Krzepnięcie krwi jest jednym z mechanizmów obronnych organizmu, który w sytuacjach zranienia zapobiega utracie krwi.
Proces, który prowadzi do zatamowania krwawienia naczynia krwionośnego i powstania skrzepu nazywany jest hemostazą. Za to, że przebiega on prawidłowo odpowiadają ściany naczyń krwionośnych, płytki krwi (tzw. trombocyty) oraz osoczowe czynniki układu krzepnięcia produkowane przez wątrobę, które dzielimy na:
- fibrynogen
- II – protrombinę
- V – proakcelerynę
- VII – prokonwertynę
- VIII – czynnik antyhemofilowy A
- IX – czynnik antyhemofilowy B
- X – czynnik Stuarta – Prowera
- XI – czynnik antyhemofilowy C
- XII – czynnik Hagemana
- XIII – czynnik stabilizujący fibrynę
Nie zawsze jednak czynniki odpowiedzialne za krzepnięcie krwi spełniają swoją rolę, istnieje grupa chorób, w których dochodzi do zaburzeń krzepnięcia krwi. Problemem jest w tym przypadku zarówno zaburzona krzepliwość krwi (np. różnego rodzaju skazy krwotoczne), jak i nadkrzepliwość prowadząca do powstawania zatorów. Jednym z badań, które pozwala ocenić krzepliwość krwi jest badanie APTT (tzw. czas kaolinowo-kefalinowy). Badanie to jest często pierwszym etapem w procesie rozpoznawania krwotoków lub zaburzeń krzepnięcia.
Badanie APTT – co to jest?
APTT to badanie krwi, które polega na pobraniu próbki z żyły łokciowej. Na badanie pacjent nie musi zgłaszać się na czczo, latem warto jednak, żeby pół godziny przed pobraniem krwi wypił szklankę wody lub niesłodzonej herbaty. Następnie w warunkach laboratoryjnych próbuje się odtworzyć proces krzepnięcia. Próbkę krwi umieszcza się w fiolce wypełnionej cytrynianem sodu i dodaje do tego aktywator układu wewnątrzpochodnego (kaolin, fosfolipid kefalinowy). Następnie mierzy się czas do momentu, kiedy krew zacznie krzepnąć.
Zgodnie z przyjętymi normami prawidłowy czas kaolinowo-kefalinowy nie powinien być większy niż 26-36 sekund. Trzeba jednak pamiętać, że laboratoria stosują różne jednostki miar i różne odczynniki, dlatego można się spotkać także z zakresem referencyjnym dla APTT wynoszącym 42-65 sekund. Najlepiej więc, jeśli wyniki będzie analizował lekarz, który zlecił badanie.
Badanie APTT jest ważnym badaniem zalecanym pacjentom przed zabiegiem operacyjnym lub inwazyjnym zabiegiem diagnostycznym (zwłaszcza jeśli w wywiadzie pojawia się ryzyko wystąpienia zaburzeń krzepnięcia), z uwagi na to, że prawidłowe krzepnięcie krwi ma wpływ na pomyślny przebieg zabiegu i eliminowanie ryzyka powstania krwiaka. Oprócz tego badanie APTT zleca się również:
- u chorych leczonych niefrakcjonowaną heparyną (u pacjentów z żylną chorobą zakrzepowo-zatorową)
- podczas kontroli podawania czynników krzepnięcia u chorych na hemofilię
- gdy podejrzewamy wrodzone lub nabyte skazy krwotoczne
- przy podejrzeniu niedoboru czynników krzepnięcia (II, V, VIII, IX, X, XI, XII)
- przy podejrzeniu zakrzepicy żylnej lub tętniczej żyle lub tętnicy
- przy podejrzeniu zespołu wykrzepiania wewnątrznaczyniowego
- gdy pacjent ma zespół rozsianego krzepnięcia wewnątrznaczyniowego
- przy chorobach wątroby, które mogą zaburzyć proces hemostazy
Niepokój i konieczność diagnostyki powinny wzbudzić charakterystyczne objawy, takie jak: częste krwawienia i wylewy podskórne, zwłaszcza jeśli nie mają wyjaśnionej przyczyny. Niepokojące są bardzo długie i obfite krwawienia miesiączkowe, długotrwałe krwawienie po usunięciu zęba, częste krwotoki z nosa, skłonność do tworzenia się częstych wybroczyn i siniaków.
W celu lepszej diagnostyki oprócz badania APTT pacjentowi można zlecić także inne badania, w tym między innymi badanie liczby płytek krwi, czas trombinowy, badanie fibrynogenu, badanie czynników krzepnięcia.
Reklama
APTT podwyższone
Różne mogą być przyczyny wydłużonego czasu krzepnięcia krwi. Może on wynikać z nabytych lub dziedzicznych niedoborów czynników krzepnięcia, a także z obecność swoistych lub nieswoistych inhibitorów krzepnięcia.
Wśród dziedzicznych przyczyn wydłużonego czasu kaolinowo-kefalinowego znajdują się:
- choroba Willebranda
- hemofilia typu A i B
- niedobory XII i XI czynnika krzepnięcia
Niedobory czynników krzepnięcia nabyte mogą wynikać z:
- niedobór witaminy K, która odgrywa bardzo ważną rolę w procesie tworzenia czynników krzepnięcia. Braki witaminy K towarzyszy długiemu przyjmowaniu niektórych antybiotyków a także źle zbilansowanej diecie lub wynikać z zaburzeń wchłaniania
- choroby wątroby
- białaczki
- powtarzających się poronień
- krwotoków występujących u kobiet ciężarnych
Wydłużony czas kaolinowo-kefalinowy może wynikać również z przyjmowania niektórych leków, takich jak: heparyna, warfaryna i acenokumarol.
Reklama
APTT niskie
Kiedy czas kaolinowo-kefalinowy jest krótszy niż przewiduje to norma, można podejrzewać u pacjenta nadkrzepliwość krwi. Trzeba jednak powtórzyć badanie, ponieważ może się okazać, że zostało ono źle przeprowadzone.
Nadkrzepliwość zwana też trombofilią wynika najczęściej z wrodzonych nieprawidłowości osoczowych inhibitorów krzepnięcia. To białka, których zadaniem jest hamowanie krzepnięcia wewnątrznaczyniowego. Czasem jednak nadkrzepliwość krwi towarzyszy innym chorobom, w tym między innymi: niedoczynności tarczycy, zespołowi nerczycowemu, nowotworom, zespołowi antyfosfolipidowemu.
Do incydentów zakrzepowo-zatorowych może dojść także po przebytych operacjach i inwazyjnej diagnostyce, przy długotrwałym unieruchomieniu. Jednym z czynników zwiększający ryzyko zatorów jest również stosowanie antykoncepcji hormonalnej, dlatego ta forma zabezpieczenia przed ciąża nie jest wskazana dla pań z grupy podwyższonego ryzyka, w tym między innymi kobiet po 35. roku życia i palących papierosy lub takich, które miały w rodzinie incydenty zatorowe.
