Co to jest asystolia?
Asystolia oznacza rodzaj zatrzymania krążenia. Jest to stan, który wyróżnia brak impulsów powodujących skurcze serca, a zatem u osoby z asystolią obserwuje się zatrzymanie oddechu i tętna oraz utratę świadomości. Zanim dojdzie do asystolii, u niektórych pacjentów pojawiają się omdlenia, zawroty głowy, odczuwają oni duszność i nagłe osłabienie.
Co to jest asystolia? Zjawisko to najłatwiej wytłumaczyć przybliżając funkcjonowanie systemu krążeniowego. Mechanizm działania układu krążenia u zdrowego człowieka polega na wysyłaniu impulsów elektrycznych, które wydzielając i przewodząc skurcze, pobudzają serce do pracy. Mięsień sercowy ma zatem swój własny, naturalny rozrusznik, którym jest system bodźcowo-przewodzący. W przebiegu asystolii zanikają i wspomniane wcześniej bodźce, i przewodzenie impulsów.
Asystolię mogą spowodować m.in. anomalie w funkcjonowaniu serca, np. migotanie komór, czy częstoskurcz komorowy bez tętna oraz przyczyny wtórne, do których należą m.in. takie sytuacje jak uduszenie, utonięcie, czy zatrzymanie krążenia w wyniku urazu.
Reklama
Objawy asystolii
Asystolia serca może dawać sygnały świadczące o zbliżaniu się tego stanu, takie jak m.in. uczucie duszności, osłabienie, zawroty głowy, omdlenia, czy palpitacje. Często jednak pacjenci nie zauważają u siebie przepowiadających asystolię symptomów.
Z reguły objawami asystolii, których nie da się pomylić z niczym innym są:
- zanik tętna,
- brak oddechu,
- utrata świadomości.
Oznaką nie do podważenia, jeśli chodzi o występowanie stanu, określanego jako asystolia, jest zapis EKG, który w tym przypadku charakteryzuje się długą, poziomą, płaską linią (tzw. linią izoelektryczną). Kiedy rytm serca jest prawidłowy, monitor EKG pokazuje akcję serca bijącego z częstotliwością od 60 do 100 uderzeń na minutę.
Przeprowadzający badanie EKG musi wykluczyć występowanie asystolii rzekomej, do której dochodzi w wyniku niewłaściwie działającego sprzętu albo nieodpowiedniego przylegania elektrod do ciała lub też błędami technicznymi związanymi z procedurą badania.
Po czterech sekundach asystolii prawdziwej traci się przytomność, po tym czasie zaczyna się przejście do śmierci klinicznej, która jest stanem zagrożenia życia.
Reklama
Przyczyny asystolii
Jak powstaje asystolia? Przyczyny tego stanu dzieli się na dwie grupy: przyczyny pierwotne i wtórne.
Wśród pierwotnych powodów występowania asystolii wymienia się czynniki związane ze schorzeniami serca, takie jak np. kardiomiopatia, bądź genetyczne wady zastawkowe. Za wtórne przyczyny tego typu zatrzymania krążenia uznaje się inne czynniki, które nie mają bezpośredniego związku z funkcjonowaniem serca. Tutaj można przykładowo wyliczyć takie zdarzenia jak utopienie, uduszenie, czy asystolia, do której doszło po jakimś rozległym, wielonarządowym urazie.
Ekipa ratunkowa po przybyciu na miejsce zdarzenia lub też lekarz na szpitalnym oddziale ratunkowym dążą do jak najszybszego ustalenia odwracalnych przyczyn asystolii, które mogły wywołać zatrzymanie krążenia.
Źródłem asystolii w tym kontekście mogą być m.in.:
- odma prężna,
- tamponada serca,
- hipoksja (zbyt mała ilość tlenu w krwiobiegu),
- hipowolemia (za niska objętość krążącej krwi),
- ostre zespoły wieńcowe (w tym przede wszystkim zawał serca),
- zatorowość płucna,
- kwasica,
- hipotermia,
- nieprawidłowości elektrolitowe,
- zatrucia,
- uraz,
- hipoglikemia.
Reklama
Postępowanie w przypadku asystolii
Jak zachowywać się w obliczu zdarzenia, jakim jest asystolia? Postępowanie określa tzw. algorytm BLS (Basic Life Support). Każdy, kto znajdzie się w sytuacji, w której ktoś z otoczenia doznaje nagłego zatrzymania krążenia, powinien wszcząć procedurę BLS. Polega ona na wykonaniu podstawowych czynności resuscytacyjnych.
Jak przeprowadzać te działania, kiedy pojawia się asystolia, co robić w takim przypadku? Przede wszystkim powinno się zachować spokój i trzeźwość umysłu. Należy więc zapewnić sobie i osobie poszkodowanej bezpieczeństwo, wezwać pogotowie ratunkowe i przystąpić do resuscytacji krążeniowo-oddechowej. Polega ona na wykonaniu 30 uciśnięć klatki piersiowej na dwa wdmuchnięcia (oddechy) ratunkowe. Tę akcję należy kontynuować aż akcja serca zostanie wznowiona lub dotrze ekipa ratunkowa i przejmie prowadzenie czynności resuscytacyjnych.
Jeżeli w pobliżu znajduje się automatyczny defibrylator, można podłączyć ratowaną osobę do urządzenia, po to, by upewnić się, że faktycznie doszło do asystolii (zatrzymania krążenia). Niestety przy użyciu defibrylatora nie można na powrót przywołać krążenie. Aparatura podpowie jednak krok po kroku jak powinna przebiegać resuscytacja.
Reklama
Jak leczy się asystolię?
Kiedy nastąpiła asystolia, leczenie zatrzymania krążenia wiąże się z koniecznością jak najszybszego udzielenia pacjentowi fachowej pomocy medycznej. Ekipa ratunkowa przejmuje prowadzenie czynności resuscytacyjnych przy użyciu specjalistycznego sprzętu ratunkowego oraz aplikacji właściwych farmaceutyków. Zanim jednak zespół ratowniczy przystąpi do tych działań, sprawdza parametry życiowe pacjenta przy wykorzystaniu EKG i odczytuje wyniki. O ile nie wrócił rytm serca, defibrylator nadal nie będzie miał zastosowania, zatem należy na nowo podjąć resuscytację.
W przypadku gdy ma miejsce asystolia, leki najczęściej stosowane wówczas to adrenalina. Podaje się ją dożylnie. Jeśli i to nie zadziała, nadal wykonuje się czynności resuscytacyjne dociekając jednocześnie powodu zdarzenia. W momencie znalezienia odwracalnej przyczyny, ratownicy podają odpowiednie środki lecznicze, np. glukozę – w przypadku nagłego, dużego spadku cukru we krwi.
Nie zawsze jednak wspomniana wyżej akcja ratunkowa kończy się szczęśliwie. Jeśli krążenia nie można przywrócić, oznacza to śmierć pacjenta.
