Jakie są przyczyny biegunki wirusowej?
Biegunka wirusowa jest wywoływana przez 4 typy wirusów, które zakażają przewód pokarmowy:
- rotawirusy najczęściej atakują organizmy małych dzieci. Ostra biegunka często towarzyszy gorączce i wymiotom - objawy są szczególnie dotkliwe u maluchów poniżej piątego roku życia. Do zakażeń często dochodzi na dziecięcych oddziałach szpitalnych;
- norowirusy są główną przyczyną wirusowej biegunki u dorosłych i starszych dzieci. Powodują ostre zapalenie żołądka i jelit, prowadząc do gwałtownych wymiotów, biegunki oraz bólu brzucha;
- u starszych dzieci może też dojść do infekcji adenowirusami, powodującymi umiarkowaną biegunkę, często współwystępującą z infekcją układu oddechowego;
- biegunki powodują też sapowirusy. Objawy są łagodniejsze niż w przypadku innych wirusów, obejmując biegunkę, wymioty i lekkie odwodnienie.
Niestety, biegunka wirusowa jest bardzo zaraźliwa. Zakażenie następuje głównie drogą fekalno-oralną, co oznacza spożycie skażonej wody i żywności (np. niemytych owoców, warzyw, niedosmażonego mięsa lub zanieczyszczonej wody), a także kontakt z wydalinami chorej osoby (uwzględniający także dotykanie jej zainfekowanych zabawek, sztućców, ręczników itp.)
W międzynarodowej klasyfikacji chorób ICD-10 wirusowe zapalenie jelit, powodujące biegunkę u dzieci i dorosłych występuje pod numerem A08.4.
Reklama
Biegunka wirusowa a bakteryjna
Aby skutecznie leczyć pacjenta, trzeba ustalić przyczynę choroby - czy jest to biegunka bakteryjna, czy wirusowa. Trzeba uwzględnić rodzaj objawów, czas ich trwania, określić możliwe spożycie potencjalnie zanieczyszczonej żywności lub kontakt z chorymi.
Choć biegunki wirusowe są najczęściej leczone objawowo poprzez nawadnianie i odpoczynek, te bakteryjne mogą wymagać antybiotyków. Dlatego warto wiedzieć, czym się różni biegunka wirusowa od bakteryjnej.
Infekcja wirusowa zwykle zaczyna się nagle i trwa od kilku dni do tygodnia. Często towarzyszy jej podwyższona temperatura, bóle mięśni, zmęczenie i wymioty - czyli objawy grypopodobne. Stolec jest zazwyczaj wodnisty, bez krwi i śluzu.
Z kolei biegunka bakteryjna trwa dłużej, a dodatkowo współwystępuje z nią wysoka gorączka i dreszcze. Stolec bywa śluzowaty, może zawierać krew (ten objaw wywołuje np. infekcja E. Coli, Campylobacter czy salmonelloza). Bóle i skurcze brzucha są dotkliwsze niż w przypadku biegunki wirusowej, czasami towarzyszą im również wzdęcia i gazy.
W przypadku silnej infekcji lekarz zleca laboratoryjne badanie kału, które pozwala na wykrycie konkretnych patogenów.
Reklama
Objawy biegunki wirusowej
Objawy biegunki wirusowej pojawiają się szybko, w ciągu 1-3 dni od zakażenia. Najczęściej występują:
- wodniste stolce, zwiększające ryzyko odwodnienia;
- wymioty, które u dzieci mogą być intensywne;
- podwyższona temperatura, rzadziej gorączka;
- bóle brzucha i skurcze w okolicach żołądka;
- objawy grypopodobne: bóle głowy, mięśni i ogólne złe samopoczucie.
Jeżeli nastąpi nagły wzrost częstości oddawania stolca, pojawi się gorączka, a bóle brzucha i skurcze jelit będą nasilać, szczególnie się przed wypróżnieniem - warto skontaktować się z lekarzem, ponieważ może to być biegunka ostra. Jej przyczyną bywa wirus, bakteria lub pasożyt.
Należy wdrożyć odpowiednie leczenie, ponieważ szybka utrata płynów może prowadzić do odwodnienia, które objawia się suchością w ustach, zmniejszoną ilością oddawanego moczu i osłabieniem.
Z kolei przewlekła biegunka trwa dłużej niż 4 tygodnie, niejednokrotnie prowadząc do niedoborów żywieniowych i anemii. Utrzymująca się biegunka może być wynikiem przewlekłych infekcji, ale też chorób zapalnych jelit, zespołu jelita drażliwego, nietolerancji pokarmowych - wszystkie one wymagają wdrożenia odpowiedniego leczenia.
