Czym jest i jak wygląda babka płesznik?
Babka płesznik, czyli Plantago psyllium, jest zwana inaczej pchlicą, pchlim nasieniem, płesznicą, babką afrykańską lub babką śródziemnomorską. To polskie określenia gwarowe.
Istnieją również nazwy potoczne tej rośliny w różnych językach, które nawiązują poprzez etymologię słowa:
- do cechy tej rośliny, a więc przyśpieszenia procesu gojenia się ran - np. słowackie „jatrocel” odnoszące się do czasownika „jątrzyć”,
- do charakterystycznych elementów liści przypominających języczki - stąd w czeskiej gwarze to np. „jazýček”, a w ukraińskiej „jazyčok”,
- do miejsca występowania - tu dominują języki słowiańskie, np. popubnik,
- do wyglądu jej kwiatów - przykładem jest nazwa niemiecka Mäusschwanz.
Wyrażenia te zestawiła Jadwiga Waniakowa w „Roczniku Slawistycznym”. Babka płesznik to roślina jednoroczna z pionowo rozgałęzioną łodygą dorastającą do około 0,4 m, która jest pokryta charakterystycznymi małymi, owłosionymi listkami. Liście babki płesznik leżą naprzeciwlegle. Z ich kątów wyrastają kwiaty, zebrane w niewielkie kłosy.
Jednak najsilniejsze właściwości lecznicze wykazują nasiona babki płesznik, które są jedwabiste w dotyku i w poprzecznym przekroju mają kształt rogalika. Żeby uzyskać ten cenny dla zdrowia surowiec dojrzałe kwiatostany zostają ścięte, następnie podlegają suszeniu w ciemnym i przewiewnym miejscu. Łuska babki płesznik w nasionach to naturalne źródło błonnika.
Babka płesznik to roślina naturalnie występująca w zachodniej części basenu Morza Śródziemnego, w Afryce i w Azji. Choć jest komercyjnie uprawiana w państwach byłego ZSRR, we Francji oraz w Hiszpanii, to jednak największy udział w jej produkcji mają Indie. To tam - jak podaje Z. Jakubowska ze Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie - powstaje aż 85% tego surowca.
Reklama
Jak wygląda uprawa babki płesznik?
Aby w pełni korzystać z właściwości prozdrowotnych tej rośliny, należy wiedzieć, jak uprawiać babkę płesznik. Badania określające wpływ terminu zakładania plantacji na plon i jakość nasion, przeprowadziły Anna Biernat, Zuzanna Jakubowska i Ewa Osińska ze Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie.
Okazuje się, że siew wczesną wiosną jest korzystniejszy pod kątem uzyskanego plonu i wartości siewnej nasion. Natomiast ten późnowiosenny przynosi korzyści w aspekcie uzyskanej masy z 1000 nasion.
Optymalnym terminem na uprawę babki płesznik w Polsce jest czas między 5 a 20 kwietnia. Wegetacja trwa około 100 dni. Norma wysiewu to około 5 kg na 1 ha nasion w rozstawie rzędów co 40 cm.
Warto wiedzieć także, gdzie najlepiej rośnie babka płesznik. Roślina ceni sobie lekkie, piaszczyste gleby. Nie wymaga specjalnych zabiegów pielęgnacyjnych. Wystarczy podlać ją od czasu do czasu i oczyścić z ewentualnych chwastów.
Zbiór babki płesznik następuje na jesień. Natomiast liście można zbierać przez cały okres wegetacji, czyli od maja do września. Tego typu surowiec nadaje się do wysuszenia.
Reklama
Właściwości babki płesznik. Jakie ma wartości odżywcze?
Nasiona babki płesznik to przede wszystkim źródło błonnika. W 100 g znajdziemy aż 68 g tej substancji, co przekłada się na właściwości wspomagające odchudzanie.
Błonnik w babce płesznik sprawia, że nasiona po kontakcie z wodą wydzielają śluz. Tak powstały żel przesuwa złogi zalegające w jelitach, ułatwiając trawienie i wypróżnianie.
Warto dodać do tego fakt, iż w 100 g nasion babki płesznik znajduje się 300 kcal przy niewielkiej ilości tłuszczu, a jej indeks glikemiczny jest niski. Przykładowo chleb biały z dodatkiem błonnika z babki ma indeks glikemiczny 41.
