Co to jest AST?
Badanie AST, to nic innego, jak sprawdzenie we krwi pacjenta poziomu enzymu zwanego aminotransferazą asparaginianową (inne oznaczenia to AspAT i GOT). W zdrowym organizmie enzym ten występuje w niewielkich ilościach, jego poziom wzrasta wraz z rozwojem chorób i uszkodzeń wątroby, np. przy przewlekłych i ostrych uszkoczeniach wątroby lub chorób wątroby związanych z nadużywaniem alkoholu.
Ten enzym oprócz wątroby, występuje także w innych narządach:
- w mięśniu sercowym,
- w mięśniach szkieletowych,
- w nerkach,
- w krwinkach czerwonych.
Badanie AST to tzw. próba wątrobowa, wraz z badaniem ALT jest podstawowym sposobem diagnozowania chorób wątroby. Próby wątrobowe oceniają bowiem funkcję oraz stan wątroby i dróg żółciowych. Podwyższone ALT i AST mogą świadczyć o uszkodzeniu tego narządu i być podstawą do rozszerzonej diagnostyki.
Reklama
Badanie krwi AST - jak się przygotować do badania?
Badanie poziomu aminotransferazy asparaginianowej wykonuje się z krwi pacjenta, a na pobranie próbki krwi trzeba zgłosić się na czczo. Przerwa od ostatniego posiłku powinna wynosić 12 godzin. Ważne jest także to, co jemy dnia poprzedniego, ponieważ wyniki mogą zaburzyć tłuste posiłki oraz alkohol.
Warto także poprzedniego dnia nie pić kawy i nie jeść czekolady.
Co zaburza wynik badania AST? Wyniki może zaburzyć także ciężka praca fizyczna oraz przyjmowanie niektórych leków (np. chloropromazyny, werapamilu, diklofenaku, tetracykliny, salicylanów, erytromycyny, oksacyliny, sulfasalazyny, opiatów). Wynik badania AST pacjent otrzymuje następnego dnia.
Reklama
Wskazania do badania AST - kiedy lekarz zleca to badanie?
Pacjenci mający chorą wątrobę, zazwyczaj rzadko odczuwają dolegliwości bólowe, zwłaszcza nagłe, które mogłyby go zmobilizować do konsultacji lekarskiej. Choroby tego narządu mogą się długo rozwijać i nie dawać żadnych swoistych objawów.
Dlatego warto wykonać badania AST profilaktycznie lub gdy obserwujemy u siebie:
- mocz ciemnego koloru i stolec odbarwiony,
- ciągłe zmęczenie,
- silne skurcze mięśni,
- brak apetytu,
- utratę masy ciała nie spowodowanej odchudzaniem,
- zażółcenie skóry i błon śluzowych,
- biegunki,
- nudności i wymioty,
- wzdęcia i bóle brzucha, zwłaszcza po prawej stronie pod żebrami,
- świąd skóry,
- zaburzenia w miesiączkowaniu,
- częste krwawienia z dziąseł i nosa.
Badanie AST powinno się wykonywać także u osób z grup ryzyka, u których mogło dojść do uszkodzenia wątroby.
Kto powinien robić badanie poziomu ast reguralnie? Regularnie powinny je wykonywać kobiet stosujące antykoncepcję doustną, osoby na stałe przyjmujące inne leki obciążające wątrobę, pacjenci nadużywający alkoholu, osoby, które podejrzewają, że mogły zostać zakażone wirusowym zapaleniem wątroby, pacjenci otyli i chorzy na cukrzycę, a także osoby, które mają w rodzinie bliskich z chorobami wątroby.
Reklama
Poziom AST - jaki są normy?
Normy referencyjne dla AST mogą się różnić ze względu na zastosowany w laboratorium sposób badania. Przedział porawidłowego poziomu AST wynosi od 5 do 40 IU/l. Zazwyczaj norma aminotransferazy asparaginianowej wynosi: dla kobiet mniej niż 31 U/l (według niektórych danych może być poniżej 50 U/l); dla mężczyzn mniej niż 31 U/l (według niektórych wynosić 19 U/l), dla dzieci między pierwszym a 15. rokiem życia, norma to stężenie poniżej 50 U/l.
