Jeszcze w latach 50. ubiegłego wieku sądzono, że rozwój miażdżycy i odkładanie się w naczyniach tzw. blaszki miażdżycowej jest naturalną konsekwencją starzenia się organizmu, któremu nie można zapobiec. Dziś wiadomo, że wpływ na to, czy miażdżyca się rozwinie ma w dużym stopniu sposób naszego życia. Głównymi czynnikami wspomagającymi rozwój blaszki miażdżycowej jest nieprawidłowe stężenie cholesterolu i trójglicerydów.
Komórki zapalne oraz cholesterol gromadzą się w ścianie naczynia, tworząc blaszkę miażdżycową. Z czasem prowadzi to do zwężenia światła tętnicy lub nawet jego zamknięcia. Uwapnione blaszki miażdżycowe stanowią zagrożenie dla życia pacjenta. Najczęstszym powikłaniem miażdżycy jest zawał serca, który każdego roku zdarza się u 100 tys. pacjentów.
Jak powstaje blaszka miażdżycowa?
Blaszka miażdżycowa powstaje w różnych naczyniach pod wpływem odkładających się złogów tłuszczowych, które włóknieją, wapnieją i zatykają tętnice. Może to utrudniać przepływ krwi m.in. w tętnicach wieńcowych, naczyniach krwionośnych nóg, tętnicach nerkowych, naczyniach mózgu, aorcie.
Blaszka zaczyna odkładać się już około 20. roku życia. Jeśli zwężenie światła naczynia jest mniejsze niż 50 procent, pacjent nie odczuwa żadnych dolegliwości, bo krew swobodnie przepływa. Choroba w tym stadium jest wykrywana raczej przypadkowo, przy okazji np. badań kontrolnych.
Niepokojące objawy (nadmierne męczenie się przy wysiłku fizycznym, bólu w klatce piersiowej, zapominanie, brak koncentracji) pojawiają się dopiero, gdy średnica światła naczynia jest zajęta przez blaszkę miażdżycową powyżej 50 procent. Do zwężenia krytycznego dochodzi, gdy blaszka miażdżycowa obejmuje poniżej 80 procent średnicy światła naczynia. Przekroczenie tej granicy grozi zawałem serca i całkowitym zamknięciem się naczynia.
Reklama
Blaszka miażdżycowa - co ją wywołuje
Głównymi czynnikami rozrastania się blaszki miażdżycowej jest zbyt duże stężenie tzw. złego cholesterolu (LDL), zbyt małe stężenie tzw. dobrego cholesterolu (HDL), a także nieprawidłowy poziom trójglicerydów. Złe wyniki lipidogramu mają najczęściej osoby, które nie prowadzą zdrowego stylu życia, pasjonaci kanapowego sposobu życia, którzy stronią od regularnej aktywności fizycznej, a ich dieta jest bogata w tłuszcze zwierzęce i produkty wysoko przetworzone. Do rozwoju blaszki miażdżycowej przyczyniają się błędy żywieniowe, między innymi takie jak:
● niedobór błonnika
● zbyt duża ilość spożywanego cholesterolu – powyżej 300 mg w ciągu doby
● zbyt dużo tłuszczów w diecie
● zawartość cukrów prostych powyżej 10 proc.
● zbyt energetyczna dieta
● niedobór witamin A, C, E, beta-karotenu
● niedobór żelaza, miedzi, magnezu, selenu, chromu
Do rozrostu blaszki miażdżycowej dochodzi jednak także w wyniku czynników genetycznych, gdy choroba niedokrwienna serca pojawia się u krewnych pierwszego stopnia, a także
kiedy u chorego występuje otyłość, cukrzyca, przerost lewej komory serca, białkomocz, upośledzona jest tolerancja glukozy, występuje nadciśnienie tętnicze i choroba alkoholowa. Czynnikiem rozwoju blaszki miażdżycowej jest także wiek powyżej 45 lat dla mężczyzn i ponad 55 lat kobiet. Warto jednak pamiętać, że u panów miażdżyca występuje nawet 3-4 razy częściej niż pań.
