Co oznaczają bakterie w moczu? Normy
Mocz to jałowy przesącz wytwarzany w nerkach, który zawiera zbędne substancje, metabolity i toksyny usuwane z organizmu. Prawidłowa praca nerek jest niezbędna do utrzymania homeostazy ludzkiego organizmu, dlatego tak ważne jest zadbanie o dobrostan układu moczowego, by mógł spełniać on swoje funkcje.
Bakterie w moczu nie powinny występować. Dopuszcza się obecność pojedynczych bądź nielicznych bakterii jako element zanieczyszczenia próbki fizjologiczną florą bakteryjną kolonizującą skórę oraz ujście cewki moczowej w czasie pobierania materiału do badań.
W celu uzyskania jak najbardziej wiarygodnego wyniku kluczowe jest prawidłowe przygotowanie się do badania. Mocz powinien być pobrany z pierwszej, porannej porcji po dokładnym umyciu okolic intymnych łagodnym żelem myjącym. Należy pobrać środkowy strumień, to znaczy pierwszą porcję moczu oddać do toalety, kolejną do jałowego, medycznego pojemnika, a ostatnią znów do toalety.
Odrzucenie pierwszej porcji moczu pozwala zminimalizować ryzyko zanieczyszczenia próbki bakteriami znajdującymi się w ujściu cewki moczowej poprzez ich wypłukanie. Tak pobrany materiał należy niezwłocznie przekazać do punktu pobrań lub laboratorium. Przyjmuje się, że badanie powinno zostać wykonane w ciągu 4 godzin od uzyskania próbki.
Bakterie w moczu określane jako liczne bądź bardzo liczne zdecydowanie są powodem do niepokoju. Tak duża liczba bakterii w moczu (bakteriomocz) jest najpewniej przyczyną zapalenia układu moczowego, który nieleczony może przynieść poważne konsekwencje zdrowotne, takie jak odmiedniczkowe zapalenie nerek czy nawet ropień nerki.
Badanie osadu moczu może być wykonane dwoma metodami. Pierwsza metoda to metoda mikroskopowa, która w sposób półilościowy określa liczbę bakterii w moczu. Wykwalifikowany personel medycznego laboratorium diagnostycznego ocenia pod mikroskopem zawartość elementów morfotycznych i tę informację zamieszcza na wyniku.
Liczba bakterii określana jest wtedy jako nieobecne, pojedyncze, nieliczne, liczne lub bardzo liczne. Druga metoda to metoda cytometrii przepływowej, w której to analizator mierzy ilość składników moczu. Normy dla bakterii mogą nieznacznie się różnić między laboratoriami, ale wynoszą przeciętnie 0 - 26 dla mężczyzn oraz 0 -385,8 dla kobiet.
Jakie rodzaje bakterii mogą znaleźć się w moczu?
Najczęstszą przyczyną infekcji układu moczowego jest Escherichia coli, czyli pałeczka okrężnicy. Szacuje się, że za aż 90% przypadków odpowiedzialna jest bakteria E. coli. Jest to bakteria kałowa, która naturalnie bytuje w jelicie, jednak po przedostaniu się do cewki moczowej i pęcherza moczowego może wywoływać stan zapalny i dawać uporczywe objawy.
Inne typy bakterii, które mogą znaleźć się w moczu to bakterie z rodziny:
- Enterococcus
- Staphylococcus,
- Klebsiella,
- Proteus.
Reklama
Skąd się biorą bakterie w moczu?
Bakterie przedostają się do moczu przez cewkę moczową, często w efekcie nieprawidłowej higieny okolic intymnych lub w czasie stosunku. Na zakażenie się bakteriami kałowymi zdecydowanie bardziej narażone są kobiety ze względu na krótką cewkę moczową zlokalizowaną blisko odbytu. Szacuje się, że problem ten dotyczy aż 50 razy częściej kobiet niż mężczyzn.
Jakie inne czynniki sprzyjają zakażeniom układu moczowego i mogą być przyczyną bakterii w moczu?
- cewnikowanie,
- cystoskopia,
- wady anatomiczne układu moczowego,
- kamica moczowa,
- cukrzyca,
- podeszły wiek,
- ciąża.
