Reklama
Co oznacza albumina w moczu?
Albumina to białko syntetyzowane przez wątrobę, które pełni szereg istotnych funkcji w organizmie człowieka. Jest główną proteiną osoczową, ponieważ stanowi aż 60 proc. wszystkich białek. Odpowiada między innymi za utrzymanie prawidłowego ciśnienia osmotycznego krwi, transport różnych substancji oraz toksyn, a także pełni funkcje buforowe.
W kłębuszkach nerkowych krew oczyszczana jest ze zbędnych produktów przemiany materii, nadwyżki jonów i składników mineralnych, a także toksyn. Zdrowa, prawidłowa błona podstawna kłębuszka nerkowego jest barierą dla substancji o wysokiej masie cząsteczkowej, a filtrowane są tylko produkty o masie poniżej 40kD.
Ze względu na to, że albumina to białko o niskiej masie cząsteczkowej 64kD, uważana jest za wczesny marker uszkodzenia nerek i kłębuszków nerkowych.
Pojawienie się albuminy w moczu nosi w medycynie nazwę albuminurii. Choć nie jest to jednostka chorobowa sama w sobie, a jedynie objaw towarzyszący innym schorzeniom, w klasyfikacji ICD-10 możemy znaleźć albuminurię jako ICD10:R80.9.
O jakich chorobach może świadczyć albumina w moczu?
- Nefropatia cukrzycowa;
- Nefropatia nadciśnieniowa;
- Niewydolność nerek;
- Uszkodzenie nerek;
- Zespół metaboliczny;
- Ogólnoustrojowe uszkodzenie śródbłonka naczyń;
Na szczególną uwagę zasługuje nefropatia cukrzycowa i nefropatia nadciśnieniowa, ponieważ monitorowanie albuminurii w porcji moczu jest powszechnym, rutynowym postępowaniem w prowadzeniu pacjentów z cukrzycą i nadciśnieniem. Wczesne wykrycie tego białka w moczu pozwala na szybkie wdrożenie leczenie i zapobieganie dalszym uszkodzeniem nerek.
Oprócz bezpośredniego badania albuminy w moczu można także wykonać oznaczenie wskaźnika albumina/kreatynina. Podnosi to wiarygodność wyniku wynikającą ze zmienności rozcieńczenia moczu w ciągu doby. Więcej o tym badaniu przeczytasz w dalszej części artykułu.
Reklama
Czym jest mikroalbuminuria?
Niewielka ilość białek, w tym albumin, jest filtrowana w nerkach i może pojawić się w moczu w śladowej ilości. Jako normę uznaje się zawartość albumin poniżej 20mg/l, natomiast wyniki powyżej tej wartości świadczą o albuminurii.
Albuminurię, ze względu na zakresy wartości referencyjnych, można podzielić na 2 grupy:
- Mikroalbuminuria – zawartość albuminy w moczu w zakresie 20-200 mg/l
- Makroalbuminuria – zawartość albuminy w moczu >200 mg/l
Mikroalbuminuria w moczu przede wszystkim spowodowana jest upośledzeniem funkcji błony podstawnej kłębuszków nerkowych i zwiększonego przesączania białka z osocza w nerkach. Inną przyczyną może być zaburzona reabsorpcja w cewkach nerkowych, czyli nieprawidłowe wchłanianie w tym odcinku dróg moczowych.
Podstawowa norma dla mikroalbuminurii wynosi 20-200 mg/l, ale może być także wyrażona w jednostce czasu lub w postaci wskaźnika albumina-kreatynina.
Inne rodzaje albuminurii
Fizjologicznie w moczu nie powinno pojawiać się białko. Obecność albumin poniżej zakresu referencyjnego (<20 mg/l) to albuminuria fizjologiczna. Zdarzają się sytuacje, gdy na wyniku może być ono obecne w śladowej ilości np.: w przebiegu chorób z gorączką, po długotrwałym przebywaniu w pozycji stojącej (albuminuria ortostatyczna), po dużym wysiłku fizycznym i po przegrzaniu.
Taki białkomocz określany jest mianem czynnościowego lub przejściową albuminurią, ponieważ nie wynika on z dysfunkcji nerek.
Albuminuria na poziomie >200 mg/l to makroalbuminuria, którą określa się także jako jawny białkomocz i jest bezpośrednim wskaźnikiem uszkodzenia nerek.
Reklama
Jakie badania na albuminę w moczu?
Badanie albuminy w moczu można przeprowadzić za pomocą różnych metod.
Podstawowym badaniem albuminurii jest bezpośrednie oznaczenie stężenia tego białka w próbce moczu porannej bądź przygodnej. Niestety, taki wynik może być obarczony sporym błędem, ze względu na różny stopień zagęszczenia moczu w ciągu dnia.
