Co to jest adenomioza?
Specyficzną formą endometriozy jest adenomioza. To łagodny rozrost endometrium w błonie mięśniowej macicy, określanej nazwą „myometrium”. Współcześnie nie stawia się znaku równości pomiędzy endometriozą a adenomiozą, ponieważ są one odrębnymi chorobami. Wskazuje się na pacjentki, u których występuje zarówno endometrioza, jak i adenomioza oraz osoby tylko z jednym schorzeniem.
Adenomioza może mieć charakter rozlany lub występować ogniskowo. Wyróżnia się jej następujące rodzaje:
- polipowata,
- wewnątrzszyjkowa,
- zaotrzewnowa.
Po raz pierwszy określenia „adenomioza” użył Oskar Frankl na łamach czasopisma medycznego „American Journal of Obstetrics and Gyncecology”. Pionierskiego wyodrębnienia w materiale histopatologicznym rozlanej i ogniskowej postaci adenomiozy dokonał natomiast Thomas Stephen Cullen.
Wskazuje się na związek pomiędzy liczbą zabiegów w obrębie macicy a adenomiozą. Dlatego do najpopularniejszych czynników ryzyka wystąpienia adenomiozy zaliczyć należy:
- poronienie,
- terminację ciąży,
- wcześniejsze porody,
- łyżeczkowanie po poronieniu,
- niepłodność.
Jedna z teorii, na którą wskazuje prof. dr hab. n. med. Marian Gabryś w pracy „Adenomioza – diagnostyka i aktualne sposoby leczenia”, mówi o tym, że wpływ na rozwój choroby mają poporodowe zmiany zapalne w błonie śluzowej macicy, co ułatwia wnikanie endometrialnych elementów pomiędzy włókna błony mięśniowej macicy.
Reklama
Objawy adenomiozy
Według statystyk przytoczonych przez prof. dr hab. n. med. Mariana Gabrysia u 1 na 3 kobiety adenomioza nie daje żadnych objawów, a chorobę w 70 proc. przypadków rozpoznaje się dopiero w pooperacyjnych preparatach pobranych z macicy.
Najczęstsze symptomy, które mogą jednak wskazywać na adenomiozę to wtórne bolesne miesiączkowanie oraz nieprawidłowe krwawienia z macicy. Znacznie rzadziej pojawia się zespół bólowy miednicy mniejszej. Objawem adenomiozy w macicy może być również dyspareunia, która objawia się bólem w trakcie współżycia. Charakter dolegliwości bólowych jest związany z rozległością ognisk adenomiozy lub zmian rozlanych.
Jak wskazują badacze Anthony N. Imudia oraz Rachel G. Sprague, w 20 proc. przypadków adenomiozę rozpoznaje się u pacjentek poniżej 40 roku życia, pozostałe 80 proc. to kobiety w wieku 40-50 lat.
Reklama
Adenomioza a rak
Należy podkreślić, że adenomioza jest zmianą łagodną. Jednakże trzeba pamiętać, że niektóre objawy, np. nieregularne krwawienia, które są charakterystyczne dla tej choroby, mogą wskazywać nie na adenomiozę, a na raka trzonu macicy.
Jak można przeczytać w pracy „Hormonalna terapia zastępcza w ginekologii onkologicznej” autorstwa badaczy Kamili Witczak, Stefana Sajdaka i Zbigniewa Kojsa, rakowi endometrium bardzo często towarzyszą endometrioza i adenomioza. Nie oznacza to jednak, że istnieje bezpośrednia korelacja pomiędzy adenomiozą a wystąpieniem raka. Nie jest on też bezpośrednim skutkiem adenomiozy.
Reklama
Adenomioza a ciąża
Choroba ta może powodować trudności z prokreacją. Potwierdzeniem tego faktu ma być zdaniem prof. dr hab. n. med. Mariana Gabrysia, większy odsetek poronień wśród kobiet z tych schorzeniem.
Okazuje się jednak, że badania wciąż nie dostarczają jednoznacznej odpowiedzi, czy leczenie adenomiozy w przypadku trudności z zajściem w ciążę, prowadzi do zwiększenia szans na poczęcie i urodzenie dziecka.
W kontekście adenomioza a ciąża czy adenomioza a szansę na ciążę warto zwrócić uwagę na to, że choroba może utrudniać transport nasienia, co kończy się niepowodzeniami w zajściu w ciążę.
Dokument „Annual report of Reproductive Endocrinology Comitte, Japan Society of Obstetrics and Gynecology” podaje, że nawet u co 2. pacjentki z adenomiozą dochodzi do poronienia. Według przedstawionych danych u osób z tym schorzeniem częściej zdarzają się porody przedwczesne, krwawienia w ciąży.
