Jak boli trzustka?
Czy trzustka boli? Jak rozpoznać dolegliwości bólowe ze strony tego narządu? Jak odróżnić ból trzustki od bólu żołądka? To pytania najczęściej zadawane przez pacjentów.
Schorzenia trzustki bez wątpienia mogą wywoływać dolegliwości bólowe. Pacjenci niekiedy mylą trzustkę z wątrobą, która nie jest unerwiona, a zatem teoretycznie nie może boleć. Z drugiej jednak strony wątroba znajduje się w unerwionej czuciowo otrzewnej. Zazwyczaj choroby wątroby powodują jej powiększenie, co sprawia, że narząd zaczyna rozciągać otrzewną i wówczas pojawia się ból brany przez pacjentów za wątrobowy.
Ból trzustki może mieć różny charakter, odmienne natężenie oraz mogą mu towarzyszyć mniej lub bardziej charakterystyczne objawy. Wszystko zależy od dolegliwości, która dała objaw bólu trzustki.
Reklama
Gdzie boli trzustka?
Pacjenci nie powinni mieć jednak wątpliwości, co do tego, gdzie boli trzustka. Narząd jest bowiem umiejscowiony w górnej części jamy brzusznej z lewej strony, bezpośrednio za żołądkiem. Innymi słowy w lewym nadbrzuszu.
Zlokalizowany jest poprzecznie do osi długiej ciała. Ma nieregularny, wydłużony i spłaszczony (w wymiarze grzbietowo-brzusznym) kształt. Przeciętna masa trzustki wynosi od 70 do 100 gramów. Zazwyczaj ma od 12 do 20 centymetrów długości, około 4-5 centymetrów wysokości oraz 2-3 centymetry grubości.
W związku z powyższym ból trzustki zwykle lokalizuje się w lewym nadbrzuszu. Należy jednak zaznaczyć, że schorzenia trzustki mogą dawać objaw w postaci bólu pleców. Ból trzustki często promieniuje do łopatki lub barku.
Reklama
Od czego boli trzustka?
Bóle trzustki zwykle mają związek z stanem zapalnym tego narządu. Jedną z najczęstszych przyczyn bólutrzustki jest ostry stan zapalny, który można rozpoznać po silnym, nagłym, stałym i bardzo uporczywym bólu w lewym nadbrzuszu, promieniującym do pleców, a dodatkowo osiągającym intensywność niemal od razu po pojawieniu się pierwszych dolegliwości. Cechą charakterystyczną ostrego zapalenia trzustki jest ustępowanie dolegliwości bólowych przy pochylaniu się, zaś nasilanie bólu podczas głębokiego oddychania i kasłania. W przebiegu ostrego stanu zapalnego mogą także występować wymioty i nudności. Dolegliwości są zwykle tak intensywne, że nie sposób ich zbagatelizować.
Powodem bólu trzustki może być także przewlekły stan zapalny, który daje podobne objawy, ale mniej nasilone. Dolegliwości mogą występować stale lub okresowo. W przebiegu przewlekłego zapalenia trzustki pacjenci narzekają na uczucie pełności w brzuchu, wzdęcia, nudności oraz tłuszczowe biegunki. Co istotne, ból trzustki najczęściej pojawia się po jedzeniu oraz po wypiciu alkoholu. Może także nasilać się w pozycji leżącej, zaś ustępować w pozycji siedzącej przy pochylaniu się do przodu.
Warto pamiętać, że w rozwoju przewlekłego zapalenie trzustki bierze udział wiele czynników i mechanizmów, jednakże kluczową rolę odgrywa czynnik alkoholowy.
Reklama
Kiedy boli trzustka?
Nie zawsze jednak ból w lewym nadbrzuszu musi oznaczać problemy z trzustką. Dolegliwości bólowe w tej części brzucha mogą mieć związek z powiększeniem śledziony lub schorzeniami okrężnicy. Śledziona zwykle powiększa się u pacjentów cierpiących na marskość wątroby, a także choroby zakaźne i autoimmunologiczne. Powiększona śledziona, oprócz bólu, zwykle powoduje uczucie pełności w brzuchu. Z kolei schorzenia okrężnicy można rozpoznać po uporczywych biegunkach lub zaparciach.
Często pacjenci zgłaszający się do lekarza z bolącą trzustką, dowiadują się, że cierpią na wrzody żołądka lub dwunastnicy. Choroba wrzodowa zazwyczaj manifestuje się tępym, gniotącym bólem brzucha. Pacjenci z wrzodami żołądka zazwyczaj odczuwają ból na czczo, który ustępuje po zjedzeniu posiłku. Inaczej jest z wrzodami dwunastnicy – dolegliwości nasilają się po jedzeniu. W rzadkich przypadkach może dojść do perforacji wrzodu. Wówczas ból jest bardzo silny, przeszywający, rozdzierający i wymaga natychmiastowej hospitalizacji.
Ból, który pacjenci wiążą z chorobą trzustki może być ponadto oznaką chorób, takich jak:
- zespół jelita drażliwego,
- niedrożność jelit,
- choroba Leśniowskiego-Crohna,
- kamica nerkowa,
- zapalenie otrzewnej,
- zapalenie błony śluzowej żołądka,
- półpasiec.
