Reklama
Wskazanie do badania na boreliozę
Nie każdy kleszcz roznosi groźne choroby, jednak niezwykle ważna jest szybka diagnostyka. Kiedy zatem wykonać badanie na boreliozę?
Pewne objawy są bezwzględnym wskazaniem. Należą do nich:
- rumień wędrujący - pojawia się po około siedmiu dniach od ukąszenia; wygląda jak czerwona plamka, w środku której widnieje jaśniejszy punkt,
- bóle mięśni i stawów,
- gorączka,
- osłabienia,
- zaburzenia pamięci.
Najbardziej charakterystycznym objawem choroby jest jednak właśnie rumień, który może pojawić się zarówno wokół miejsca po ukłuciu, jak i w znacznej odległości od miejsca ukąszenia.
Niestety występuje on we wszystkich przypadkach. Czasem pomimo zachorowania, rumień nie powstaje i wówczas nie bierze się pod uwagę możliwości zarażania boreliozą. Jest błąd, bo aż 45 proc. zakażonych pacjentów nie pamięta momentu ukłucia.
Reklama
Jakie badanie wykonać, aby rozpoznać boreliozę?
Borelioza należy do chorób zakaźnych, które są trudne do rozpoznania. W pierwszym stadium przebiega często bezobjawowo. Same objawy są też różnorodne i mogą być mylone z innymi schorzeniami.
W diagnostyce boreliozy wykorzystuje się zarówno badania serologiczne (z krwi), jak i bezpośrednie pacjenta, który został ukąszony przez kleszcza.
Na rynku komercyjnym dostępne są również badania samego kleszcza, które pacjenci często wykonują tuż po ukąszeniu przez pajęczaka.
Badanie kleszcza nie wymaga bowiem skierowania od lekarza i jest możliwe do wykonania w wielu punktach pobrań w laboratoriach przy szpitalach i przychodniach.
Badanie kleszcza można przeprowadzić tuż po jego ukąszeniu pod warunkiem zabezpieczenia pajęczaka i dostarczeniu go do punktu pobrań.
To badanie nie przesądza o zakażeniu człowieka, dlatego nie stanowi podstawy do rozpoczęcia leczenia.
W większym odstępie czasu, przy podejrzeniu boreliozy, po około 6-8 tygodniach przeprowadza się badania laboratoryjne krwi człowieka, kiedy układ immunologiczny zdąży wytworzyć przeciwciała.
Można wybrać testy serologiczne. Na czym polegają? W przypadku testów serologicznych w badaniu analizowana jest obecność przeciwciał, a nie samych bakterii we krwi.
Pojawienie się przeciwciał może świadczyć o zakażeniu i jest reakcją obronną organizmu na obecność drobnoustrojów.
Do takich badań należą m.in. badania przesiewowe ELISA i test potwierdzenia Western Blot, który obecnie uznawane są za najskuteczniejszy.
Jak należy się do niego przygotować? Badania na boreliozę wykonuje się na czczo, co oznacza, że należy wstrzymać się od jedzenia i picia na 12 godzin przed pobraniem krwi.
Podstawą w diagnozowaniu boreliozy jest obserwowanie objawów klinicznych występujących u pacjenta. Jednak w postawieniu prawidłowej diagnozy pomocnych jest kilka testów:
- ELISA,
- Western Blot,
- PCR.
Badania na boreliozę przeprowadza się nie tylko u dorosłych, ale także u dzieci.
Jak odczytać wyniki badań? Przede wszystkim nie należy tego robić samemu. Interpretacją powinien zająć się lekarz, który zlecił badanie na boreliozę lub inny specjalista.
Ile się czeka na wynik? Zazwyczaj otrzymuje się go maksymalnie 7 dni roboczych.
Reklama
Najpopularniejszy test na boreliozę - ELISA
Test ELISA jest jednym z najpopularniejszych metod diagnozowania boreliozy. Podczas wykonywania tego testu serologicznego bada się obecność przeciwciał IgM i IgG, charakterystycznych dla tej choroby.
Testy te służą do wykrywania obecności we krwi przeciwciał przeciwko białkom powierzchniowym krętków Borellia burgdorferi.
Przeciwciała są to białka obronne wydzielane przez komórki układu odpornościowego w odpowiedzi na kontakt organizmu z patogenem.
Przeciwciała klasy IgM pojawiają się w trakcie świeżo nabytego zakażenia, obecność IgG charakteryzuje przebyte w przeszłości lub przewlekłe zakażenie.