Dalszą część artykułu znajdziesz pod sekcją "Pytania do eksperta"
Reklama
Objawy bakterii w moczu
Objawy obecności bakterii w moczu są związane z rozwojem stanu zapalnego. Zapalenie układu moczowego (ZUM) może dawać uporczywe i uciążliwe objawy. Na co skarżą się pacjenci, u których występuje bakteriomocz?
- parcie na pęcherz,
- pieczenie okolic cewki moczowej,
- ból cewki moczowej i pęcherza,
- częstomocz,
- uczucie niepełnego oddania moczu,
- nieprzyjemny zapach moczu,
- gorączka,
- nudności, wymioty.
Może wystąpić także bakteriomocz bezobjawowy, czyli taki, który nie wywołuje objawów chorobowych. Może być on związany z obecnością niewielkiej ilości patogenów, które nie wywołują stanu zapalnego.
W celu rozróżnienia bakteriomoczu bezobjawowego od bakterii w moczu będących zanieczyszczeniem próbki należy powtórzyć badanie ogólne moczu z naciskiem na odpowiednią higienę i prawidłowe pobranie próbki. Kluczowa w tej kwestii jest rola personelu medycznego i edukacja pacjentów.
Źródło: Opracowanie własne
Reklama
Jakie badania na bakterie w moczu?
Diagnostyka obecności bakterii w moczu i zapalenia układu moczowego obejmuje dwa podstawowe badania: badanie ogólne moczu oraz posiew moczu.
Badanie ogólne pozwala oprócz obecności bakterii ocenić inne cechy moczu, takie jak pH, kolor, przejrzystość, obecność substancji organicznych (glukoza, białko, ciała ketonowe, bilirubina, urobilinogen) oraz elementów stałych (krwinek czerwonych, krwinek białych, bakterii, kryształów, śluzu). Wynik badania ogólnego moczu pozwala zdiagnozować infekcję dróg moczowych oraz ocenić inne, ważne parametry fizykochemiczne, nie określa natomiast patogenu wywołującego stan zapalny.
Posiew moczu jest badaniem bardziej szczegółowym w kontekście infekcji. Pozwala ocenić jakie bakterie i w jakiej ilości znajdują się w moczu, a także dzięki antybiogramowi określa który antybiotyk będzie skuteczny w przypadku tego konkretnego patogenu.
Badanie ogólne moczu i posiew to badania, które się uzupełniają. Każde wnosi cenne informacje do procesu leczniczego. Najlepszym postępowaniem w diagnostyce zapalenia układu moczowego byłoby wykonywanie i interpretacja ich obu.
Reklama
Co na bakterie w moczu? Leczenie
Bakteriomocz bezobjawowy nie wymaga leczenia, z wyjątkiem kobiet ciężarnych i pacjentów z zaplanowanymi zabiegami urologicznymi, natomiast bakteriomocz wywołujący zapalenie układu moczowego powinien zostać poddany leczeniu.
Lekami pierwszego rzutu na bakterie w moczu są fluorochinolony, które mają szerokie spektrum działania. Stosuje się także trimetoprim-sulfametoksazol oraz nitrofurantoinę. U dzieci lekami pierwszego wyboru są cefalosporyny, a w zależności od wieku maluszka i ciężkości zakażenia może być wymagana hospitalizacja i leczenie dożylne.
Należy pamiętać, że o leczeniu antybiotykami, jego długości i dawce decyduje lekarz prowadzący i należy ściśle przestrzegać jego zaleceń.
Co jeszcze na bakterie w moczu? Z preparatów bez recepty wysoką popularnością cieszy się furagina (furazydyna). Ma ona działanie bakteriostatyczne i skutecznie potrafi zahamować rozwój bakterii w drogach moczowych. W apteczce warto też mieć witaminę C, która zakwaszając mocz uniemożliwia bakteriom namnażanie.
Domowe sposoby na bakterie w moczu
Istnieje wiele domowych sposobów na walkę z bakteriami w moczu. Najczęściej wymienia się picie naparów ziół, które mają działanie moczopędne i odkażające. Pacjenci chętnie sięgają po pokrzywę, rumianek, liść brzozy, skrzyp, nawłoć i lubczyk.