W składzie babki płesznik znajdziemy także białka, sterole i olej tłusty. Węglowodany w babce płesznik to aż 64 g w 100 g. To dość energetyczny dodatek do posiłku.
Z kolei w zielu babki występują flawonoidy, glikozydy, karoten, garbniki, śluz i rinantyna.
Wszystkie te substancje przekładają się na właściwości lecznicze babki płesznik, wśród których wymienić można działanie:
- wykrztuśne,
- przeciwkaszlowe,
- przeciwbakteryjne,
- pobudzające perystaltykę jelit,
- przeciwbólowe,
- przeciwwirusowe,
- przeciwzapalne,
- moczopędne,
- odchudzające,
- antynowotworowe,
- nawilżające i odżywcze,
- osłonowe,
- obniżające poziom cholesterolu oraz cukru we krwi.
Babka przyspiesza też gojenie się ran.
Pozostaje pytanie, czy babka płesznik zawiera gluten. Okazuje się, że nie. To sprawia, że jej nasiona mogą być podstawą diety osoby z nietolerancją tego składnika.
Reklama
Zastosowanie babki płesznik. Na co pomaga?
Nasiona swoim wyglądem bardzo przypominają siemię lniane, wykazują także podobne właściwości. Po kontakcie z wodą z nasion babki płesznik wydziela się klejąca substancja, która pomaga między innymi w zmaganiach z problemami trawiennymi.
Przyjrzyjmy się dokładniej działaniu babki płesznik. Roślina wpływa na:
- regulowanie zaparć, biegunek, hemoroidów, wrzodów - poprawia florę bakteryjną w jelitach, reguluje ich pracę, zmniejsza bóle i świąd, a także krwotoki. Oczyszczanie jelit babką płesznik to sposób na uczucie lekkości i metoda na pozbycie się gazów, kamieni kałowych czy refluksu, a także grzybów z rodzaju Candida, odpowiadających za rozwój wielu dolegliwości.
- obniżenie poziomu złego cholesterolu, co zmniejsza ryzyko problemów z miażdżycą czy chorobami układu krwionośnego.
- utrzymanie szczupłej sylwetki - efekty odchudzania babką płesznik można dostrzec już w kilka tygodni. Dzięki obecności błonnika, roślina ogranicza wchłanianie tłuszczów, niweluje uczucie głodu, a także przyspiesza przemianę materii. Pozytywnie wpływa też na jelita, co ma również związek z odchudzaniem.
- obniżenie poziomu glukozy we krwi, dlatego jest polecana do jedzenia w przebiegu cukrzycy.
- zmniejszenie objawów łuszczycy, atopowego zapalenia skóry, trądzika różowatego - okłady ze śluzem z nasion przyspieszają gojenie skóry, dodatkowo nawilżają i odżywiają.
Na co jeszcze stosować babkę płesznik? Wskazaniem nie są tylko dolegliwości zdrowotne, ale też kwestie związane z urodą. Nasiona z babki płesznik na włosy działają znakomicie. Nałożona na nie maseczka pomaga pozbyć się swędzenia skóry głowy, regeneruje zniszczone i rozdwojone końcówki.
Reklama
Jak przygotować babkę płesznik? Czy trzeba ją zmielić?
Chcąc cieszyć się z korzyści, jakie dają nasiona, warto znać sposoby ich przygotowania. Zacznijmy od tego, jak przygotować napar z babki płesznik. Mielona wersja tej rośliny powinna zostać zalana wodą. Zamiast wody można też zastosować herbatę owocową albo sok.
Następnie wystarczy zostawić ją na kilka minut. Wówczas pokryje się charakterystycznym żelem i stworzy kleik. Warto wiedzieć, jaką wodą zalewać babkę płesznik. Bardzo istotne, by była ona chłodna, ponieważ wysoka temperatura w istotny sposób niszczy wartości odżywcze nasion. W trakcie dnia należy zadbać o dostarczenie 2 litrów wody organizmowi do picia.
Z reguły babkę można zakupić już w wersji zmielonej, jednak, gdy nie było takiej opcji, można nasiona zmielić w młynku. Nie jest to obowiązek, ponieważ nasiona same w sobie już są na tyle małe, że łatwo je zjeść.
Reklama
Jak stosować babkę płesznik? Preparaty
Tabletki, proszek, olej, nasiona - to tylko kilka opcji, w jakich występuje ta roślina. Składniki babki płesznik są dodawane nie tylko do suplementów diety, ale też do leków. Mogą też stanowić podstawę maseczki do pielęgnacji twarzy.