Przyczyną takich różnic są m.in. napoje i produkty moczopędne (kawa, herbata, niektóre owoce np: arbuz) i leki moczopędne. Nieprawidłowe przygotowanie do badania może skutkować fałszywym brakiem rozpoznania albuminurii.
Jak zatem z tym sobie poradzić?
Współczesna diagnostyka laboratoryjne oferuje inne, bardziej dokładne metody badania.
- Badanie wydalania albumin w jednostce czasu – w skrócie AER (ang. albumin excreation rate), analizy dokonuje się w dobowej zbiórce moczu (DZM), co wymaga skrupulatnego zbierania każdej porcji moczu do zbiorczego pojemnika. Po 24h zbiórki mocz należy dokładnie wymieszać, pobrać próbkę do standardowego, jednorazowego pojemnika medycznego i oddać w punkcie pobrań. Wynik podawany jest w mg/24h.
- Wskaźnik albumina kreatynina – określany skrótem ACR (ang. albumin creatinine ratio), jest to iloraz stężenia albuminy do stężenia kreatyniny. Pomiaru dokonuje się w losowej, przygodnej próbce moczu, a odniesienie do siebie tych dwóch oznaczeń pozwala wyeliminować błąd wynikający z rozcieńczenia uryny. Wynik podawany jest w mg/g kreatyniny.
Obecnie dużo częściej wykonywane jest ACR w moczu ze względu na wygodę pacjenta oraz bardziej wiarygodne wyniki, które wynikają z błędów podczas zbierania dobowej zbiórki moczu.
Dalszą część artykułu znajdziesz pod sekcją "Pytania do eksperta"
Wyniki badań na albuminurię
Normy albuminy w moczu wynoszą poniżej 20 mg/l. Wyniki w przedziale 20-200 mg/l świadczą o mikroalbuminurii, a powyżej 200 mg/l o makroalbuminurii.
Wysoka albumina w moczu świadczy o zaburzeniu równowagi między przesączaniem w kłębuszkach nerkowych, a reabsorpcją w kanalikach nerkowych. Najczęściej dotyczy chorych z nefropatią cukrzycową i nefropatią nadciśnieniową, u których dochodzi do uszkadzania błony podstawnej kłębuszków nerkowych.
Oznaczenie albuminy w dobowej zbiórce moczu (DZM) charakteryzuje się wartościami referencyjnymi <30 mg/24h, a wyniki w przedziale 30-300 mg/24h świadczą o mikroalbuminurii. Wartości >300 mg/24h pozwalają zdiagnozować makroalbuminurię.
Norma dla wskaźnika albuminy kreatyniny ACR wynosi <24 mg/g kreatyniny. Oznacza to, że na 1 gram wydalanej kreatyniny wydalanie albuminy wynosi poniżej 24 mg. Podwyższony wynik ACR w przedziale 24-200 mg/g kreatyniny wskazuje na mikroalbuminurię, a wyniki >200 mg są charakterystyczne dla makroalbuminurii.
Niski poziom albuminy w moczu nie ma znaczenia diagnostycznego, ponieważ co do zasady białko w moczu nie powinno się pojawiać lub pojawiać się tylko w śladowych ilościach.
Cena badania albuminy w moczu
Badania na mikroalbuminurię można wykonać w niemalże każdym laboratorium ogólnym.
Cena za albuminę w moczu to około 30 zł, natomiast cena za wskaźnik albumina kreatynina (ACR) to około 50 zł.
Jeśli lekarz wystawi skierowanie, badanie może zostać wykonane w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia.
Reklama
Leczenie albuminurii
Należy pamiętać, że albuminuria w moczu to skutek innej jednostki chorobowej, takiej jak cukrzyca czy nadciśnienie. Leczenie albuminurii opiera się w znakomitej większości na leczeniu podstawowego schorzenia, np: przez wyrównanie poziomu glukozy u cukrzyków czy obniżenie ciśnienia tętniczego krwi u chorych na nadciśnienie.
Lekarz może także wdrożyć stosowanie leków nefroprotekcyjnych, czyli takich, których zadaniem jest ochrona nerek. Zaliczamy do nich m.in. receptory blokera angiotensynowego (ARB), inhibitory konwertazy angiotensyny (ACEI), inhibitory SGLT2, agoniści receptora GLP-1.
Kluczowa jest także eliminacja dodatkowych czynników obciążających nerki. Pacjenci powinni unikać palenia papierosów, leków o działaniu nefrotoksycznym i spożywania dużej ilości kofeiny. Powinno się także unikać badań z podaniem kontrastu, takich jak tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny.
Na podwyższoną albuminę w moczu także ma wpływ odpowiednia dieta. Nefrolodzy zwracają uwagę, że dzienne spożycie białka powinno wynosić 0,75-0,80 g/kg idealnej masy ciała, a spożycie sodu 50-100 mmol/dl. Przestrzeganie tych zaleceń pomaga utrzymać prawidłową filtrację i stan nerek.
