Reklama
Czym jest białko całkowite i jak się je oznacza?
Białko całkowite (TP- ang. total protein) to niejednorodna mieszanina białek, które różnią się między sobą budową oraz funkcją. Można wyróżnić dwie zasadnicze grupy białek osoczowych: albuminy oraz globuliny.
Albuminy to główne białko występujące we krwi. Syntetyzowane jest w wątrobie i wynosi około 60% wszystkich protein. Jej prawidłowe stężenie powinno mieścić się w granicach 35-52g/l. Albumina ma kilka bardzo ważnych funkcji. Za co jest odpowiedzialna?
- Funkcja koloidoosmotyczna - wiąże wodę i wywiera odpowiednie ciśnienie koloidoosmotyczne, które utrzymuje wodę w łożysku naczyniowym.
- Funkcje transportowe - albumina jest nośnikiem różnych substancji, m.in.: bilirubiny, aminokwasów, kwasów tłuszczowych, witamin, jonów wapnia i magnezu, hormonów steroidowych, toksyn, leków.
- Funkcje buforowe - wiązanie jonów i kationów i utrzymywanie prawidłowego pH krwi.
- Funkcje odżywcze - aminokwasy pochodzące z rozkładu albumin są materiałem budulcowym dla innych białek.
- Funkcje antyoksydacyjne - hamuje wydzielanie wolnych rodników tlenowych poprzez wiązanie jonów metali przejściowych.
- Funkcje przeciwzapalne - albuminy wpływają na reakcje zapalne białych krwinek.
Globuliny można podzielić na alfa-globuliny i beta-globuliny, które również produkowane są w wątrobie i stanowią około 45% wszystkich białek oraz gammaglobuliny, których synteza odbywa się w komórkach plazmatycznych i ich stężenie szacuje się na 15%.
Zasadniczą funkcją gammaglobulin jest udział w procesach odpornościowych. Są to przede wszystkim przeciwciała, które chronią organizm przed patogenami.
Alfa- i beta-globuliny, w zależności od typu białka, pełnią różnorodne role, m.in.:
- transport i magazynowanie pierwiastków takich jak miedź i żelazo;
- wiązanie hemoglobiny;
- wiązanie i transport witamin;
- odpowiedź zapalna (białka ostrej fazy);
- transport kwasów tłuszczowych;
- transport hormonów sterydowych;
Produkcja białek w wątrobie (albumin oraz alfa- i beta-globulin) oraz w komórkach plazmatycznych (immunoglobulin) zachodzi niezależnie od siebie. Każda z tych grup białek może w inny sposób wpływać na stężenie białka całkowitego, dlatego w interpretacji badań niezmiernie ważne jest zestawienie ich z wywiadem klinicznym i innymi badaniami, żeby postawić trafną diagnozę.
Jak wygląda badanie białka całkowitego we krwi? Badanie wykonywane jest z próbki krwi żylnej. W tym celu należy zgłosić się na czczo w godzinach porannych do wybranego punktu pobrań. Pacjent może zdecydować się na oznaczenie białka całkowitego, na oznaczenie konkretnych białek osocza albo na wykonanie proteinogramu, czyli analizie rozkładu białek metodą elektroforetyczną, która zobrazuje stosunek konkretnych grup protein względem siebie.
Badanie białka całkowitego wykonuje się na nowoczesnych, zaawansowanych technologicznie analizatorach biochemicznych. Do rutynowej diagnostyki oznaczeń TP wykorzystują one metodą biuretową, która polega na tworzeniu barwnych kompleksów jonów miedzi z wiązaniami peptydowymi znajdującymi się w białkach.
Nie ma przeciwwskazań do wykonania badania białka całkowitego.
Reklama
Wskazania do badania poziomu białka całkowitego
Białko całkowite to ważny parametr oceniający stan odżywienia pacjenta, funkcje wątroby i nerek, ale i nie tylko.
Jakie są wskazania do badania poziomu białka całkowitego?
- Choroby wątroby, marskość, niewydolność;
- Choroby nerek, zespół nerczycowy;
- Obecność obrzęków;
- Zaburzenia odżywiania, niedożywienie, anoreksja, bulimia;
- Oparzenia;
- Wyniszczenie organizmu w przebiegu chorób nowotworowych;
- Podejrzenie szpiczaka mnogiego lub makroglobulinemii Waldenstroma;
- Urazy;
- Krwotoki;
- Przewodnienie i odwodnienie organizmu;
- Stan zapalny;
Reklama
Normy białka całkowitego
Normy białka całkowitego, w zależności od źródła, wahają się w granicach 60-80g/l. Mogą nieznacznie różnić się między laboratoriami ze względu na różną aparaturę i zestaw odczynników.