Preparaty z babką płesznik należy przyjmować według wskazówek od producenta na opakowaniu. To tam jest przedstawione dokładne dawkowanie środków z tym surowcem.
Zastanawiasz się, jak stosować nasiona babki płesznik? Zacznij od ustalenia częstotliwości ich przyjmowania. Z reguły wiele preparatów, w tym tabletki, można zażywać 2 razy dziennie. Dlatego, gdy nie wiesz, jaka pora jest lepsza na babkę płesznik - rano czy wieczorem, możesz sięgać po nią na dobry początek dnia i po południu. Nie należy jednak spożywać nasion tuż przed snem.
Warto też ustalić kwestię tego, kiedy przyjmować preparaty z babką płesznik, a więc przed czy po jedzeniu. Okazuje się, że najlepiej przyjąć je około 30 minut przed posiłkiem, popijając dużą ilością wody.
Jeżeli wolisz płyny, musisz też wiedzieć, jak pić babkę płesznik. Z reguły na 1 g nasion przypada około 30 ml płynu.
Sposób dawkowania można dostosować do swoich problemów zdrowotnych. Przykładowo - jak stosować babkę płesznik na zaparcia? Wówczas wymaganą dzienną porcję wskazaną w opisie warto podzielić na 3 części i przyjmować 3 razy dziennie. To dodatkowo wspomoże metabolizm.
Bardzo istotne jest także dawkowanie babki płesznik w przypadku dzieci. Ilość nasion powinna być czterokrotnie mniejsza niż u dorosłych. Ostrożnie należy też podawać kapsułki, ponieważ nie wszystkie suplementy diety są dostosowane do potrzeb dziecka. Zawsze więc najpierw sprawdź, czy konkretny preparat może być przyjmowany przez najmłodszych.
Warto zastosować około 60 minut przerwy między zastosowaniem nasion babki płesznik a innych preparatów.
Reklama
Przepisy z babką płesznik. Jak stosować w kuchni?
W trakcie przyjmowania nasion babki płesznik wskazane jest picie dużej ilości wody. Nasiona zaleca się spożywać na chłodno, by wysoka temperatura nie wpłynęła na działanie wartości odżywczych.
Do czego dodawać babkę płesznik? Najlepiej nasiona stosować jako:
- dodatek do jogurtu naturalnego,
- wzbogacenie musli,
- składnik koktajli owocowych lub warzywnych,
- urozmaicenie sałatek,
- dodatek do kompotu, soku lub herbaty,
- kleik (powstały po zmieszaniu nasion z wodą).
To proste wskazówki, jak jeść babkę płesznik. Warto też dodać jej nasiona do wypiekanego domowego chleba.
Można też wypróbować przepisy keto z babką płesznik. Możesz przygotować np. bułki z dodatkiem 50 g nasion i 14 dag migdałów mielonych, 3 białek jajka, 2 łyżeczek proszku do pieczenia, łyżeczki soli, 2 łyżeczek octu, pół szklanki wody, 3 białka jaj.
Wszystkie składniki suche należy ze sobą wymieszać, następnie dodać białka i wodę. Całość należy odstawić na 10 minut, a potem dokładnie wyrobić i podzielić na 6 porcji.
Po zagnieceniu wystarczy wszystkie bułeczki układać na papierze do pieczenia i piec bez termoobiegu na programie góra dół, 50 minut w temperaturze około 180 st. Celsjusza.
Opinie na temat babki płesznik
Preparaty zawierające zioło babka płesznik są doceniane przez wielu internautów, którzy wskazują, że nasiona pomagają zrzucić zbędne kilogramy, pozbyć się wzdęć, a także oczyścić jelita.
Jednocześnie wielu z nich, w tym lekarze czy też farmaceuci odpowiadający na pytania dotyczące tej rośliny, wskazują na ryzyko związane z przyjmowaniem tabletek antykoncepcyjnych i nasion babki plesznik.
Nadmierna ilość błonnika dostarczonego organizmowi może podkręcić liczbę wypróżnień, co przekłada się na ryzyko słabszego działania antykoncepcji doustnej.
Dobre opinie nasiona babki płesznik zawdzięczają też pośredniemu działaniu zmniejszającemu ryzyko nowotworów, ze względu na obecność w składzie błonnika.