Sprawdź też, co to jest: Cholesterol całkowity
Reklama
Blaszki miażdżycowe w aorcie brzusznej
Coraz więcej pacjentów zgłasza się do lekarzy z objawami miażdżycy aorty brzusznej. Głównymi symptomami zwężania się ścian aorty brzusznej jest ból brzucha, który nie znika po zastosowaniu środków przeciwbólowych, uczucie duszności, nudności i wymioty, biegunka, wzdęcia.
Objawów tych nie wolno lekceważyć, gdyż może się okazać, że wskazują one nie tylko na samą miażdżycę aorty brzusznej, ale na jeszcze groźniejszego tętniaka aorty, który przy pęknięciu stanowi zagrożenie życia dla pacjenta.
Reklama
Blaszki miażdżycowe w tętnicach szyjnych
Tętnice szyjne mają kluczowe znaczenie dla ukrwienia mózgu, dlatego tak niebezpieczna jest miażdżyca tętnic szyjnych. Komórki nerwowe w mózgu bez odpowiedniej ilości tlenu i glukozy zaczynają gorzej funkcjonować, a w dłuższej perspektywie obumierają.
Blaszki miażdżycowe w tętnicach szyjnych zazwyczaj tworzą się w początkowym odcinku tętnicy szyjnej wewnętrznej, zaraz za miejscem podziału tętnicy szyjnej wspólnej. Zamykające się stopniowo światło naczynia powoduje, że coraz mniej krwi dociera do mózgu. Jeśli blaszka miażdżycowa jest stabilna dopływ krwi jest ograniczony w sposób powolny. Gorzej, gdy mamy do czynienia z niestabilną blaszką miażdżycową, która po oderwaniu się od ściany naczynia grozi gwałtownym zatorem. Niedrożność tętnic szyjnych jest częstą przyczyną udarów mózgu (szacuje się, że w 30-40 proc.).
Reklama
Rozpuszczanie blaszek miażdżycowych
W Polsce działa kilkadziesiąt poradni, które oferują rozpuszczanie blaszki miażdżycowej tzw. metodą chelatacji, która polega na podaniu choremu kroplówki z substancją zwaną EDTA (kwas wersetowy). Według zwolenników tej metody EDTA absorbując wapń powoduje rozpad płytek miażdżycowych i powiększenie światła naczyń. Terapia nie jest tania, bo trzeba za nią zapłacić około 5 tys. zł. Czy warto? Zdaniem Naczelnej Izby Lekarskiej absolutnie nie, bo metoda ta nie jest przez nią oficjalnie zaakceptowana jako sposób leczenia miażdżycy. Zdaniem większości lekarzy metoda jest nieskuteczna i pozbawiona naukowych podstaw.
Reklama
Jak usunąć blaszki miażdżycowe?
W leczeniu miażdżycy wykorzystuje się leki obniżające poziom złego cholesterolu we krwi (np. niacyny), statyny, które zmniejszają produkcję cholesterolu w organizmie, fibraty, które ograniczają syntezę tłuszczów w organizmie. Stosuje się także leki o charakterze przeciwzapalnym, np. kwas acetylosalicylowy.
Reklama
Blaszki miażdżycowe w tętnicach szyjnych - dieta
Dieta przy rozpoznanej miażdżycy, niezależnie od tego, czy nadmiar blaszki miażdżycowej znajduje się w tętnicach szyjnych, czy w innych naczyniach układu krwionośnego, powinna być taka sama, a jej głównym założeniem powinno być zastąpienie niezdrowych zwierzęcych tłuszczów zdrowymi tłuszczami roślinnymi. Z diety trzeba wyeliminować lub znacznie ograniczyć:
● masło
● tłuste mięsa
● smalec i inne tłuszcze zwierzęce
● żółte sery
● cukier i słodkie przetwory
● białe pieczywo
● masło kakaowe
● olej kokosowy i palmowy.
W codziennej diecie powinny się za to znaleźć:
● świeże warzywa i owoce
● chudy drób
● ryby morskie
● chude przetwory mleczne i jajka
● wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3
● kwasy tłuszczowe omega-6
Warto też sięgnąć po produkty bogate we flawonoidy, które mają właściwości antymiażdżycowe, do których zaliczamy grejpfruty, cebulę, karczochy, czerwone winogrona, czarną i zieloną herbata, pomidory, kakao, czekolada i głóg.
