tzw. chomików.Linia żuchwy jest już mniej zaznaczona.
• W wieku 60-70. lat dochodzi do zaniku tkanki podskórnej i pogłębienia się zmarszczek.

Samo zjawisko starzenia się skóry twarzy należy traktować bardzo indywidualnie z uwagi na to, że u każdej osoby proces ten wygląda inaczej. U niektórych pomimo stosunkowo młodego wieku pojawia się wiele zmarszczek. Natomiast u innych osób starzenie przebiega bez głębokich zmian na skórze.

Jak zapobiec starzeniu się twarzy? Tak naprawdę procesu starzenia nie można zatrzymać, ani go uniknąć. Jest czymś naturalnym, ale obecnie - dzięki odpowiedniemu stanowi wiedzy - może wiedzieć, jak go spowolnić.

Przede wszystkim należy zadbać o swój styl życia. Wysypiaj się, jedz regularnie zdrowe posiłki, nawadniaj się. Zrezygnuj z używek - alkoholu i papierosów. Dbaj również o odpowiednie nawilżenie skóry oraz dostarczanie jej substancji - takich jak kolagen, który przestaje być produkowany już około 25 roku życia. Gdy wystawiasz się na słońce, korzystaj z kremów z filtrem.

Reklama

Co spowalnia proces starzenia się skóry?

Wieki temu alchemicy poszukiwali eliksirów wiecznej młodości. Dziś ich funkcję przejęli lekarze, kosmetolodzy, biolodzy, biotechnolodzy i inni specjaliści. Pomimo upływu lat badań, nadal nie wiemy, jak zatrzymać starzenie się skóry, Mamy jednak przewagę nad poprzednimi pokoleniami, bo wiemy, jak opóźnić starzenie skóry - to “opóźnienie” jest tu przez nas rozumiane jako “spowolnienie” procesów starzenia.

Biorąc pod uwagę fakt, że proces starzenia zachodzi na różnych płaszczyznach i mają na niego wpływ czynniki zewnętrzne, typu promieniowanie UV, używki, brak snu, jak i czynniki wewnętrzne, związane z naturalnym zegarem biologicznym organizmu, mamy ograniczony wpływ na postępujące zmiany, ale nie jesteśmy bezradni.

Mimo że nie da się zatrzymać starzenia się skóry, możemy “maskować” jego objawy. Warunkiem młodo wyglądającej skóry jest zapewnienie jej odpowiedniego nawilżenia. Dlatego dobrze jest na co dzień korzystać z kremów, balsamów nawilżających i peelingów do ciała oraz twarzy, które pomogą w pozbyciu się martwego naskórka.

W przypadku skóry twarzy istotne jest również zmywanie makijażu przed snem i nakładanie preparatów odpowiadających potrzebom skóry.

Jak zapobiegać starzeniu się skóry? Warto również korzystać z możliwości, jakie dają gabinety medycyny estetycznej i wykonywania różnego rodzaju zabiegów.

Reklama

Peeling chemiczny na starzenie się skóry

Jedną z metod, która może skutecznie pomóc w walce ze starzeniem jest peeling chemiczny. Na skórę nakładana jest mieszanka zawierająca substancje opóźniające starzenie się skóry. Wnikają one w jej głąb i mają wpływ na przebudowę kolagenu oraz elastyny, koniecznych z punktu widzenia utrzymania młodego wyglądu.

Warto również zwrócić uwagę na zewnętrzne działanie przeciwstarzeniowe peelingu. Złuszcza on martwy naskórek i pobudza do wyprodukowania nowych komórek, czego efektem jest spłycenie mniejszych zmarszczek oraz pozbycie się przebarwień.

Peeling chemiczny warto zacząć stosować już w młodszym wieku, kiedy zmarszczki są mniej widoczne. Wówczas łatwiej będzie niwelować skutki starzenia się.

Reklama

Fibryna na starzenie się skóry

To naturalny sposób na rewitalizację i odbudowę skóry ze zmarszczkami i innymi zmianami. Stosuje się ją w profilaktyce starzenia się skóry. Fibryna bogatopłytkowa, w skrócie PRF, to koncentrat z własnej krwi pacjenta.

Taki preparat zawiera wiele substancji, które stymulują procesy naprawy tkanek i pobudzają je do regeneracji. Zabieg z wykorzystaniem fibryny bogatopłytkowej przeprowadza lekarz medycyny estetycznej.

Na początku pobierana jest krew od pacjenta. W specjalnej wirówce oddziela się fibrynę bogatopłytkową z krwi, a potem cienką igłą w niewielkich ilościach wstrzykuje się ją w skórę znieczulonej twarzy.