Przeciwwskazania do stosowania babki płesznik
Choroby przełyku, dysfunkcje wątroby, bóle brzucha o niewiadomym pochodzeniu, niedrożność jelit, a przede wszystkim alergia na babkę płesznik - to główne powody, by nie sięgać po nasiona tej rośliny. Nie jedz nasion także, gdy planujesz badanie kolonoskopowe.
Warto też pamiętać o odpowiednim dawkowaniu tej rośliny. Choć babka płesznik dla dzieci jest bezpieczna, to jednak porcja powinna być czterokrotnie mniejsza niż w przypadku dorosłych. Wszystko zależy też od indywidualnych wskazań producenta.
Babka płesznik w ciąży może ułatwić i uregulować wypróżnienia, ale zawsze warto skonsultować stosowanie tego produkt z lekarzem.
Nie ma też przeciwwskazań do jej stosowania przez kobiety karmiące piersią, osoby starsze czy do podawania jej niemowlętom.
Czym zastąpić łuski babki płesznik? Zamienniki
Jeżeli nie chcesz jeść tylko nasion tej rośliny, warto pomyśleć nad godnymi zamiennikami. Czym zastąpić łuski babki płesznik?
Przede wszystkim możesz sięgnąć po nasiona babki lancetowatej, zwanej też jajowatą. Jaka jest różnica między babką płesznik a babką jajowatą? Choć łączy je wysoka zawartość błonnika, to jednak ten drugi gatunek nie zapewnia uczucia sytości. Niska zawartość węglowodanów sprawia, że można ją stosować na diecie ketogenicznej. Niekiedy można też kupić mieszanki babki płesznik i babki jajowatej.
Niektórzy decydują się również na siemię lniane zamiast nasion omawianej tu rośliny. Co jest lepsze babka płesznik czy siemię lniane? To zależy od tego, jakie masz oczekiwania. Uczucie sytości i sprawniejszą pracę jelit zapewnią te pierwsze nasiona. Natomiast większą ilość kwasów omega-3 korzystnych dla serca dostarczą te drugie.
Babkę można też zastąpić lnem mielonym, a także nasionami chia. Jeżeli zależy Ci na wegańskim wypieku babka płesznik zamiast jajka sprawdzi się znakomicie. Po zalaniu wodą przyjmie bardziej kleistą formę, co przełoży się na Twój sukces kulinarny.
Skutki uboczne stosowania babki płesznik
Nasiona tej rośliny są bezpieczne dla zdrowia i nie powinny wywoływać niebezpiecznych objawów. Trzeba jednak liczyć się z ewentualnym działaniem ubocznym babki płesznik w przypadku przyjęcia większej niż zalecana przez producenta porcji nasion czy suplementów diety na bazie tego surowca.
Ryzyko skutków ubocznych pojawia się także wtedy, gdy nasiona lub proszek na bazie babki płesznik są nieodpowiednio przygotowane do spożycia. Z reguły występują w takich sytuacjach dolegliwości ze strony układu pokarmowego, m.in. wymioty, a także nudności.
Co ciekawe, jeżeli w istotny sposób kobieta zwiększy podaż błonnika w diecie, np. poprzez spożywanie nasion bogatych w ten składnik, może podnieść ryzyko biegunek i częstszych wypróżnień, co zmniejsza ochronę w przypadku przyjmowania tabletek antykoncepcyjnych.
Należy więc rozważyć ten aspekt, decydując się na włączenie dużych ilości nasion do menu.
Cena babki płesznik. Gdzie kupić?
Producent, miejsce zakupu, dostępna forma, a także ogólna sytuacja gospodarcza to podstawowe elementy, które mają wpływ na to, jak będzie kształtować się cena babki płesznik za 1 kg nasion lub za preparat na bazie tego surowca.
Najpowszechniejsze miejsca, gdzie możesz kupić nasiona omawianej rośliny, to apteka, sklep ze zdrową żywnością, a także giełda lub po prostu sklepy internetowe. Cena babki płesznik w skupie to około 16 zł za 1 kg.
Babka płesznik w aptece dostępna jest w formie nasion, ale także jako dodatek do suplementów diety. Cena za taki środek waha się od kilkunastu do nawet kilkudziesięciu złotych za opakowanie.
Znacznie więcej zapłacisz za napój z babką płesznik i ekstrakt sporządzony na jej bazie niż za kapsułki.