Nie tylko płeć pacjenta jest związana ze zmiennością normy. Kolejnym elementem jest wiek.
Normy AST u mężczyzn:
- 1-30 dni <51 U/l
- 31 dni – 12 mies. <65 U/l
- 1-3 lata <56 U/l
- 3-6 lat <48/U/l
- 6-9 lat <42 U/l
- 9-12 lat <38 U/l
- 12-18 lat <39 U/l
- >18 lat <31 U/l
Normy AST u kobiet:
- 1-30 dni <49 U/l
- 31 dni – 12 mies. <79 U/l
- 1-3 lata <69 U/l
- 3-6 lat <59 U/l
- 6-9 lat <41 U/l
- 9-12 lat <37 U/l
- 12-15 lat <32 U/l
- 15-18 lat <30 U/l
- >18 lat <31 U/l
Wysoki lub wniski poziom AST powinien być skonsultowany z lekarzem.
Reklama
Co oznacza podwyższone i wysokie AST?
Najbardziej podwyższone AST, nawet o 100 razy mamy w przypadku zatrucia muchomorem sromotnikowym i najczęściej wiąże się to z koniecznością przeszczepienia tego narządu.
Przekroczone normy występują jednak także w wielu chorobach rozwijających się wolniej niż zatrucie. Zwiększona aktywność aminotransferazy asparaginianowej głównie może być oznaką schorzeń wątroby, takich jak:
- wirusowe lub autoimmunologiczne zapalenie wątroby,
- nowotwory i przerzuty nowotworów do wątroby,
- marskość wątroby.
Podwyższone wartości AST pojawiają się także m.in. przy zapaleniu dróg żółciowych, ostrym zawale serca, zabiegach operacyjnych na sercu, uszkodzeniach mięśni szkieletowych, mononukleozie zakaźnej, hipoksji (niedotlenieniu), niewydolności nerek oraz w zapaleniu trzustki, zatorowości płucnej czy niewydolności krążenia.
W ostrym zapaleniu wątroby wysoka aktywność AST utrzymuje się ok. 1-2 miesiące. Może się jednak zdarzyć, że dopiero po 3-6 miesięcy wyniki wrócą do normy. Wartość AST może także spadać w okresie ciąży.
Reklama
Cena badania AST w Polsce
Jak już wspomniano powyżej, badanie AST wykonuje się w punktach pobrań krwi, skąd próbki są przewożone do laboratorium i tam dokładnie sprawdzane. Wynik jest dostępny następnego dnia. Większość powszechnych laboratoriów medycznych ma w swojej ofercie AST.
Sama cena badania AST nie jest wygórowana. Koszt wynosi od 6 do 15 złotych. Przed wizytą w punkcie pobrań, można je wcześniej zamówić online.
Reklama
Wskaźnik de Ritisa - stosunek AST i ALT przy diagnostyce wątroby
Przy diagnozowaniu uszkodzeń wątroby lekarz bardzo często zleca równoczesne badania AST i ALT, bo pozwalają one na wyliczenie tzw. wskaźnika de Ritisa. Wskaźnik de Ritisa określa stosunek poziomu AST do ALT.
Przyjmuje się, że jeśli wskaźnik ten wynosi poniżej 1 mamy do czynienia z łagodnym uszkodzeniem komórek wątroby, wskaźnik ok. 1 może być sygnałem nowotworów wątroby lub przerzutów w tym narządzie i marskości. Gdy wskaźnik wzrasta powyżej 1 oznacza to, że doszło do martwicy komórek wątroby lub to, że pacjent ma zawał serca.
Podsumowując:
- AST/ALT < 1,0 - oznacza łagodne uszkodzenie wątroby,
- AST/ALT na poziomie 1,0 - mówi o m.in. marskości wątroby
- AST/ALT > 1,0 (a szczególnie > 2,0) - świadczy o martwicy komórek wątroby oraz zawale mięśnia sercowego.
Żeby ustalić rodzaj schorzenia wątroby, wyniki badania AST porównuje się również z wynikami fosfatazy alkalicznej (ALP), białka całkowitego i bilirubiny.
