Co to jest alergia krzyżowa?
Polskie Towarzystwo Alergologiczne szacuje, że około 30 proc. pacjentów z alergią na pyłki roślin reaguje krzyżowo z pokarmami. Problem nasila się szczególnie latem i wiosną, kiedy pylą najbardziej alergizujące drzewa, trawy i zboża. Okazuje się, że ogromne znaczenie dla zdrowia alergików ma w tym okresie świadomość tego, co mogą, a czego nie powinni jeść.
Z alergią krzyżową mamy do czynienia, gdy przeciwciała IgE wytworzone przez organizm alergika pierwotnie w kierunku jednego alergenu, rozpoznają podobne białko pochodzące z innego alergenu. W jednym czasie pojawia się wtedy reakcja alergiczna na co najmniej dwa alergeny.
Reakcja krzyżowa może zachodzić między różnymi alergenami pokarmowymi, między pokarmowymi i wziewnymi (pyłki, sierść zwierząt) oraz między pokarmowymi i kontaktowymi (np. z lateksem).
Reklama
Objawy alergii krzyżowej
Reakcja krzyżowa najczęściej zachodzi już po 15-30 minutach od zjedzenia produktu, który wchodzi w reakcję z innym alergenem. Reakcję może wywołać nawet niewielka ilość alergenu.
Mogą pojawić się wtedy dolegliwości ze strony układu oddechowego, pokarmowego i problemy skórne, rzadziej objawy ogólnoustrojowe, np. wstrząs anafilaktyczny. Najczęściej są to:
- wodnisty katar,
- skurcz oskrzeli,
- pieczenie i świąd języka, warg, policzków,
- spierzchnięte wargi,
- zajady,
- zmiany skórne (pokrzywka, atopowe zapalenie skóry),
- obrzęk Quinckego,
- łzawienie oczu;
Do tego mogą dojść bóle brzucha, wymioty i biegunka.
Reklama
Alergia krzyżowa - brzoza
Często alergia krzyżowa pojawia się, gdy w reakcję wejdą ze sobą pyłki roślin (alergie wziewne) i owoce czy warzywa.
Taki przypadek mamy z bardzo popularną alergią na pyłki brzozy (z danych Polskiego Towarzystwa Alergologicznego wynika, że aż w 80 proc. przypadków dochodzi do reakcji krzyżowej). Okazuje się, że uczuleni na nie pacjenci nie powinni w czasie pylenia brzozy jeść:
- jabłek,
- gruszek,
- kiwi,
- moreli i brzoskwiń,
- marchwi,
- selera,
- pomidorów,
- orzechów laskowych,
- curry.
Zresztą dodatkowe reakcje alergiczne mogą pojawić się nie tylko, gdy pacjent w okresie pylenia zjada czyste orzechy laskowe, ale także, gdy są one wykorzystywane w przetwórstwie spożywczym i kosmetycznym.
Osoba uczulona na pyłki brzozy może też reagować alergicznie na pyłki olszy, leszczyny, dębu, grabu i buku.
Reklama
Alergia krzyżowa - trawy
Wiosna i lato to najtrudniejszy czas dla uczulonych na trawy oraz zboża, dlatego, żeby nie nasilać i tak nieprzyjemnych objawów (katar sienny, łzawienie oczu, duszności) wynikających z samego pylenia, trzeba wyeliminować z diety w tym czasie rośliny, które wchodzą w reakcję krzyżową z trawami i zbożami.
NAleży szczególnie uważać wtedy na:
- ziemniaki,
- pomidory,
- seler,
- groch,
- kiwi,
- melony,
- orzeszki ziemne,
- produkty mączne.
Reklama
Alergia krzyżowa - roztocza
Osoby, które mają alergię wziewną na roztocza kurzu domowego powinny przez cały rok unikać diety bogatej w owoce morza. Roztocza wchodzą w reakcję krzyżową z krabami, krewetkami, ośmiornicami i homarami.
Warto też zwrócić uwagę na gotowe produkty, które mogą w swoim składzie zawierać niewielkie ilości owoców morza, czyli różnego rodzaju pasty, sosy i sałatki.
