Czy bóle odbytu to powszechny problem?
Bóle odbytu to powszechnie występujące dolegliwości. Osoba cierpiąca odczuwa bolesne kłucie lub uczucie rozpierania w odbycie. Dolegliwościom tym często towarzyszy pieczenie, krwawienie i swędzenie odbytu lub jego okolic.
Ból odbytu może być bardzo silny i dokuczający z uwagi na szczególne unerwienie tej okolicy ciała. Co wpływa na jego intensywność? Błona śluzowa jelita grubego przechodzi w skórę w kanale odbytu. Ten odcinek skóry jest dość mocno unerwiony i bardzo wrażliwy na bodźce, stąd silne odczuwanie nawet drobnych uszkodzeń. Ból może być kłujący, napadowy, przewlekły lub promieniujący. Dotyczy nie tylko osób dorosłych, ale często pojawia się także u dzieci.
Ból odbytnicy jest także częstą przypadłością kobiet w ciąży. Okres ciąży sprzyja zaparciom z uwagi na zmiany hormonalne, a zaleganie stolca powoduje uczucie nieprzyjemnego ucisku na odbyt.
Medycyna wyróżnia trzy główne zespoły bólowe odbytu:
- napadowy ból odbytu, który jest epizodem bardzo ostrego bólu, trwającego do kilku minut. Z reguły pojawia się w nocy,
- zespół dźwigaczy odbytu, czyli ból odczuwany nie tylko w odbycie, ale także w krzyżu, miednicy i lędźwiach. Często towarzyszą mu zaparcia lub nietrzymanie stolca,
- kokcygodynia, czyli ból w okolicach kości ogonowej. Ten ból nasila się głównie podczas siedzenia.
W przypadku pojawienia się bólu odbytu należy bacznie obserwować, czy nie pojawiają się inne objawy współtowarzyszące, jak krwawienie lub twardy bolesny guzek. To informacje przydatne dla lekarza w procesie diagnozy.
Reklama
Przyczyny bólu odbytu
Ból odbytu może mieć bardzo różne podłoże. W wielu przypadkach warto zasięgnąć porady lekarza w celu przeprowadzenia dokładnej diagnostyki i podjęcia decyzji o leczeniu. Najczęściej forma leczenia uzależniona jest od przyczyn schorzenia.
Przyczyny bólu odbytu o podłożu chorobowym to:
- hemoroidy, nazywane też guzkami krwawniczymi lub żylakami odbytu,
- szczelina odbytu, czyli pęknięcie błony śluzowej końcowego odcinka kanału odbytu,
- przetoka odbytu i odbytnicy,
- rak odbytu, ropień odbytowo-odbytniczy,
- guzy odbytu i odbytnicy,
- choroba zapalna jelit,
- mięśniowy ból napięciowy miednicy,
- przewlekłe zapalenie stercza,
- zakrzepica żył okołoodbytowych,
- ropień odbytu,
- infekcja grzybicza,
- choroby weneryczne.
Powszechną przyczyną bólu odbytu jest zaleganie twardego stolca w odbytnicy. Dolegliwości w tym przypadku występują na skutek problemów z wypróżnianiem. Nagromadzona masa blokuje ujście kału, a brak ruchu ma wpływ na pracę jelit i problemy z wypróżnianiem.
Dolegliwości tego typu mogą także ujawniać się w postaci bólu odbytu od siedzenia. Biegunki również podrażniają odbyt, wywołując jego ból. Przyczyną bólu odbytu u dziecka mogą być choroby pasożytnicze, na przykład owsiki.
Reklama
Ból odbytu i podbrzusza
Bólom odbytu często towarzyszą bóle brzucha i podbrzusza. Ma to ścisły związek z ich położeniem i dużą zależnością od wypróżnień. Bolący odbyt, niezależnie od przyczyny, która jest powodem jego bólu z reguły dość mocno promieniuje w okolice brzucha i podbrzusza. Te dolegliwości bardzo często idą w parze.
Jedną z przyczyn odczuwania dolegliwości bólowych w okolicach odbytu są problemy z wypróżnianiem w formie zaparć. Zaparcia dodatkowo objawiają się bólami podbrzusza, stąd uczucie dużej bolesności w tych okolicach. Bóle podbrzusza i odbytu pojawiają się także u kobiet w okresie miesiączki lub bezpośrednio przed jej rozpoczęciem.
Silne bóle brzucha i odbytu, występujące łącznie z zaparciami mogą być także oznaką zespołu jelita drażliwego lub innych chorób jelit. Nieprzyjemny ból w tych przypadkach jest zlokalizowany w dolnych partiach brzucha. Dodatkowe problemy w wypróżnianiem dość mocno urażają odbyt i często towarzyszy im obfite krwawienie z odbytu.
