Co to jest biedrzeniec?
Biedrzeniec to jednoroczna roślina z rodziny selerowatych, należąca do najstarszych roślin uprawnych. Występuje w wielu odmianach, słynie ze swych właściwości leczniczych i kuchennych.
Pochodzi najprawdopodobniej z Dalekiego Wschodu, obecnie rośnie w całej Europie i Azji. Biedrzeniec (łac. Pimpinella) ma bardzo długą historię - o roślinie wspominano już w Starym Testamencie.
Starożytni Rzymianie wierzyli, że picie ziół biedrzeńca chroniło przed śmiercią i zarazą. Do Europy Centralnej roślinę przywieźli Benedyktyni, którzy zajęli się jej uprawą. Uważano, iż nalewka z biedrzeńca chroni przed dżumą. W XVI wieku zaczęto już go uprawiać w przydomowych ogrodach.
Jak wygląda biedrzeniec? Roślina osiąga do metra wysokości, składa się z ogromnej liczby drobnych kwiatków i delikatnych pierzastych liści. W dolnej części liście są owalne z postrzępionymi brzegami, wraz z wysokością stają się pierzaste. Pojawiają się na grubej łodydze, są ciemnozielone i błyszczące. Niewielkie kwiaty mają kolor biały lub jasnoróżowy.
Biedrzeniec swoim wyglądem przypomina połączenie kopru z pietruszką. Pachnie w zależności od odmiany - podobnie jak pietruszka lub w nucie korzennej.
Roślina wygląda efektownie w czasie kwitnienia, czyli w czerwcu i lipcu. Korzenie posiadają pieprzny smak, nasiona zbliżony do anyżu, a liście smakiem przypominają pietruszkę.
Owoce biedrzeńca należy zbierać pod koniec sierpnia, kiedy są już dość twarde i szarobrunatne. W leczeniu wielu schorzeń wykorzystuje się głównie jego korzeń.
Reklama
Typy i gatunki biedrzeńca
Roślina posiada ponad 150 gatunków, ale główne typy biedrzeńca to:
- wielki, zwany także większym (łac. Pimpinella major) - osiąga wysokość do 1 metra, charakteryzuje się smukłymi i długimi liśćmi, jest najbardziej ozdobną odmianą;
- mniejszy (łac. Pimpinelle saxifraga) - wysokość do 50 cm, składa się z mnóstwa drobnych białych kwiatów, wyglądem przypomina pietruszkę. Podgatunkiem tej odmiany jest biedrzeniec mniejszy skalny o niewielkim zasięgu i populacji. W Polsce rośnie tylko w Karkonoszach;
- anyż (łac. Pimpinella anisum) - odmiana stosowana głównie w cukiernictwie z uwagi na delikatny anyżowy smak. Swoje właściwości zawdzięcza aromatycznym nasionom, które kryją się w przekwitłych pąkach rośliny,
- czarny (łac. Pimpinella nigra Mill) - z gęstym owłosieniem dołu łodygi i dolnych listków.
Gatunki biedrzeńca rosną dziko w wielu różnych miejscach - na polach, łąkach, na obrzeżach lasu czy nieużytkach rolnych.
Reklama
Jakie właściwości ma biedrzeniec?
Właściwości lecznicze biedrzeniec zawdzięcza swoim składnikom, takim jak proteiny, flawonoidy, sterole, substancje śluzowe, garbniki, białka, sole mineralne i olejki eteryczne.
Najważniejsze właściwości tej rośliny to przede wszystkim działanie:
- moczopędne,
- przeciwzapalne,
- rozkurczowe,
- antyseptyczne,
- antybakteryjne,
- wykrztuśne,
- odprężające.
Na co jest dobry biedrzeniec? Wyciągi z tej rośliny pomagają na dolegliwości ze strony układu oddechowego, trawiennego, moczowego i łagodzą przebieg infekcji.
Moczopędne właściwości łagodzą objawy zapalenia pęcherza moczowego, a także przynoszą ulgę przy kamicy nerkowej.
W przypadku silnej bolesności i skurczy menstruacyjnych dobrze jest sięgnąć po odmianę anyżową. Właściwości biedrzeńca anyżowego wykorzystywane są również przy problemach trawiennych. Dzięki rozkurczowemu działaniu ten gatunek wpływa na pracę mięśni gładkich przewodu pokarmowego, łagodzi zgagę i wzdęcia. Wzmacnia perystaltykę jelit, likwidując zaparcia.
Pimpinella ma także działanie grzybobójcze i przeciwpasożytnicze. Łagodzi nudności, wymioty i z tego powodu jest często stosowana „na kaca”.
Biedrzeniec działa wykrztuśnie i ułatwia pozbycie się wydzieliny zalegającej w płucach. Pobudza pracę gruczołów górnej partii dróg oddechowych. Chroni przed chrypką, powlekając błony śluzowe. Właściwości antybakteryjne wykorzystywane są do płukania ust.