Reklama
Alergia krzyżowa - nikiel
Alergia na nikiel jest coraz powszechniejsza i obecnie zajmuje jedno ze szczytowych miejsc na liście najpopularniejszych alergenów. Wpływ ma przede wszystkim zwiększony kontakt m.in. z biżuterią, metalowymi sztućcami czy garnkami, a także nożyczkami i monetami. Alergia na nikiel najczęściej objawia się kontaktowo, może jednak być też pokarmowa.
Te dwa rodzaje mogą występować oddzielnie lub razem, gdy dochodzi do alergii uogólnionej. Pojawiają się wtedy zarówno zmiany na skórze, jak i trudności z oddychaniem czy dolegliwości brzuszne.
Alergia na nikiel ujawnić się może także w ramach reakcji na silny stres. Istnieją też tezy, że wpływ na nasilenie czy złagodzenie objawów może mieć cykl menstruacyjny, a także ciąża lub stosowanie antykoncepcji hormonalnej. Nie ma jednak badań, które by to jednoznacznie potwierdziły.
O ile alergię kontaktową na nikiel da się w jakimś stopniu wyeliminować, ciężko usunąć całkowicie usunąć ten alergen z diety. To ile znajduje się go w pokarmie zależy od kilku czynników, jak rodzaj gleby czy stopień przetworzenia produktu.
Alergie krzyżowe nikiel daje z palladem, który występuje w telefonach komórkowych, monitorach, zegarkach, biżuterii, a także w katalizatorach oraz urządzeniach do kontrolujących zanieczyszczenia w ogniwach paliwowych w samochodach i ciężarówkach.
Reklama
Tabela reakcji krzyżowych
Alergeny takie, jak np. pyłki traw mogą wywoływać alergie wziewne i wchodzą w reakcję z alergiami pokarmowymi. Oto najczęstsze alergeny reagujące krzyżowo:
- pyłek leszczyny (pyłek drzew brzozy, olszy, dębu, grabu, buku orzech laskowy),
- pyłek traw (melon, arbuz, pomidor, mąka z żyta i pszenicy),
- pyłek bylicy (seler, marchew, przyprawy),
- pyłek drzew oliwnych (pyłek jesionu, ligustru pospolitego, pyłek bzu, lilaka),
- pyłki leszczyny (gruszki, jabłka),
- pyłki topoli (pyłki wierzby)
- roztocze kurzu domowego (skorupiaki: krewetki, kraby, ostrygi ślimaki),
- grzyby Alternaria alternata (grzyby Cladosporium herbarum, Candida albicans, Aspergillus fumigatus, Penicillium citrinum, Fusarium solan, lateks),
- pióra (jajo kurze, mięso kurze),
- sierść kota i psa (mięso wieprzowe),
- lateks gumy naturalnej (banan, awokado, kiwi, papaja, ananas, melon, mango, kasztan jadalny, migdały, grejpfruty, seler, ziemniaki, orzechy, pomidory, marchew, papryka, szpinak, sałata, fikus),
- ryż (trawy/zboża, mąka żytnia, pszenna, owies),
- orzech ziemny (bylica, owoce pestkowe: śliwka, brzoskwinia,
groch, soja, pomidor, lateks), - słonecznik (drzewo oliwne, trawy/zboża, bylica, złocień),
- rumianek (trawy/zboża, brzoza, bylica, ambrozja),
- rzepak (brzoza, trawy/zboża),
- ambrozja (jesion, bylica, rumianek, owoce pestkowe, tj. jabłka, gruszka, melon, seler, lateks),
- papryka (brzoza, bylica, seler),
- pomidor surowy (brzoza, trawy/zboża, bylica, owoce pestkowe: jabłko, gruszka, surowy ziemniak, seler, orzech ziemny, lateks),
- surowa marchew (brzoza, bylica, mango, melon, ogórek, seler),
- jad pszczoły (jad osy lub szerszenia),
- kakao (fasola, soja, soczewica, groch, orzeszki ziemne, zielony groszek),
- cytrusy (trawy, brzoskwinie, roztocza kurzu domowego),
- truskawki (jabłka, brzoskwinie, banany, mandarynki, gujawa, pyłki brzozy),
- kwas acetylosalicylowy (niesterydowe leki przeciwzapalne).