Przeciwciała można wykryć na kilka tygodni (około 4) po ukąszeniu przez kleszcza. Test
ELISA jest bardzo czuły, jednak w badaniu tym stwierdza się stosunkowo wysoki wskaźnik fałszywie pozytywnych i czasami fałszywie negatywnych wyników.
- Testy ELISA mają wysoką czułość (> 90%), ale niską swoistość – co oznacza, że mogą dawać wyniki fałszywie pozytywne. Dlatego pozytywne wyniki testu ELISA trzeba potwierdzać testem Western Blot, który ma niską czułość, ale swoistość wysoką.
- Ze skierowaniem od lekarza test jest bezpłatny, ale czas oczekiwania na badanie może przekroczyć osiem tygodni.
- Test prywatnie można wykonać od ręki, a jego koszt to około 80zł.
Reklama
Kiedy wykonać test Western Blota?
Uzyskanie wyniku dodatniego w kierunku obecności przeciwciał wymaga potwierdzenia inna metodą tzw. Western Blot.
Pozytywny wynik ELISA z negatywnym testem potwierdzenia w Western Blot zwykle oznacza, że pacjent nie ma boreliozy, a uzyskany wynik ELISA jest fałszywie dodatni.
Western Bolt jest to tzw. test potwierdzenia, ponieważ:
- Wyniki tego testu dają pewność rzędu 95%.
- Obecność przeciwciał sprawdza się w surowicy. Badana jest wówczas obecność specyficznych dla Borrelia białek np. OspC, Osp A.
- Najbardziej wiarygodne wyniki z tego testu otrzymuje się około sześciu tygodni po ukąszeniu.
- Wykonanie testu Western Blot jest konieczne, gdy wyniki badań ELISA są dodatnie, celem wykluczenia wyników fałszywie dodatnich.
- Test Wester Blot nie jest refundowany w ramach NFZ. Jego cena to od 200-300 zł (w zależności od konkretnej placówki), Można zgłosić na nie samodzielnie lub po wcześniejszym uzyskaniu skierowania od lekarza chorób zakaźnych.
Reklama
Test PCR, czyli badanie na kleszczu
Badanie to wykonywane jest na kleszczu. Sprawdza się nim, czy jest on nosicielem boreliozy. Warto jednak pamiętać, że pacjenta mógł zarazić inny kleszcz, niż ten, który został przyniesiony.
Test PCR jest szybki do przeprowadzenia. Kleszcza należy wysłać do laboratorium w ciągu 24h od ugryzienia. Umieszcza się go w temperaturze +4 stopni Celsjusza w zamkniętym pudełku.
Reklama
Dodatkowe badanie LTT
Badanie LTT, czyli test transformacji limfocytów, stosowany jest w diagnostyce boreliozy Lyme. Ocenia on odpowiedź komórkową w boreliozie i dostarcza informacji na temat aktywności infekcji.
Jest to badanie dodatkowe, gdy wyniki testów serologicznych pozostają ujemne w celu rozpoznania zakażenia.
Może być wykonane po około 6 tyg. od zakończenia antybiotykoterapii.
Reklama
Czy badanie na boreliozę jest wiarygodne?
Niestety, żaden z testów nie daje w 100% pewnej odpowiedzi na pytanie o obecność boreliozy w organizmie lub jej braku.
Badania moczu w kierunku choroby z Lyme okazały się być bardzo niedokładne i nie są przydatne do tego rodzaju diagnostyki.
Nie wykonuje się również badań serologicznych kontrolnie, po przeprowadzeniu leczenia, gdyż miana przeciwciał pozostaną pozytywne przez lata po przebyciu choroby.
Czasami dodatkowe badania serologiczne mogą być natomiast zlecane w trakcie trwania terapii, w celu oceny jej skuteczności.
W przypadku podejrzenia neuroboreliozy zaleca się badanie płynu mózgowo-rdzeniowego, a także badanie przepływów mózgowych SPECT.
Zdarza się, że pacjenci mogą mieć prawidłowe wyniki morfologii krwi i badań biochemicznych, mimo stanu zapalnego.
Ile kosztuje badania na boreliozę? Ceny
Test ELISA można wykonać bezpłatnie na podstawie skierowania od lekarza. Aby badanie na boreliozę zostało przeprowadzone na NFZ, muszą istnieć poważne przesłanki, wskazujące na możliwość zarażenia.
Reszta testów jest odpłatna. Ich ceny są zróżnicowane w zależności od laboratorium, wahają się od 50zł do nawet 300zł.
Zazwyczaj podstawowe badania przeciwciał IgG oraz IgM wynoszą kilkadziesiąt złotych. Testy Western Blot czy PCR wykonuje się w cenie powyżej 100 złotych.