Napar z korzenia biedrzeńca wzmacnia potencję u mężczyzn. Pomaga leczyć także świerzb, poprawia kondycję cebulek włosowych.
Działanie antybakteryjne i ściągające jest wykorzystywane w leczeniu zmian trądzikowych na skórze - wyciąg z tej rośliny łagodzi stany zapalne i znacznie ogranicza powstawanie nowych zmian (np. kolejnych wyprysków). Sprawdza się także przy odkażaniu ran i ropni.
Biedrzeniec pobudza laktację, dlatego też zalecany jest w czasie karmienia piersią.
W leczeniu i wspieraniu organizmu z rożnymi dolegliwościami najczęściej wykorzystywane są dwie części rośliny - korzeń i kłącza. To one przerabiane są na różne formy - postać stałą, w proszku lub płynną.
Reklama
Zastosowanie biedrzeńca? Jak go używać?
Biedrzeniec używany jest w różnej postaci do wykorzystania leczniczego. Często stosowaną jest forma suszu (suszone owoce biedrzeńca), kapsułek, tabletek czy wyciągu do picia.
Niezależnie od formy powinniśmy zawsze stosować każdy produkt zgodnie z zaleceniami producenta.
Zastosowania biedrzeńca - oto kilka przykładów:
- wódka -biedrzeniec nadaje się do aromatyzowania wódki i likierów. W tym przypadku szerokie zastosowanie ma biedrzeniec anyżowy, który zalewamy spirytusem, odstawiamy na 2-3 dni, przecedzamy i wlewamy wodę lub syrop cukrowy,
- słodycze -jak cukierki z biedrzeńcem czy ciasteczka anyżowe,
- cukier aromatyzowany biedrzeńcem -posiadający lekko anyżowy smak,
- olejek anyżowy -wykazuje nie tylko działanie wykrztuśne, ale może być także dodatkiem do zup czy duszonych mięs. Często jest stosowany w kuchni indyjskiej. Jego specyficzny zapach odstrasza także owady i chroni komarami lub kleszczami,
- nalewka -rozdrobnione nasiona zalewamy alkoholem i odstawiamy na 2-3 tygodnie i przecedzamy,
- napar -przez 10-15 minut gotujemy w 250ml wody łyżkę suszonych owoców, potem odcedzamy i pijemy po wystudzeniu,
- sałatki z wykorzystaniem liści biedrzeńca,
- herbata z liści i korzenia -wspiera dolegliwości związane z przeziębieniem,
- ciasto -biedrzeniec używany, jako przyprawa do ciast (np. pierniki) i herbatników urozmaica walory smakowe,
- syrop z owoców biedrzeńca -stosowany w nieżytach oskrzeli,
- powidła -do ich przyrządzenia wystarczy zmieszać zmielone nasiona z miodem lub syropem,
- kąpiele z dodatkiem naparu z owoców -wskazane w czasie leczenia świerzbu, poprzez działanie odkażające. Mają także działanie uspokajające i zalecane są przy bezsenności.
W kuchni biedrzeniec ma także szerokie zastosowanie w formie przyprawy.
Reklama
Przyprawa z biedrzeńca. Do czego dodawać?
Przyprawa z biedrzeńca to ciekawy dodatek do potraw. Wzmacnia nie tylko walory smakowe, ale także ułatwia trawienie. Systematyczne używanie jej w kuchni do różnych dań znacznie oczyszcza jelita.
Z uwagi na właściwości wspierające trawienie warto taką przyprawę z wysuszonych owoców dodawać do dań tłustych i ciężkostrawnych. Niektórzy przyprawiają nią mięsne galarety.
Aromatyczna przyprawa powstaje głównie ze startych na proszek korzeni. Wzbogaci przygotowane pikantne dania mięsne, warto także przyprawiać nią sałatki owocowe oraz zupy i gulasze. Smak takich dań staje się zdecydowanie bardziej wyraźny po dodaniu do nich przyprawy z nasion biedrzeńca.
To również świetny dodatek do dziczyzny i sosów na bazie mięs. Warto ją także wykorzystać do pieczenia bułek lub do wzmacniania smaku serów i twarogów.
Reklama
Ile kosztuje biedrzeniec i gdzie można go kupić?
Cena biedrzeńca anyżu (w formie ziarna) to średnio koszt 25 zł za opakowanie 500 g. Za 50g suszu z owoców zapłacimy 8-9 zł. Opakowanie korzenia biedrzeńca to koszt 10-12 zł za 50g.
Roślinę w różnej postaci kupimy (stacjonarnie i internetowo) w drogeriach, sklepach ze zdrową żywnością, sklepach zielarskich, aptekach lub marketach spożywczych.