Reklama
Jak uśmierzyć ból trzustki?
Wielu pacjentów zastanawia się, co stosować na ból trzustki, jakie leki uśmierzają dolegliwości. Warto pamiętać, że dolegliwości bólowych ze strony trzustki nie można bagatelizować, niezależnie od tego, jakie mają nasilenie, gdyż może się kryć za nimi poważna choroba.
Każdy niepokojący ból brzucha powinno się skonsultować się z lekarzem. Leczenie bólu trzustki czy innego narządu powinno być bowiem uzależnione od przyczyny dolegliwości, a diagnozę może postawić jedynie lekarz na podstawie wyników badań oraz wywiadu z pacjentem.
Reklama
Co pomaga na ból trzustki?
Należy pamiętać, że ostre zapalenie trzustki wymaga pilnej hospitalizacji, dlatego po pojawieniu się nagłego i silnego bólu w lewym nadbrzuszu należy zgłosić się na szpitalny oddział ratunkowy. Z kolei w przypadku bólu okresowego, należy zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu lub gastroenterologa. Jeśli specjalista zdiagnozuje przewlekłe zapalenie trzustki (PZT), z pewnością wskaże leczenie farmakologiczne oraz zaleci pacjentowi przejście na dietę. Zwykle do wykrycia PZT wystarczy badanie ultrasonograficzne.
Warto pamiętać, że trzustka, w przeciwieństwie do wątroby, nie ulega regeneracji. Oznacza to, że zmiany powstałe w narządzie mają charakter nieodwracalny, niezależnie od przyjmowanych leków i diety. Leczenie będzie zatem trwało do końca życia.
Jak wygląda dieta na trzustkę? Po pierwsze powinna być uzależnione od tego, czy u pacjenta zdiagnozowano cukrzycę. Chora trzustka może bowiem nie produkować insuliny w dostatecznej ilości, co przełoży się bezpośrednio na hiperglikemię. W przypadku zdiagnozowanej cukrzycy, dieta polega w dużej mierze na ograniczeniu łatwo przyswajalnych węglowodanów, tłuszczów oraz czystego błonnika. Jednakże podobna dieta jest zalecana także pacjentów, u których nie wykryto cukrzycy.
Zasadniczo postępowanie dietetyczne powinno zależeć od tego, czy pacjent ma niedobór masy ciała, co jest często obserwowane przy PZT. W przypadku niedowagi dieta powinna być wysokokaloryczna (powyżej 2500 kalorii), a przy tym niskotłuszczowa i bogata w białko oraz węglowodany - jednak w przypadku współistniejącej cukrzycy, trzeba wykluczyć z jadłospisu cukier, słodzone dżemy, słodkie owoce etc.
Jeżeli chodzi o węglowodany, to pacjent z zapaleniem trzustki powinien wykluczyć także pokarmy zawierające dużą ilość błonnika (wskazane są takie produkty jak pszenne pieczywo, ziemniaki puree, lane kluski i makarony z niską zawartością jaj).
Ponadto, każdy pacjent z przewlekłym zapaleniem trzustki otrzymuje bezwzględny zakaz picia alkoholu. Należy także przestać palić, gdyż nikotyna wpływa niekorzystnie na pracę trzustki.
Jeżeli chodzi o domowe sposoby na bóle trzustki, polecane jest picie naparów z pokrzywy, która ma stymulować trzustkę do wydzielania enzymów. Wśród ziół polecanych na pracę trzustki wymienia się także mniszka lekarskiego oraz tymianek. Jednakże przed ich zastosowaniem, warto skonsultować się z lekarzem, gdyż niektóre napary, zamiast pomóc, mogą doprowadzić do nieprzyjemnych dolegliwości gastrycznych.
Reklama
Jakie leki na ból trzustki?
Zwalczanie bólu u pacjentów z przewlekłym zapaleniem trzustki może być problematyczne, z uwagi na mnogość mechanizmów, które mogą powodować dolegliwości. Zakłada się, że ból najczęściej jest spowodowany wzrostem ciśnienia w przewodzie trzustkowym na skutek jego zwężenia czy obecności złogów. W związku z tym, lekiemnajczęściej stosowanym na ból trzustki jest trypsyna. Jeśli dolegliwości nie są jednak spowodowane wzrostem ciśnienia w przewodzie trzustkowym, pacjentom zalecane są leki na ból trzustki bez recepty, takie jak paracetamol czy NLPZ. Jeśli nie uśmierzą one dolegliwości, jedynymi lekami przeciwbólowymi, które będą w stanie złagodzić ból pozostaną opioidy. Zazwyczaj pacjenci przyjmują tramadol w formie doustnej, dożylnie, podskórnie lub doodbytniczo.
Jeśli tak silne tabletki na ból trzustki nie przyniosą poprawy, rozważane jest leczenie operacyjne, polegające na odbarczeniu przewodu trzustkowego. Zwykle operację przeprowadza się metodą endoskopową. W rzadkich przypadkach, zwłaszcza jeśli choroba prowadzi do skrajnego wyniszczenia pacjenta, lekarze podejmują decyzję o operacji resekcyjnej.
