Według szacunków Polskiego Towarzystwa Okulistycznego, w Polsce żyje ponad 400 000 osób ze zdiagnozowaną jaskrą, a drugie tyle może nie wiedzieć, że na nią choruje. Niezwykle ważne jest więc, aby regularnie odwiedzać gabinet okulisty, szczególnie gdy w najbliższej rodzinie występują przypadki jaskry, pojawiają się silne bóle głowy w okolicach skroni i oczodołu oraz problemy z widzeniem.
Reklama
Co to jest badanie GDX i jakie są jego rodzaje?
Badanie GDX to nowoczesna, nieinwazyjna metoda diagnostyczna stosowana w okulistyce. Pozwala na precyzyjną ocenę stanu włókien nerwowych w siatkówce oka. Jest złotym standardem w diagnostyce i monitorowaniu jaskry oraz innych chorób, które prowadzą do uszkodzenia nerwu wzrokowego.
Inna, bardziej profesjonalna nazwa tego badania to skaningowa polarymetria laserowa. Aby dokładnie zrozumieć, co to jest badanie GDX oka, warto wiedzieć, że włókna nerwowe w siatkówce powinny mieć określoną strukturę i grubość.
Ścieńczenie lub uszkodzenia tych włókien świadczą o rozwijającej się chorobie, jeszcze zanim pacjent zacznie odczuwać jej objawy. Pomimo stopnia zaawansowania, ta procedura medyczna jest całkowicie bezbolesna i trwa kilka minut.
Badanie oka GDX przebiega bardzo podobnie, jak wiele innych badań okulistycznych - pacjent patrzy w specjalny aparat, który emituje wiązkę światła laserowego. Światło to przechodzi przez siatkówkę i dostarcza informacji o stanie włókien nerwowych.
Istnieją dwa rodzaje badania GDX - okulistyka proponuje następujące warianty, które dobiera się w zależności od potrzeb konkretnego pacjenta:
- VCC (Variable Corneal Compensation) - jest to podstawowa wersja badania, która pozwala na ocenę grubości włókien nerwowych.
- ECC (Enhanced Corneal Compensation) - to bardziej zaawansowana wersja badania, która dodatkowo pozwala na ocenę struktury włókien nerwowych.
Przy okazji należy wspomnieć również, czym jest badanie HRT oka (Optical Coherence Tomography) - pozwala na uzyskanie obrazów poszczególnych warstw siatkówki. Badania HRT i GDX uzupełniają się wzajemnie i są bardzo ważne w diagnostyce chorób siatkówki.
Reklama
Wskazania do badania GDX
Głównym wskazaniem do wykonania badania GDX jest podejrzenie jaskry lub ryzyko zachorowania na nią (skłonności genetyczne, podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe). Jest podstawą diagnostyki tego schorzenia.
Okulista wystawi skierowanie, jeżeli w wywiadzie u pacjenta pojawią się następujące objawy:
- zawężenie pola widzenia - początkowo jest ono bardzo delikatne i zaczyna się od strony skroni. Osoba dotknięta chorobą nie zauważa różnicy w codziennym funkcjonowaniu, dopiero zasłonięcie zdrowego oka pozwala pacjentowi rozpoznać, że coś jest nie tak. Bardzo często chorzy orientują się, że ich pole widzenia jest zawężone, podczas jazdy samochodem, gdy nie dostrzegają obiektów znajdujących się na peryferiach widzenia;
- tęczowa aureola wokół źródeł światła - może pojawiać się wokół lamp ulicznych, świateł samochodów, przy patrzeniu na lampkę nocną itp.;
- mroczki i plamy w polu widzenia - objawiają się również jako tzw. „męty w oku”;
- zaburzenia ostrości wzroku - to wrażenie widzenia przez mgłę lub zaparowaną szybę. Początkowo pojawia się sporadycznie, np. w reakcji na zmęczenie. Z czasem chory zauważa problem coraz częściej i w podobnych porach dnia;
- światłowstręt - w początkowej fazie jaskry chorzy zgłaszają nadwrażliwość na światło. Szczególnie bywa uciążliwa podczas jazdy samochodem po zmroku i przy przebywaniu w bardzo jasnych pomieszczeniach;
- zaburzenia adaptacji do oświetlenia - wzrok chorych na jaskrę o wiele dłużej przyzwyczaja się do zmian światła, np. przy przejściu z ciemnego do jasnego pokoju, co wywołuje dyskomfort.
Badanie jaskry GDX może zostać zlecone nie tylko w przypadku problemów z samym widzeniem. Podczas rozwoju schorzenia dochodzi do zwiększenia ciśnienia wewnątrzgałkowego. Objawia się to silnym bólem głowy w okolicy skroni, oczodołu i czoła. Dolegliwości mogą nasilać się w czasie czytania, przy słabym oświetleniu lub podczas skupiania wzroku. Niekiedy ból może mieć tak duże natężenie, że powoduje mdłości i wymioty.
Badanie oczu GDX stosowane jest również do monitorowania postępów leczenia jaskry - pozwala ocenić, czy zaordynowana terapia zatrzymała degradację nerwów siatkówki.