Efekt po zabiegu widoczny jest już po kilku dniach. W pierwszej dobie wystąpić może zaczerwienienie, ale powinno szybko ustąpić.

Komórki macierzyste na starzenie się skóry

Tego rodzaju zabieg jest uznawany za jeszcze bardziej skuteczny niż ten z wykorzystaniem fibryny bogatopłytkowej z uwagi na to, że oprócz regeneracji i naprawy komórek, odpowiada za wytwarzanie nowych komórek tam, gdzie zostały zaaplikowane komórki pnia.

Taki lifting przeprowadza się jednorazowo. Komórki macierzyste są podawane przez lekarza.

Komórki macierzyste na zmarszczki pozyskuje się z najbardziej w nie bogatej tkanki, czyli tkanki tłuszczowej. Po wyizolowaniu za pomocą specjalnego urządzenia komórek macierzystych są one podawane w wybranym miejscu na skórze. Poprawa wyglądu skóry następuje stopniowo z uwagi na to, że komórki macierzyste uruchamiają procesy regeneracyjne.

Krem przeciw starzeniu się skóry

Chcąc zachować młody wygląd, niezbędna jest również domowa pielęgnacja skóry starzejącej się. W drogeriach, aptekach i sklepach kosmetycznych dostępne są preparaty na wygładzanie zmarszczek.

Warto zadbać o to, by konkretny środek stosować zgodnie z jego przeznaczeniem, a więc np. nie używać kremu do rąk na skórę twarzy.  Każda z tych części ciała, ma inne potrzeby.

Krem do rąk przeciw starzeniu się skóry powinien zawierać substancje nawilżające, np. aloes, mocznik, a także takie, które będą stanowić barierę lipidową, zapobiegającą utracie wody. Dobrze też znaleźć kremy zawierające w swoim składzie witaminę E, wpływającą regenerująco i chroniącą przed wolnymi rodnikami.

W przypadku chęci zmniejszenia zmarszczek na buzi, przydatne będą kremy, które zawierają oliwę z oliwek na twarz. Taka substancja działa regenerująco, nawilżająco, odświeżająco z uwagi na obecność witaminy E, K oraz A.

Dieta a starzenie się skóry

O młody wygląd można dbać nie tylko stosując na twarz i ciało specjalne kosmetyki i poddając się zabiegom z zakresu medycyny estetycznej. Warto również zwrócić uwagę na znaczenie wpływu diety na starzenie się skóry.

Okazuje się, że spożywanie zbyt dużej ilości cukru oddziałuje na pojawianie się zmarszczek. Odpowiada za to proces glikacji, w którym cukier wiąże się z białkami we krwi. Powstają zaawansowane produkty końcowe glikacji, bo właśnie taką nazwę noszą nowe cząsteczki. W skórze takie złogi produktu końcowego widać m.in. w kolagenie czy elastynie.

Dobrze sięgnąć po żywność bogatą w witaminę C, przeciwutleniacze, a więc wybierać owoce, warzywa, np. pomarańcze, pomidory, a także zrezygnować z pokarmów i substancji obniżających odporność jak alkohol czy papierosy.

Witaminy przeciw starzeniu się skóry

Pierwszą witaminą, która kojarzy się z działaniem przeciwstarzeniowym jest witamina E zawarta m.in. w tłustych rybach czy oliwie z oliwek. Zyskała ona nawet miano witaminy młodości.

Nic dziwnego, ponieważ to jeden z przeciwutleniaczy, który zwalcza wolne rodniki, sprzyjające starzeniu się skóry. Co więcej, chroni skórę przed działaniem promieni słonecznych.

Inne witaminy na piękną cerę to np. witamina C, a także witamina A, która skutecznie regeneruje skórę. Warto mieć świadomość, że takie substancje można aplikować sobie nie tylko w formie kremu, tabletek przeciw starzeniu się skóry, ale też serum.

Zabiegi na starzenie się skóry

Medycyna estetyczna śpieszy z pomocą i wspiera skórę w tej nierównej walce z naturą. Do najpopularniejszych zabiegów zaliczyć można takie jak:

• mezoterapia igłowa - w głębsze warstwy skóry wprowadzane są różne substancje, w tym kwas hialuronowy, witaminy, aminokwasy, które działają nawilżająco i  regeneracyjnie. Specjalista wykonuje nakłucia igłą, poprzez które wprowadza preparat. Zabieg można stosować zarówno na twarz, jak i na całe ciało;
• mezoterapia bezigłowa - to bezbolesny i bezinwazyjny zabieg spłycenia zmarszczek, bruzd, rozjaśnienia przebarwień czy też wyrównywania kolorytu. Substancje wprowadzane są do skóry z wykorzystaniem impulsów elektrycznych czy ultradźwięków. Aby uzyskać najlepsze efekty niezbędne jest wykonanie kilku zabiegów w kilkudniowych odstępach;
• zabieg prx-t 33 - polega na wmasowaniu żelu, który nakłada się w kilku warstwach. Nie wymaga użycia igieł czy inwazyjnych narzędzi.  Efektem jest ujędrnienie, uelastycznienie skóry i zmniejszenie zmarszczek;
• terapia wampirza, inaczej terapia osoczem bogatopłytkowym - opiera się na wstrzyknięciu pacjentowi jego własnego osocza bogatopłytkowego. Dzięki temu skóra wygląda naturalnie. To alternatywa dla osób, które obawiają się, że np. botoks wywoła u nich efekt maski.