U dzieci normy białka całkowitego są inne i zależą od wieku. Noworodki i niemowlęta, ze względu na niedojrzałość wątroby, mają mniejsze wartości referencyjne dla albumin, a co za tym idzie także dla TP.
Reklama
Podwyższone białko całkowite
Podwyższone białko całkowite może wynikać z dwóch stanów klinicznych:
- odwodnienie;
- nadprodukcja immunoglobulin;
Odwodnienie organizmu skutkuje zagęszczeniem wszystkich komponentów krwi, w tym także białek. Prowadzi ono do hiperproteinemii, która widoczna jest na wyniku badań w postaci wartością powyżej normy.
Nadmierna produkcja immunoglobulin związana może być z wytwarzaniem immunoglobulin tylko w jednej klasie, jak np.: w makroglobulinemii Waldenstroma, szpiczaku mnogim, gammapatii monoklonalnej o nieokreślonym znaczeniu (MGUS), chorobie łańcuchów lekkich i chorobie łańcuchów ciężkich, lub wytwarzaniem immunoglobulin w wielu klasach, jak ma miejsce w trakcie przewlekłych procesów zapalnych i chorobach autoimmunologicznych.
Pojedynczy, izolowany wynik oznaczenia białka całkowitego nie da odpowiedzi na pytanie dotyczące przyczyny nadmairu białka we krwi, dlatego lekarz często wraz z badaniem TP zleca także wykonanie innych, dodatkowych badań, takich jak proteinogram.
Dalszą część artykułu znajdziesz pod sekcją "Pytania do eksperta"
Reklama
Białko całkowite poniżej normy
Wynik białka całkowitego poniżej normy jest efektem jednej z sytuacji klinicznych:
- zaburzenia produkcji w wątrobie (albumin, alfa- i beta-globulin) lub szpiku (gammaglobulin);
- nadmierna utrata białek z osocza;
- przewodnienie.
Choroby przebiegające z uszkodzeniem miąższu wątroby prowadzą do zmniejszenia syntezy białek o różnym nasileniu.
Wśród nich szczególną uwagę zwraca się na marskość wątroby, przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby, guzy nowotworowe wątroby i stosowanie substancji i leków hepatotoksycznych (uszkadzające wątrobę).
Do stanów klinicznych, w których dochodzi do zmniejszenia ilości białka całkowitego we krwi, zalicza się także wyniszczenie organizmu, zaburzenia odżywiania, niedożywienie, anoreksję i bulimię.
Do zaburzeń produkcji immunoglobulin może dochodzić w związku z procesami dysplastycznymi szpiku, białaczkami, czy stosowaniem immunosupresji.
Do nadmiernej utraty białek dochodzi najczęściej drogą nerkową, ale także w czasie krwotoków, dużych urazów i w wyniku oparzeń. Przyczyną zwiększonego przesączania białek do moczu są uszkodzone kłębuszki nerkowe, które przestają zatrzymywać we krwi duże cząsteczki.
W początkowej fazie uszkodzenia kłębuszków nerkowych usuwana z moczem jest albumina, która jest jednym z najmniejszych białek. Dopiero później tracone są większe proteiny, takie jak immunoglobuliny.
Przewodnienie, tak samo jak i odwodnienie, wpływa na stężenie białek i innych substancji w osoczu. Dochodzi do rozcieńczenia krwi i uzyskania na wyniku obniżonych wartości protein.
W zależności od zdiagnozowanej przyczyny obniżonego lub podwyższonego białka całkowitego zależy dalsze postępowanie i leczenie.
Reklama
Cena badania białka całkowitego
Oznaczenie białka całkowitego jest stosunkowo tanie. Cena za to badanie wynosi w zależności od laboratorium około 15-20 zł. Jeśli lekarz POZ lub specjalista wystawi skierowanie może ono zostać wykonane na koszt NFZ.
Wynik zazwyczaj jest tego samego dnia roboczego, w mniejszych laboratoriach czas oczekiwania może się nieznacznie wydłużyć.