Objawy mogą obejmować bóle brzucha, wzdęcia, nudności, brak apetytu i gorączkę w przypadku towarzyszącego stanu zapalnego. W niektórych przypadkach może pojawić się krew w stolcu, szczególnie przy chorobach zapalnych jelit.
Ważne jest, aby w przypadku jakichkolwiek niepokojących objawów skonsultować się z lekarzem, w celu postawienia właściwej diagnozy i wdrożenia odpowiedniego leczenia.
Źródło: Opracowanie własne
Reklama
Ile trwa biegunka wirusowa?
Wiele zaniepokojonych osób dopytuje lekarzy, ile trwa biegunka wirusowa u dzieci i u dorosłych. Wyjaśniamy, że choć najczęściej zdarzają się tzw. trzydniówki, to choroba może trwać nawet tydzień.
U dzieci szczególnie dotkliwe bywają wymioty, utrzymujące się od 1 do 3 dni (co jest bardzo niebezpieczne, ze względu na ryzyko szybkiego odwodnienia). Najdłużej utrzymującym się objawem choroby jest osłabienie, na które uskarżają się pacjenci po ustąpieniu biegunki i wymiotów.
Biegunka ostra najczęściej mija w ciągu kilku dni, ale u dzieci trwa nawet do 2 tygodni i bezwzględnie wymaga konsultacji medycznej.
Biegunka przewlekła trwa ponad 4 tygodnie i wymaga dokładnej diagnostyki w kierunku zespołu jelita drażliwego, choroby Crohna czy celiakii.
Reklama
Co pomaga na biegunkę wirusową? Leczenie i dieta
Wielu pacjentów dopytuje lekarzy pierwszego kontaktu, co pomaga na biegunkę wirusową. Wyjaśniamy, że podstawą leczenia jest nawodnienie i odpowiednia dieta. Leki stosuje się głównie w celu łagodzenia objawów towarzyszących, takich jak gorączka.
W przypadku dzieci i osób starszych szczególna uwaga powinna być skierowana na zapobieganie odwodnieniu i szybkie działanie w przypadku pogorszenia stanu zdrowia.
Należy także pamiętać, że jeśli biegunka trwa dłużej niż tydzień, stolec jest czarny lub krwisty, a szczególnie gdy występują objawy ciężkiego odwodnienia (takie jak suchość w ustach, mała ilość oddawanego moczu, osłabienie czy zawroty głowy) należy bezwzględnie skontaktować się z lekarzem.
Leki
Przy biegunce wirusowej skupiamy się na łagodzeniu objawów i zapobieganiu odwodnieniu. Najczęściej stosuje się:
- loperamid, który działa poprzez spowolnienie ruchów jelit i zwiększenie wchłaniania wody w jelicie grubym. Jest skuteczny w zmniejszaniu liczby wypróżnień i poprawie konsystencji stolca. Nie jest zalecany w przypadku biegunki wirusowej z towarzyszącymi wymiotami lub krwią w stolcu, a także nie powinien być stosowany u dzieci;
- racekadotryl jest inhibitorem enkefalinazy jelitowej, który redukuje biegunkę. Działa szybko i jest mniej obciążający dla organizmu niż loperamid. Może być stosowany u dzieci powyżej 3. miesiąca życia;
- probiotyki (np. Lactobacillus rhamnosus GG, Saccharomyces boulardii) sprzyjają skróceniu czasu trwania biegunki, wspierając odbudowę prawidłowej flory bakteryjnej jelit. Korzystnie wpływają na układ odpornościowy, przyspieszając powrót do zdrowia;
- diosmektyt jest naturalną glinką o właściwościach adsorbujących, która poprawia konsystencję stolca i chroni błonę śluzową jelit. Lek jest w pełni bezpieczny dla dzieci i dorosłych;
- paracetamol lub ibuprofen stosuje się w celu złagodzenia gorączki i bólu, które mogą towarzyszyć biegunce wirusowej.
Głównym celem terapii jest zapobieganie odwodnieniu, dlatego oprócz leków, kluczowe jest odpowiednie nawodnienie organizmu. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości dotyczących stosowania leków, zwłaszcza u dzieci, należy skonsultować się z lekarzem.
Dieta
Wielu pacjentów dopytuje swoich lekarzy, co jeść, a czego unikać przy biegunce wirusowej.
Wyjaśniamy, że dieta powinna być lekkostrawna i bogata w produkty, które pomagają utrzymać równowagę elektrolitową i nawadniają organizm.