Podkład a starzenie się skóry

Temat makijażu w kontekście starzenia się skóry należy rozpatrywać w kilku aspektach. Z jednej strony makijaż może maskować zmarszczki i inne zmiany wskazujące na postępujący proces starzenia.

Ponadto, wiele kosmetyków do makijażu zawiera substancje, np. witaminę E, filtr SPF, które w pozytywny sposób wpływają na skórę - odżywiają ją, chronią przed słońcem i nawilżają. Makijaż może też stanowić barierę, która izoluje skórę od szkodliwych czynników zewnętrznych, takich jak promieniowanie UV, wiatr czy mróz.

Jest i ciemna strona makijażu. Okazuje się, że nieodpowiednio dobrany, może zanadto obciążać lub w negatywnie oddziaływać na skórę, np. nadmiernie ją wysuszać, co sprzyja pogłębianiu się różnych problemów. Zbyt ciężki makijaż może naruszyć barierę ochronną naskórka, co prowadzi do przyspieszenia starzenia. Dlatego warto postawić na lekki makijaż, który nie wpłynie negatywnie na cerę.

Dodatkowym czynnikiem jest tu kwestia nieodpowiedniego demakijażu. Jeżeli kobieta nie zmyje makijażu nie tylko naraża swoją skórę na to, że będzie powierzchnią, na której zaczną namnażać się bakterie. W ten sposób nie pozwala również naskórkowi się zregenerować.

Co więcej, skóra, która “nie oddycha” szybciej się starzeje. Podczas demakijażu należy ostrożnie stosować wszelkiego rodzaju kosmetyki i np. nie pocierać zbyt mocno wacikami kosmetycznymi skóry na twarzy. Oczyszczona skóra jest gotowa do dalszych zabiegów pielęgnacyjnych.

Gimnastyka twarzy

Nie aktywizując mięśni twarzy powodujemy, że szybciej zanikają, a skóra staje się wiotka i opadająca. Dlatego, aby dłużej cieszyć się młodym wyglądem, warto skorzystać z możliwości, jaką daje gimnastyka twarzy na zmarszczki. Wystarczy poświęcić codziennie kilka minut na to, by utrzymać w dobrej kondycji swoje mięśnie.

Aby opóźnić opadanie kącików ust, przyłóż do nich palce wskazujące i rozciągaj maksymalnie, a następnie układaj je w wąski dziubek.

Z kolei chcąc opóźnić wystąpienie lwiej zmarszczki możesz poprzez przyłożenie palców wskazujących do zewnętrznych części Twoich brwi. Przyciśnij palce do skóry. Teraz zacznij pokonywać opór, próbując zmarszczyć brwi. Kierowanie dzióbka maksymalnie raz w lewo, raz w prawo może w pozytywny sposób wpłynąć na linię żuchwy.

Chcąc zmniejszyć zmarszczki mimiczne lub zapobiec ich wystąpieniu, warto postawić na masaż twarzy. Opóźnić pojawienie się zmarszczek na czole może poprzez przesuwanie palców nad brwiami ku górze.

Wzmocnisz skórę wokół oczu i pod oczami decydując się na przesuwanie palców wskazujących od nosa do skroni. Do masażu konkretnych partii ciała stosuj kremy. Możesz go wykonać podczas codziennej pielęgnacji. Powtarzaj czynności przez kilka minut.

Popularnością cieszy się również joga twarzy. Wśród korzyści, jakie z niej wynikają, wymienić można:

• poprawę owalu twarzy,
• wygładzenie zmarszczek wokół ust i oczu,
• zmniejszenie worków pod oczami,
• likwidację drugiego podbródka.

Zwykle pierwsze efekty widać już po 3 tygodniach systematycznych ćwiczeń. Trening zawiera takie aktywności jak otwieranie ust na pełną szerokość, naciąganie palcami kącików oczu, takie obracanie twarzy, aby podbródek był w jednej linii z ramieniem.

Starzenie się to proces nieunikniony, ale można go spowolnić sięgając po różne znane metody.