Panika to pojęcie, którym posługuje się psychologia. Każdy w swoim życiu czasem odczuwa lęk bez uzasadnionej przyczyny. Jest to naturalne odczucie, bowiem w taki sposób organizm reaguje na stres i trudne sytuacje. Problemem staje się lęk o skrajnie wysokim natężeniu, który powraca i zaburza codzienne funkcjonowanie, a osoba cierpiąca nie jest w stanie określić jego podłoża. Taki stan wymaga już pomocy profesjonalisty.
Czym jest atak paniki?
Atak paniki z reguły pojawia się nagle i bez wyraźnej przyczyny. Zawsze towarzyszą mu objawy fizyczne i silny lęk. Ataki paniki charakteryzuje niewyobrażalnie mocny strach, który powstaje nieoczekiwanie, bez jakiegokolwiek związku z rzeczywistym niebezpieczeństwem. Tak naprawdę stan zagrożenia nie istnieje, a sam chory odczuwa lęk i trudności w emocjonalnym radzeniu sobie z rzeczywistością.
Psychologia wskazuje kilka przyczyn ataków paniki, ale do najważniejszych należą:
- uwarunkowania genetyczne,
- przyczyny emocjonalne,
- przyczyny środowiskowe,
- zaburzenia nastroju,
- choroby psychiczne,
- traumatyczne przeżycia z przeszłości,
- nadużywanie alkoholu.
Reklama
Przyczyny ataku paniki
Nagły atak paniki wywołuje uczucie sparaliżowania ze strachu, a osoba, która go doświadcza, często boi się nawet o swoje życie. Prowadzi to do nieracjonalnego myślenia i nieprawidłowej oceny konkretnej sytuacji. Takie osoby pragną uciec z miejsca, które napawa strachem i schować się w jakimś bezpiecznym otoczeniu.
Pierwszy atak paniki i złe doświadczenia z niego płynące zaczynają tworzyć odczucie lęku przed lękiem. Rozpoczyna się proces unikania sytuacji, które kojarzą się z wcześniejszym atakiem paniki. Niestety lęk i unikanie go rozszerza się na coraz więcej dziedzin życia i sytuacji, a to nie pozwala na dalszy rozwój i codzienne normalne funkcjonowanie. W takim stanie nawet drobna myśl może wywołać napad lęku i strach.
Wiele osób odczuwa ataki paniki w różnych sytuacjach i miejscach:
- w pracy zakłóca normalne funkcjonowanie i wypełnianie obowiązków. Niewielki problem zawodowy urasta do rangi olbrzymiego, a lęki zaczynają powracać przed kolejnymi zadaniami bez uzasadnionej przyczyny,
- w kościele wywołuje często nietypowa atmosfera tego miejsca (wysokie sufity, tłum ludzi i sztuczne oświetlenie). Może objawiać się poprzez zawroty głowy i uczucie duszności,
- w czasie jazdy samochodem, który jest poważnym problemem i wywołuje uczucie strachu przed jazdą i niebezpieczeństwami na drodze. Taki stan często doprowadza do rezygnacji z bycia kierowcą,
- w samolocie, wywołany lękiem o bezpieczeństwo w czasie lotu i wyobrażanie sobie szeregu trudnych sytuacji. Warunki w samolocie (niewielka powierzchnia i duszność) oraz brak drogi ucieczki znacznie wzmagają poczucie irracjonalnego lęku,
- po alkoholu, wywołany strachem przed bólem i fizycznymi objawami nadmiaru alkoholu w organizmie. Długotrwałe picie alkoholu wzmacnia wszystkie objawy lękowe i napędza lęk przed kolejnym nowym lękiem,
- w nocy, który pojawia się u osób zestresowanych lub po traumatycznych przeżyciach. Uczucie strachu pojawia się najczęściej w fazie najgłębszego snu,
- u dziecka, które znacznie mocniej martwi się nadchodzącymi wydarzeniami niż dorosły (klasówka w szkole czy spotkanie z nowa grupą znajomych). Małe dzieci odczuwają często ataki paniki w nocy, nie chcą spać same, a tylko ze swoim rodzicem.