Szczególnie zalecane są:
- banany (lekkostrawne, bogate w potas, który pomaga w utrzymaniu równowagi elektrolitowej),
- biały ryż (który jest łatwo przyswajalny i pomaga w zagęszczaniu stolca),
- mus jabłkowy (zawiera pektyny, które wspierają zdrowie jelit),
- tosty z białego pieczywa (które są lekkostrawne i nie obciążają żołądka).
Wspomagająco działają herbaty ziołowe, takie jak mięta pieprzowa czy rumianek oraz naturalne probiotyki - takie jak kefir czy jogurt naturalny, wspierające odbudowę flory bakteryjnej jelit.
Ważne jest unikanie pokarmów, które mogą podrażniać przewód pokarmowy i nasilać objawy - takich jak potrawy tłuste i ciężkostrawne, surowe owoce i warzywa, słodycze, alkohol czy napoje gazowane.
Stopniowe wprowadzanie normalnej diety w ciągu 3 dni po ustąpieniu objawów pozwala na powolne przywrócenie pełnej funkcji jelit i zapobiega nawrotom objawów.
W razie wątpliwości w kwestii jadłospisu, warto skonsultować się z dietetykiem lub lekarzem.
Reklama
Biegunka wirusowa w grupach szczególnego ryzyka
W grupach szczególnego ryzyka znajdują się osoby, które są bardziej narażone na powikłania biegunki wirusowej, takie jak odwodnienie i zaburzenia równowagi elektrolitowej.
Należą do nich kobiety w ciąży, niemowlęta i małe dzieci (szczególnie podatne na szybkie odwodnienie) oraz osoby starsze i przewlekle chore (które często mają słabszy układ odpornościowy, co może zwiększać podatność na infekcje i powikłania).
W przypadku tych grup kluczowe jest zapewnienie nawodnienia oraz wczesne rozpoznanie i konsultacja z lekarzem, w celu wdrożenia odpowiedniego leczenia.
Biegunka wirusowa w ciąży i u kobiet karmiących piersią
Choć biegunka wirusowa nie stanowi bezpośredniego zagrożenia dla płodu, jednak prowadzi do odwodnienia i utraty elektrolitów u matki, co może mieć negatywny wpływ na ciążę. Dlatego ważne jest, aby dbać o odpowiednie nawodnienie i monitorować objawy. Jeśli biegunka jest ciężka lub długotrwała, należy skonsultować się z lekarzem.
Kwestią budzącą emocje jest też biegunka wirusowa a karmienie piersią. Wyjaśniamy, że nie jest to przeciwwskazanie. Wirusy odpowiedzialne za biegunkę nie przenoszą się przez mleko matki, a karmienie piersią może nawet wspierać układ odpornościowy dziecka, dzięki obecności przeciwciał w mleku. Ważne jest natomiast, aby matka dbała o własne nawodnienie i regenerację sił.
Biegunka wirusowa u dzieci
Wielu zaniepokojonych rodziców szuka informacji, jak rozpoznać symptomy biegunki wirusowej u dziecka, jak ją leczyć oraz ile dni trwa choroba.
Biegunka wirusowa u dzieci często zaczyna się nagle i towarzyszą jej wymioty, gorączka, bóle brzucha oraz wodniste stolce. Maluchy stają się drażliwe, ospałe i niechętne do jedzenia.
Podobnie jak u dorosłych, objawy zwykle utrzymują się od 3 do 7 dni. Wymioty zazwyczaj ustępują w ciągu 1-2 dni, podczas gdy biegunka może trwać kilka dni dłużej.
Główną przyczyną ostrej biegunki u niemowlaków i dzieci poniżej 5. roku życia są rotawirusy, na które na szczęście już istnieją skuteczne szczepionki. W przedszkolach i szkołach maluchy zarażają się też norowirusami, znacznie rzadziej adenowirusami czy sapowirusami.
Niestety - dzieci mają mniej rozwinięty układ odpornościowy, zazwyczaj bawią się w grupach, a ponadto często wkładają ręce i przedmioty do ust, co zwiększa ryzyko zakażenia.
Leczenie koncentruje się przede wszystkim na zapewnieniu odpowiedniego nawodnienia. Należy podawać płyny nawadniające dostępne w aptekach lub doustne roztwory elektrolitów.
Zaleca się stosowanie lekkostrawnej diety, jak dieta BRAT (banany, ryż, mus jabłkowy, tosty) do momentu ustąpienia objawów.
W celu obniżenia gorączki można podawać paracetamol lub ibuprofen, ale lepiej unikać leków przeciwbiegunkowych, które mogą nie być odpowiednie dla dzieci.
Jeśli objawy są ciężkie, długotrwałe lub dziecko wykazuje oznaki odwodnienia (sucha skóra, brak łez, zmniejszona ilość moczu), należy jak najszybciej skonsultować się z pediatrą.