Warto wiedzieć, że nie wszystkie powyższe objawy muszą wystąpić, aby lekarz wysnuł podejrzenie jaskry. Choroba zaczyna się bardzo podstępnie, a pierwsze jej oznaki mogą być subtelne.
Badanie GDX, pomimo swojego zaawansowania technologicznego, jest bardzo bezpieczne i nieinwazyjne. Może być wykonywane nawet w ciąży, dlatego okuliści zlecają je dość chętnie ze względu na dużą wartość diagnostyczną.
Badanie nerwu wzrokowego GDX może być zlecone nie tylko w przypadku jaskry. W niektórych sytuacjach jest wskazane przy:
- cukrzycy (podejrzenie retinopatii cukrzycowej);
- w stwardnieniu rozsianym;
- w chorobach neurodegradacyjnych (choroba Alzheimera, Parkinsona, stwardnienie zanikowe boczne);
- jeżeli zostały stwierdzone guzy w obrębie oczodołu i mózgu;
- przy chorobach zapalnych nerwu wzrokowego.
Reklama
Jak wygląda badanie GDX?
Na czym polega badanie GDX? Na pewno nie należy obawiać się żadnego dyskomfortu ani bólu. Na ogół również nie wymaga zakraplania oczu atropiną w celu rozszerzenia źrenic.
Wyjątek stanowi zaćma - wtedy krople są koniecznością. Lekarz dokładnie wyjaśni, ile trwa i jak wygląda badanie GDX i omówi poszczególne jego etapy. Skaningowa polarymetria laserowa to procedura dość prosta i bezbolesna dla pacjenta.
Należy usiąść wygodnie na krześle wskazanym przez lekarza, a następnie oprzeć czoło lub brodę na przygotowanym do tego podparciu. Pacjent patrzy w specjalny aparat, który emituje wiązkę światła laserowego. Światło to przechodzi przez siatkówkę i dostarcza informacji o stanie włókien nerwowych.
Aparat skanuje oko, wykonując szereg pomiarów. W czasie badania oka GDX należy rozluźnić się, oddychać miarowo i spokojnie. Całość trwa maksymalnie do 5 minut.
Przygotowanie do badania GDX
Jak należy przygotować się do badania GDX? Osobom noszącym soczewki kontaktowe zaleca się zdjęcie ich na około 30 minut przed badaniem.
Przed podróżą do placówki medycznej warto założyć okulary zamiast soczewek. Poza tym prawidłowe badanie GDX nie wymaga żadnych specjalnych przygotowań.
Reklama
Wyniki badania GDX
W większości przypadków pacjent otrzymuje wyniki badania GDX od razu na wizycie. Jest to raport, który prezentuje wizualizację grubości warstwy włókien nerwowych ulokowanych wokół tarczy nerwu wzrokowego.
Jak czytać wynik badania GDX? Jest on przedstawiony w formie kolorowej mapy oraz charakterystycznego, dwugarbnego wykresu.
Zawarte są tam następujące dane:
- średnie polarymetryczne grubości warstwy włókien nerwowych górnego i dolnego sektora;
- współczynnik symetrii międzyocznej;
- współczynnik NFC (nerve fiber complex) w zakresie 1-100. Prawidłowy w zakresie 0-25, podejrzany 25-50 i nieprawidłowy powyżej 50.
Jeśli chodzi o przedstawienie graficzne, u zdrowych osób grubsza warstwa włókien nerwowych w górnej i dolnej części ma kolory żółty, czerwony i pomarańczowy. Obszary ścieńczenia włókien są zaznaczone kolorowymi punktami, które jednocześnie wskazują na stopień zaawansowania choroby.
Nieprawidłowości na dwugarbnym wykresie przedstawiają się w formie zmiany jego kształtu, utraty jego części, ucięcia dolnych lub górnych partii wykresu, jego niskie wychylenie lub spłaszczenie.
Interpretacja wyniku badania GDX jest opisywana na miejscu przez lekarza wykonującego badanie, chociaż ostatecznie należy omówić je ze swoim lekarzem prowadzącym.
Reklama
Ile kosztuje badanie GDX?
Cena badania GDX prywatnie jest różna, zależnie do miejsca, gdzie się je wykonuje. Wpływ na nią ma wiele czynników, jak rodzaj badania (VCC czy ECC), dostępne terminy czy renoma placówki medycznej.
W większych miastach, takich jak Warszawa czy Łódź zazwyczaj badanie GDX kosztuje 200 zł. W mniejszych miejscowościach koszt ten zazwyczaj wynosi 100-150 zł, jednak można znaleźć gabinety, gdzie jest to 90 zł.
Badanie GDX jest refundowane przez NFZ. Może skorzystać z niego ubezpieczony pacjent na podstawie wystawionego przez okulistę skierowania. Niestety bardzo często czas oczekiwania na badanie jest dość długi (nawet kilka miesięcy), dlatego wielu pacjentów decyduje się wykonać je komercyjnie.
