Jak bezpiecznie przyjmować leki i unikać niepożądanych interakcji? Najważniejsze zasady

Podróż tabletki przez organizm

Po połknięciu leku w postaci tabletki, syropu lub zawiesiny, w organizmie rozpoczyna się wieloetapowy proces. Został on nazwany LADME - od pierwszych liter angielskich terminów:

• L - Liberation (uwalnianie) - proces, w którym lek rozpuszcza się w organizmie i zostaje uwolniony z formy tabletki, kapsułki lub innej postaci farmaceutycznej;
• A - Absorption (wchłanianie) - po uwolnieniu, substancja aktywna jest wchłaniana do krwiobiegu, najczęściej przez ściany jelit. Szybkość tego procesu zależy od rodzaju leku i jego formy.
• D - Distribution (dystrybucja) - kiedy lek jest we krwi, rozprowadza się po organizmie do różnych tkanek i narządów, gdzie ma swoje miejsce działania;
• M - Metabolism (metabolizm) - lek jest przekształcany przez enzymy, głównie w wątrobie, co wpływa na jego działanie. Metabolizm decyduje, jak długo lek będzie aktywny w organizmie;
• E - Excretion (wydalanie) - po tym, jak lek spełni swoją funkcję w organizmie, jego resztki muszą zostać usunięte.

To, co nie zostało wchłonięte przez komórki, zostaje wydalone. Większość leków wydalana jest przez nerki, w postaci moczu. Niektóre leki mogą być również usuwane z organizmu przez kał, żółć (poprzez wątrobę) lub, rzadziej, przez pot.

W zależności od rodzaju leku i tego, jak organizm go przetwarza, proces ten może trwać od kilku godzin do kilku dni. Niektóre substancje aktywne mogą pozostawać w organizmie dłużej, szczególnie u osób z problemami z nerkami lub wątrobą, co może prowadzić do ich nagromadzenia i zwiększonego ryzyka skutków ubocznych, dlatego tak ważne jest prawidłowe przyjmowanie leków.

Reklama

Czym jest interakcja?

Interakcja leku to sytuacja, w której działanie przyjmowanego leku zmienia się pod wpływem innych substancji, takich jak jedzenie, napoje, suplementy czy inne substancje lecznicze. Może to osłabiać lub nasilać działanie leku, a czasem nawet prowadzić do innych, niebezpiecznych skutków ubocznych. Poniżej omawiamy przykłady interakcji leków z popularnymi substancjami.

Reklama

Jakie produkty wchodzą w interakcję z lekami?

Niektóre produkty spożywcze mogą wpływać na skuteczność leków, zmieniając ich wchłanianie lub metabolizm. Do tych najbardziej popularnych należą:

• sok grejpfrutowy - hamuje enzymy w wątrobie odpowiedzialne za rozkład niektórych leków, co może prowadzić do ich nadmiernego gromadzenia się w organizmie. Dotyczy to m.in. leków obniżających poziom cholesterolu i niektórych leków przeciwdepresyjnych;
• mleko i nabiał - wapń zawarty w mleku może wiązać się z niektórymi antybiotykami (np. tetracyklinami), zmniejszając ich wchłanianie;
• alkohol - może wchodzić w interakcje z wieloma lekami, nasilając ich działanie lub wywołując niebezpieczne skutki uboczne, zwłaszcza w połączeniu z lekami uspokajającymi, nasennymi, przeciwbólowymi czy przeciwdepresyjnymi.

Oprócz wymienionych wyżej produktów, istnieje kilka mniej oczywistych:

• zielone warzywa liściaste (np. szpinak, jarmuż) - są bogate w witaminę K, która może osłabiać działanie leków rozrzedzających krew, takich jak warfaryna;
• banany - ze względu na wysoką zawartość potasu mogą wchodzić w interakcje z lekami na nadciśnienie, zwłaszcza z inhibitorami ACE, co może prowadzić do hiperkaliemii (nadmiaru potasu we krwi);
• czosnek i imbir - mają właściwości rozrzedzające krew, co może nasilać działanie leków przeciwzakrzepowych, prowadząc do ryzyka krwawień. Na czosnek należy także uważać przy lekach na niedoczynność tarczycy, gdyż może osłabiać ich działanie;
• sól - osoby przyjmujące leki na nadciśnienie powinny uważać na nadmierne spożycie soli, ponieważ może ono zmniejszyć skuteczność leczenia i podnosić ciśnienie krwi;
• czarna herbata - może osłabiać wchłanianie leków żelazowych stosowanych w leczeniu niedokrwistości, dlatego zaleca się unikanie picia herbaty około 1 godziny przed i po przyjęciu leków z żelazem.

Reklama

Czym popijać leki?

Najlepszym wyborem do popijania leków jest po prostu woda - najlepiej przegotowana i chłodna. Unikaj soków owocowych, kawy, herbaty a w szczególności alkoholu! Zaleca się odczekać przynajmniej 1-2 godziny po zażyciu leku zanim sięgnie się po kawę, herbatę lub napoje nisko lub wysokoprocentowe. To daje wystarczająco dużo czasu, aby lek mógł się wchłonąć bez ryzyka interakcji z kofeiną, taninami czy alkoholem, które mogą zmieniać jego działanie.

Reklama

Jak bezpiecznie brać lekarstwa?

Oprócz podstawowej świadomości na temat tego jak połykać tabletki, warto przestrzegać również kilku prostych zasad:

1. Stosuj się do zaleceń lekarza lub ulotki - nigdy nie zmieniaj dawki bez konsultacji z lekarzem!
2. Przestrzegaj godzin zażywania - niektóre leki wymagają przyjmowania o stałych porach dnia, aby były skuteczne lub nie wchodziły w interakcję z innymi przyjmowanymi lekami.
3. Nie łącz samodzielnie leków - zawsze pytaj farmaceutę lub lekarza o potencjalne interakcje między różnymi lekami.
4. Przechowuj leki w domu i poza nim zgodnie z zaleceniami - niektóre wymagają przechowywania w chłodnym miejscu, a inne muszą być trzymane w ciemności.

Reklama

Tabela popularnych substancji aktywnych z leków wchodzących w interakcję

Reklama

Gdzie szukać informacji o interakcjach leków?

Aby znaleźć informację dotyczące tego, jak prawidłowo przyjmować leki i unikać składników, z którymi wchodzą w interakcje, korzystaj tylko z wiarygodnych źródeł, takich jak:

• Rejestr produktów leczniczych - https://rejestrymedyczne.ezdrowie.gov.pl,
• Ulotki dołączone do leków - dostępne w aptekach lub na stronach producentów,
• Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych (URPL) - dostępne online informacje o interakcjach i bezpieczeństwie leków,
• MedlinePlus - biblioteka informacji o lekach i ich interakcjach,
• PubMed - baza danych z dostępem do badań naukowych dotyczących leków,
• European Medicines Agency (EMA) - https://www.ema.europa.eu,
• National Institutes of Health (NIH) - https://medlineplus.gov/druginformation.html.