Innym, znanym produktem przyjmowanym przy zapaleniach układu moczowego jest żurawina, która może być także stosowana profilaktycznie u osób, która zmagają się z nawrotami choroby.
Przy obecności bakterii w moczu kluczowe jest odpowiednie nawodnienie organizmu, by zwiększyć filtrację w nerkach i wypłukiwać bakterie z układu moczowego.
Reklama
Bakterie w moczu u kobiet w ciąży
Bakterie w moczu w ciąży zdarzają się dość często, szacuje się, że problem ten może dotyczyć 4-7% ciężarnych. Spowodowane jest to zmianami, które następują w organizmie kobiety. Pęcherz moczowy zmienia swoje ułożenie, co powoduje zaleganie resztek moczu po mikcji i namnażaniu się bakterii. Dodatkowo rosnąca macica powoduje ucisk na drogi moczowe i zaleganie w nich moczu.
Zapalenie dróg moczowych w ciąży może być niebezpieczne dla rozwijającego się płodu. Infekcja może prowadzić do poronienia lub porodu przedwczesnego. Każdy bakteriomocz u ciężarnych wymaga leczenia, a odpowiedni lek i dawkowanie przepisuje ginekolog prowadzący ciążę. Nieprawidłowy wynik moczu, potwierdzający w nim obecność licznych bakterii powinien jak najszybciej zostać skonsultowany z lekarzem.
Reklama
Bakterie w moczu u dziecka
Bakterie w moczu u dzieci mogą być problemem, szczególnie u maluszków, które korzystają z pieluszek jednorazowych. Załatwianie swoich potrzeb fizjologicznych do pieluch znacząco podnosi ryzyko przedostawania się bakterii kałowych do dróg moczowych. Żeby zapobiegać rozwijaniu się infekcji układu moczowego rodzice muszą dbać o regularną zmianę pieluszek oraz o odpowiednią higienę okolic intymnych, szczególnie po zrobieniu przez maluszka kupki.
Objawy obecności bakterii w moczu u niemowlaka są podobne jak u dorosłych, choć z oczywistych względów maluszek nie powie rodzicom o swoich dolegliwościach i odczuciach. Zaobserwować można natomiast płacz i niepokój podczas oddawania moczu, a także brzydki zapach i kolor moczu.
W przypadku zapalenia układu moczowego bardzo często pojawia się gorączka, która jeśli występuje bez innych objawów infekcyjnych (na przykład ze strony układu oddechowego), jest bezpośrednim wskazaniem do wykonania badania ogólnego moczu.
Do badania moczu u dzieci zaleca się pobranie próbki tak samo jak u dorosłych, czyli do medycznego, jednorazowego pojemnika metodą bezpośredniego łapania strumienia moczu. W razie dużych trudności z pobraniem w ten sposób materiału można skorzystać ze specjalnych woreczków na mocz, jednak należy pamiętać, że pobrana w ten sposób próbka może zostać zanieczyszczona bakteriami bytującymi na skórze.
Czym grożą nieleczone bakterie w moczu?
Nieleczone bakterie w moczu mogą prowadzić do rozwoju zapalenia układu moczowego, a to w konsekwencji do poważniejszych stanów zapalnych, takich jak odmiedniczkowe zapalenie nerek czy ropień nerki.
Bezobjawowy bakteriomocz sam w sobie nie wymaga leczenia, natomiast powinien skłonić pacjenta do obserwowania swojego organizmu oraz zastosowaniu domowych sposobów i zmiany nawyków żywieniowych tak, by wspomóc swój układ moczowy w walce z patogenami.
Jak zapobiegać bakteriom w moczu?
Zapobieganie bakteriom w moczu jest możliwe. Należy pamiętać o odpowiednim nawodnieniu oraz o zdrowej, zbilansowanej diecie.
Kluczowe jest też zachowanie odpowiednich nawyków higienicznych, takich jak prawidłowy kierunek podcierania się czy korzystanie z toalety po współżyciu.
Wszystkie te aspekty ograniczają migrowanie bakterii kałowych w okolice cewki moczowej oraz ich wypłukiwanie z moczu.