Reklama
Objawy ataku paniki
Jak wygląda atak paniki? Objawy tego nieprzyjemnego stanu są dość intensywne, a wiele osób myli je nawet z zawałem serca. Nakręca to spiralę stanów lękowych i zwiększa odczucie niepokoju.
Do typowych objawów ataku paniki zaliczane są:
- ból w klatce piersiowej,
- przyspieszony oddech,
- problemy z oddychaniem,
- zawroty głowy,
- pocenie,
- kołatanie serca,
- bóle brzucha,
- drętwienie kończyn,
- nudności,
- wymioty,
- suchość w ustach,
- uczucie omdlewania,
- uderzenia gorąca na przemian z uczuciem zimnych dreszczy.
Każdemu, kto przeżywa atak paniki towarzyszy ogromny strach, porównywany do uczucia silnego przerażenia. Lęk pochodzi z głowy, myśli i strachu przed nowymi zdarzeniami. Wszystkie towarzyszące temu objawy fizyczne są podłożem do kolejnej paniki – o zdrowie i życie. Taka osoba mocno wsłuchuje się w siebie i zaczyna się słynny „lęk przed lękiem”. Jest to pierwszy krok do utraty kontaktu z rzeczywistością i pojawienia się uczucia osamotnienia lub odrealnienia.
Niektórzy są wręcz sparaliżowani ze strachu, bojąc się każdej następnej minuty. Wiele z objawów pojawia się w samej głowie pacjenta i często nie mają one odzwierciedlenia w wynikach późniejszych badań. Taki stan nie mija samodzielnie i bardzo często wymaga specjalistycznej pomocy ze strony psychoterapeuty lub psychologa.
Reklama
Co robić przy ataku paniki?
Sposoby na atak paniki uzależnione są od indywidualnych cech konkretnej osoby. Jedno jest pewne – każdy musi skorzystać ze specjalistycznej pomocy. Uświadomienie sobie przyczyn takiego zachowania to pierwszy element terapii. Chory musi zrozumieć, iż strach to wytwór jego wyobraźni, a lęki tak naprawdę są tylko w głowie, a nie w realnym świecie. Przepracowanie problemów i jasne określenie przyczyn ataków paniki daje mocne podstawy do walki ze strachem w określonych sytuacjach.
Jednym z elementów leczenia jest także farmakoterapia, ale tylko zalecana przez lekarza i pod jego ścisłą kontrolą. Badania potwierdzają, iż w niektórych przypadkach przyczyną ataków paniki jest zaburzenie równowagi chemicznej w tych obszarach mózgu, które odpowiadają za odczuwanie lęku i strachu. Wprowadzenie leków do terapii ma zadanie uspokajać i odprężać pacjenta.
W sytuacjach dużego stresu, zwiastującego atak paniki warto:
- głęboko i spokojnie oddychać, tłumacząc sobie, iż taki stan mija i nie ma nic wspólnego z realnym zagrożeniem,
- powtarzać słowa lub zdania, które stworzą poczucie bezpieczeństwa w danej sytuacji,
- korzystać z obecności bliskich osób, dających poczucie wsparcia i zrozumienia,
- wzmacniać aktywność fizyczną i zdrową dietę, które potrafią zredukować napięcie i stres,
- wykorzystywać techniki relaksacyjne, odwracające uwagę od przeżywania lęków,
- stosować metodę modyfikowania skojarzeń, polegającą na tłumaczeniu przyczyn objawów paniki.
Terapia z lękiem to długotrwały proces. Wiedza, jak powstrzymać atak paniki ułatwia pracę nad samym sobą. Stan poczucia zagrożenia może trwać od kilku minut do godziny. Czasem ataki mogą występować serią po sobie, zlewając się w jedno zdarzenie. Umiejętność zapobiegania kolejnym napadom skraca czas trwania całego ataku. Wcześnie rozpoczęte leczenie zapobiega pojawianiu się powikłań, takich jak depresja, agorafobia czy nadużywanie alkoholu.
