Czym jest biopsja jąder?
Biopsja jąder jest stosunkowo prostym zabiegiem diagnostyczno-terapeutycznym, wykonywanym w przypadku podejrzenia tak zwanej azoospermii. Pod pojęciem tym kryje się brak plemników w nasieniu.
Problem ten występuje u około 1 procenta ogólnej populacji mężczyzn i aż u 10-15 procent pacjentów diagnozujących się i leczących pod kątem niepłodności lub bezpłodności (dane: M. Cocuzza i inni).
Wyróżnia się dwie podstawowe odmiany azoospermii, różniące się od siebie patogenezą, możliwościami leczenia oraz rokowaniami odnośnie możliwości posiadania potomstwa:
- obturacyjna – stanowi około 40 wszystkich przypadków (dane: A. Cegłowska) i powodowana jest niedrożnością dróg wyprowadzających plemniki z sieci jądra do cewki moczowej. Najczęściej jest to powikłanie różnego typu zabiegów urologicznych, rzadziej – wada genetyczna (np. wrodzony brak nasieniowodów). Możliwe jest operacyjne leczenie tej przypadłości, czyli rekonstrukcja przewodów służących do transportu plemników. Jeśli zabieg kończy się sukcesem, istnieje szansa, by pacjent mógł począć dziecko w naturalny sposób;
- nieobturacyjna - spowodowana pierwotnym lub wtórnym zaburzeniem czynności jąder. Przyczyną mogą być m.in. przebyte w młodości stany zapalne jąder (częste powikłanie świnki u chłopców), niewłaściwe działanie przysadki mózgowej i podwzgórza, zespoły Kallmana lub Klinefeltera (zestawy wad genetycznych powodujących m.in. nieprawidłowości w rozwoju płciowym), urazy, choroby nowotworowe. W takiej sytuacji plemniki nie są produkowane w ogóle i nie istnieją możliwości leczenia tego stanu.
Pierwszym badaniem diagnostycznym w przypadku podejrzeń azoospermii jest pobranie próbki ejakulatu, a następnie odwirowanie jej w specjalnym urządzeniu – pozwala to na unaocznienie plemników, nawet jeśli występują w niewielkiej ilości. W dalszej kolejności można wykonać biopsję jąder i w zależności od jej wyników ustalić dalsze postępowanie.
Reklama
Brak plemników po biopsji
Na co zwraca się uwagę interpretując wyniki biopsji jąder? Głównym celem diagnostycznym badania jest ustalenie, czy jądra w ogóle wytwarzają plemniki. Jeśli tak, a przyczyną azoospermii jest jedynie niedrożność nasieniowodów, pacjent może zostać skierowany na operację.
Co więcej, męskie gamety pobrane w czasie samej biopsji mogą zostać wykorzystane do zapłodnienia komórki jajowej w warunkach pozaustrojowych (in vitro) lub na drodze inseminacji. W tym sensie badanie jest więc jednocześnie częścią procedury terapeutycznej leczenia niepłodności.
Natomiast w sytuacji, gdy biopsja jąder wykaże całkowity brak plemników, będzie to oznaczać, że nie są one w ogóle produkowane w kanalikach nasiennych. Jest to jedna z głównych przyczyn całkowitej, nieuleczalnej bezpłodności u mężczyzn.
Posiadanie dziecka przez parę dotkniętą tym zaburzeniem jest możliwe, ale wyłącznie w sytuacji, gdy partner nie będzie biologicznym ojcem.
Istniejące możliwości, to:
- inseminacja nasieniem dawcy;
- zapłodnienie in vitro nasieniem dawcy;
- adopcja dziecka;
Reklama
Biopsja jąder a inseminacja
Biopsja w leczeniu niepłodności wykorzystywana jest przede wszystkim w procedurach in vitro, można ją też przeprowadzić przed planowaną inseminacją, aczkolwiek ilość pobranych w ten sposób plemników może nie być wystarczająca do tego, by zabieg okazał się skuteczny.
Jeżeli chodzi o biopsję jąder do in vitro, niezbędne jest równoczesne uzyskanie komórek jajowych od partnerki lub dawczyni. Męskie i żeńskie gamety są łączone w warunkach laboratoryjnych, a gdy dojdzie do utworzenia zarodka, jest on umieszczony w macicy.
Jeżeli dojdzie do jego zagnieżdżenia, stwierdza się ciążę. Zabieg inseminacji natomiast polega na wprowadzeniu plemników, znajdujących się w specjalnym płynie, bezpośrednio do macicy kobiety.
Reklama
Opis zabiegu biopsji jąder
Na czym polega biopsja jąder? W jaki sposób wykonuje się zabieg? Jak należy się do niego przygotować? Czy biopsja jąder boli? Czy możliwe są powikłania? To najważniejsze pytania, które zadają pacjenci.
Jeśli chodzi o przygotowanie, nie ma szczególnych zaleceń, aczkolwiek wiele klinik wymaga wcześniejszego wykonania podstawowych badań krwi, niezbędny jest też wywiad lekarski, odnośnie ogólnego stanu zdrowia czy przyjmowanych leków.
Sam zabieg wykonuje się dwoma metodami:
- biopsja zamknięta – materiał do analizy pobiera się za pomocą bardzo cienkiej igły, którą nakłuwa się worek mosznowy, a następnie jądro. Cała procedura trwa około 30 minut i jest wykonywana w znieczuleniu miejscowym. Zazwyczaj lekarze decydują się na tego typu biopsję w sytuacji, gdy istnieje duża szansa pobrania większych ilości plemników;
- biopsja otwarta, z użyciem skalpela, którym nacina się jądro i pobiera większe jego fragmenty – będą one później analizowane pod mikroskopem pod kątem obecności plemników, które można wykorzystać do zapłodnienia. W tym przypadku niezbędne jest zastosowanie znieczulenia ogólnego, które podaje anestezjolog, po uprzedniej kwalifikacji. Na zabieg należy się w związku z tym zgłosić nieco wcześniej (około 1 godziny).
W związku z zastosowaniem znieczulenia, sama procedura jest bezbolesna, choć później pacjent może odczuwać bolesność lub dyskomfort. Możliwe są też (rzadko) powikłania, takie jak krwawienie, krwiak, stan zapalny, infekcja, obrzęk, objawy ogólnoustrojowe (gorączka, dreszcze, uczucie rozbicia). Nie należy ich lekceważyć, o wszystkich niepokojących symptomach trzeba powiadomić lekarza.
Reklama
Cena biopsji jąder
Ile kosztuje biopsja jąder? Cena tego zabiegu jest wysoka. W zależności od kliniki oraz zakresu diagnostyki i dalszego postępowania terapeutycznego, koszt może wynieść od około 1500 do nawet kilku tysięcy złotych.
Czy jest możliwa biopsja jąder na NFZ? W latach 2013-16 z państwowego dofinansowania mogli korzystać pacjenci zakwalifikowani do leczenia bezpłodności metodą in vitro i wykonujący w związku z tym różne badania. Obecnie takiej możliwości nie ma.
W wielu miejscowościach realizowane są jednak samorządowe programy dopłat do in vitro, pokrywające część wydatków związanych z diagnozowaniem i leczeniem niepłodności i bezpłodności tą właśnie metodą.
