Co to jest arachnofobia?
Do najczęstszych fobii zwierzęcych zalicza się arachnofobię, czyli lęk przed pająkami. Nazwa pochodzi od dwóch greckich słów: „arachne” (pająk) i „phobia” (strach).
Według klasyfikacji ICD-10 oraz DSM-IV-TR arachnofobię uznaje się za odmianę fobii swoistej. Cechuje się ona irracjonalnym strachem przed spotkaniem z pająkami lub przewidywaniem takiego zetknięcia. Narażenie na kontakt z pająkiem wyzwala reakcję lękową. Arachnofobia może pojawić się już w dzieciństwie, zwykle między 5. a 7. rokiem życia.
Reklama
Objawy arachnofobii
Strach przed pająkami może być tak ogromny, że osoba dotknięta arachnofobią będzie unikać sytuacji, w których mogłaby spotkać pająka. Nie tylko nie wejdzie do lasu, na łąkę czy na strych, ale również będzie obawiać się oglądania programów telewizyjnych z tymi zwierzętami.
Gdy człowiek z arachnofobią spotka na swojej drodze pająka, jego lęk może dać takie objawy jak:
- drżenie całego ciała,
- przyspieszone bicie serca,
- pocenie się.
Niekiedy arachnofobia może doprowadzić do ataku paniki, urojeń związanych z pająkami, koszmarów nocnych, płaczu, podejmowania prób ucieczki albo zastygnięcia w miejscu.
Co więcej, osoba dotknięta tą fobią nie musi wcale mieć kontaktu z pająkiem, by odczuwać lęk. Wystarczy sama myśl o nim, by czuć przerażenie.
Reklama
Test na arachnofobię
Aby zdiagnozować określoną fobię, jej objawy muszą występować przez co najmniej 6 miesięcy i w sposób znaczny zakłócać życie oraz wywoływać stres. Mimo że pacjent może podejrzewać u siebie arachnofobię, to jednak ostateczną diagnozę postawi specjalista. Internetowe testy na arachnofobię należy raczej traktować w kategoriach zabawy.
Specjalista ds. zdrowia psychicznego pomoże w ustaleniu fobii poprzez przeprowadzenie wywiadu z pacjentem, z którego dowie się o dolegliwościach oraz umiejętnościach radzenia sobie z nieprzyjemnymi objawami. Wówczas może postawić diagnozę.
Reklama
Przyczyny arachnofobii
Istnieje kilka teorii, które wyjaśniałyby przyczyny arachnofobii. Jedna z nich mówi, że fobia przed pająkami może pojawić się, gdy dana osoba zacznie kojarzyć pająka z niebezpieczeństwem, np. gdy dziecko będzie straszone pająkami.
Psychologowie ewolucyjni wskazują, że arachnofobia mogła w przeszłości pełnić rolę przystosowawczą. Fobia miała więc zapewnić przetrwanie tym osobom, które unikały kontaktu z tymi zwierzętami. Lęk wywoływany przez obcowanie z pająkami wedle tego podejścia może być powiązany z repertuarem genowym, który ma zapewnić człowiekowi przetrwanie.
Tę tezę podważa Graham Cl Davey z City University w Londynie, który twierdzi, że arachnofobia występuje głównie u Europejczyków, natomiast nie jest podzielana przez przedstawicieli innych kultur. W Europie pająki były negatywnie kojarzone już w X wieku ze względu na to, że niesłusznie posądzano je o przenoszenie chorób i wywoływanie zarazy. Niewłaściwie umiejscowiony strach spowodował, że arachnofobia wpisała się mocno w kulturę europejską.
Naukowcy z Instytutu Maxa Plancka i Uniwersytetu w Uppsali badali reakcję stresową sześciomiesięcznych niemowląt na widok pająka oraz węża. Badacze zauważyli, że obrazki wywoływały u dzieci fizjologiczny stres, co ich zdaniem stanowi cechę odziedziczoną po dalekich przodkach, którzy musieli radzić sobie z tymi zwierzętami. Taki strach w powiązaniu z czynnikami zewnętrznymi może przerodzić się w fobię. W świecie nauki dyskusja na temat przyczyn arachnofobii wciąż trwa.
Reklama
Leczenie arachnofobii
Podstawowym sposobem leczenia arachnofobii i innych fobii jest zdaniem Joanny Bartoń i Agaty Blaut, autorek publikacji „Efektywność muzyki relaksacyjnej (klasycznej i wybranej samodzielnie) w terapii behawioralnej kobiet z arachnofobią” dostępnej w czasopiśmie naukowym „Psychoterapia 4 (159)” (2011), jest ekspozycja na obiekty, które wzbudzają lęk. Jednocześnie, według badaczek około 85 proc. pacjentów nigdy nie skorzysta z takiej formy leczenia.
Wśród przyczyn takiej postawy osób dotkniętych fobią wymienia się lęk przed konfrontacją z pająkami, a także bagatelizowanie arachnofobii i swoich reakcji, postrzeganie ich jako przesadzonych.
Tymczasem warto wiedzieć, jak pozbyć się arachnofobii, by ten problem nie utrudniał codziennego funkcjonowania. Jak leczyć arachnofobię?
Wskazuje się na trzy metody, jak pokonać arachnofobię, stosowane przez psychologów w leczeniu fobii:
- metoda desensytyzacji – stopniowego odwrażliwiania na obiekt, który wywołuje lęk poprzez kontakt z nim;
- metoda modelowania – polegająca na obserwacji zachowania osoby, u której nie występuje fobia w sytuacjach wywołujących lęk u pacjenta;
- metoda zanurzania – dzięki jej zastosowaniu zmniejsza się poczucie realnego zagrożenia i poziom lęku.
Coraz częściej szuka się rozwiązań technologicznych, które ułatwią leczenie fobii. Przeprowadza się np. doświadczenia z wykorzystaniem wirtualnej rzeczywistości. Pacjenci wskazują, że im dłużej trwał konkretny eksperyment tym czynnik lękowy (pająk) obecny w wirtualnym świecie, był dla nich mniej przerażający. Na koniec okazywało się, że również w rzeczywistym świecie nie mieli oni problemów z lękiem wywołanym przez pająki.
Virtual Reality Medical Center to jedno z centrów medycznych, w których leczona jest arachnofobia z wykorzystaniem wirtualnej rzeczywistości. Pacjent zakłada specjalny kask oraz słuchawki, które umożliwiają mu przeniesienie się do wirtualnego świata. Skuteczność takich sesji jest szacowana na 92 proc., co oznacza, że 9 na 10 osób pozbywa się fobii.
Reklama
Cena leczenia arachnofobii
Koszt terapii arachnofobii uzależniony jest od wybranej metody leczenia. Fobię można leczyć podczas psychoterapii, np. poznawczo-behawioralnej.
Aby móc leczyć arachnofobię na NFZ, najlepiej udać się na ogólną psychoterapię, która jednak wymaga postawienia wstępnej diagnozy oraz skierowania od lekarza.
Cena leczenia arachnofobii w gabinecie prywatnym to koszt około 100-200 zł za godzinę.