W przypadku adenomiozy możliwe jest zapłodnienie in vitro. Należy jednak pamiętać, że szanse na utrzymanie ciąży mogą być niższe niż u kobiet bez tej diagnozy.
Reklama
Leczenie adenomiozy
Istnieje kilka dróg leczenia adenomiozy. Każdy przypadek wymaga indywidualnego podejścia i to lekarz decyduje o tym, który sposób walki z chorobą zostanie zastosowany u konkretnej pacjentki.
Adenomiozę leczy się zachowawczo poprzez przyjmowanie leków. Zadaniem takiej formy terapii jest zahamowanie procesu progresji ektopowych ognisk endometrialnych.
Wyróżnia się różne sposoby leczenia farmakologicznego:
- hormonalne – celem jest zatrzymanie owulacji oraz miesiączek,
- niehormonalne – podaje się pacjentce leki zawierające kwas traneksamowy i mefenamowy, które mogą łagodzić zbyt obfite krwawienia.
Niekiedy należy przeprowadzić zabieg usunięcia ognisk chorobowych. Adenomiozę można leczyć niechirurgicznie. Stosuje się wówczas metody HIFU lub MRI-HIFU. Ta pierwsza polega na niszczeniu tkanki z wykorzystaniem fal ultradźwiękowych. Druga ze wskazanych polega na ustaleniu obszaru działania ultradźwięków za pomocą MRI.
Można też przeprowadzić laparoskopię zmian wywołanych przez adenomiozę. W myometrium, w którym rozpoznano zmiany umieszcza się jedno- lub dwubiegunowe elektrody igłowe co 1-2 cm i w ten sposób miejscowo dochodzi do martwicy zmian.
Formy leczenia chirurgicznego to:
- histeroskopia, np. resekcja endometrium,
- histerektomia, która jest jednak ostatecznym rozwiązaniem, przeznaczonym dla kobiet nieplanujących już powiększenia rodziny.
W leczeniu adenomiozy u pacjentek, którym zależy na zachowaniu płodności stosuje się zogniskowaną ablację z użyciem ultradźwięków o dużym natężeniu, a także analog gonadoliberyny z resekcją chirurgiczną lub bez niej. Nie ma uzasadnienia medycznego w leczeniu adenomiozy sposobami naturalnymi czy ziołami.
Reklama
Dieta na adenomiozę
W przypadku adenomiozy warto stosować żywienie podobne jak w diecie na endometriozę. Diety w żadnym przypadku nie należy uznawać jako głównej formy leczenia adenomiozy. Można jednak stosować się do kilku rad.
Chorując na adenomiozę warto sięgać po nieprzetworzoną żywność, owoce i warzywa, produkty bogate w żelazo, a także unikać natomiast kofeiny, transtłuszczów i alkoholu. Oczywiście, zawsze należy sposób żywienia skonsultować ze swoim lekarzem.
Reklama
Adenomioza na USG
W przypadku adenomiozy rozsianej macica staje się kulista. Zmiany w wyniku tej choroby mogą przypominać mięśniaka gładkokomórkowego.
W USG adenomioza objawia się m.in.:
- powiększoną macicą o kulistym kształcie;
- zatarciem granicy między endometrium a myometrium – u zdrowej osoby jest ona wyraźna;
- obecnością torbielowatych przestrzeni bezechowych różnych rozmiarów;
- pogrubieniem strefy przejściowej do minimum 12 mm;
- widocznością hiperplazji – echogenicznych prążków rozchodzących się z warstwy endometrium.
Jak podaje Mirosław Wielgoś, Katarzyna Kosińska−Kaczyńska, Piotr Węgrzyn w publikacji „Diagnostyka endometriozy” na łamach „Biblioteka ginekologa praktyka”, USG przezpochwowe cechuje się 80% czułością i 61% swoistością w wykrywaniu adenomiozy.
USG adenomiozy to nie jedyne badanie, które pozwala rozpoznać lub wykluczyć chorobę. Do innych form diagnostyki można zaliczyć także:
- tomografię komputerową,
- histeroskopową
- biopsję myometrium,
- laparoskopową biopsję myometrium,
- MR,
- histerosalpingografię.
Zdaniem grupy badawczej na czele z Chapronem, aby diagnoza została postawiona w sposób rzetelny, istotne jest łączenie różnych technik diagnostycznych, uwzględniając przy tym czynniki ryzyka oraz objawy kliniczne.