Ból brzucha promieniujący do odbytu pojawia się także w przypadkach zapalenia gruczołu krokowego u panów. Ból ten ma charakter wędrujący i odczuwany jest dodatkowo w mosznie i odbycie.
Reklama
Bóle odbytu w nocy
W porze nocnej najczęściej dokucza napadowy ból odbytu, traktowany jako jednostka chorobowa i zakwalifikowany jako zaburzenie czynnościowe pracy jelit.
Charakterystyczne dla nocnego bólu odbytu jest pojawienie się bólu krótkotrwałego, od kilku sekund do kilku minut, najczęściej w porze nocnej. Epizody bólowe pojawiają się w nierównych odstępach czasowych. Podstawą tej choroby są głównie zaburzenia zwieracza zewnętrznego odbytu.
Dlaczego pojawia się nagły ból odbytu w nocy? Codzienna aktywność i bodźce, jakie docierają z otoczenia bardzo często odwracają uwagę od bólu. Wieczorem i w nocy może doskwierać najmocniej, a dodatkowo stres związany ze schorzeniem zwiększa dolegliwości bólowe w nocy. W przypadku
Ból odbytu w nocy pojawia się także u dzieci jako częsty objaw chorób pasożytniczych. Przykładem jest owsica. Owsiki wydostają się z odbytu głównie w nocy, stąd dolegliwości w porze nocnej.
Reklama
Ból odbytu po oddaniu stolca
Ból odbytu najczęściej pojawia się w trakcie oddawania stolca i po wypróżnieniu. Podłożem bólu odbytu przy oddawaniu stolca jest często szczelina odbytu, czyli wąskie i płytkie pęknięcie błony śluzowej końcowego odcinka odbytu.
W czasie wypróżniania dochodzi do nadmiernego rozciągnięcia śluzówki odbytu i silnego bólu. Przykre dolegliwości pojawiają się głównie w trakcie oddawania stolca, ale ból odbytu po oddaniu stolca utrzymuje się jeszcze do pół godziny. Dodatkowym objawem towarzyszącym jest krwawienie.
Hemoroidy również powodują silne reakcje bólowe w trakcie wypróżniania i bezpośrednio po. Towarzyszące im uczucie niepełnego wypróżnienia skłania do silniejszego parcia, stąd większe uczucie bólu.
Ból i pieczenie odbytu po oddaniu stolca mogą także wskazywać w indywidualnych przypadkach na raka odbytu. Niewielki ból odbytu może pojawiać się również po biegunce.
Wiele chorób może objawiać się bólem i pieczeniem odbytu po wypróżnieniu. Przykładem jest przetoka odbytu, która powstaje na skutek niewyleczenia ropnia odbytu. Przetoka przyjmuje postać wąskiego kanału, którego otwór pierwotny wewnętrzny znajduje się w odbytnicy, a otwór wtórny zewnętrzny na skórze przy odbytnicy.
To schorzenie objawia się silnym bólem w czasie oddawania stolca lub natychmiast po jego oddaniu. Żadnego sygnału nie wolno bagatelizować, a utrzymujące się dolegliwości warto skonsultować z lekarzem.
Reklama
Ból odbytu przy siedzeniu
Ból odbytu podczas siedzenia najmocniej dokucza przy chorobie hemoroidalnej. Hemoroidy posiada każdy. Problem pojawia się, gdy te specyficzne ciała jamiste przedostają się w dół poza zwieracz lub wytworzy się w nich stan zapalny. Hemoroidy stają obolałe i opuchnięte, dość wrażliwe, stąd też ból w czasie siedzenia.
Inna przyczyną bólu odbytu przy siedzeniu może być świąd odbytu. Kolejnym przykładem jest szczelina odbytu, która powstaje na skutek urazu mechanicznego lub pęknięcia końcowego odcinka kanału odbytu. To schorzenie również dość mocno utrudnia siedzenie.
Silny ból odbytu przy siedzeniu i chodzeniu, odczuwany pod skórą lub głębiej może być wywołany przez ropień okołoodbytniczy. Wyglądem przypomina zbiór lepkiej i gęstej mazi. Najczęściej powstaje na skutek zakażeń bakteryjnych okolic odbytu bakteriami paciorkowca, gronkowca, grzybów chorobotwórczych lub pałeczek jelitowych.
Bóle odbytu mogą pochodzić także z mięśni dna miednicy. Charakterystyczną cechą bólu mięśniowego jest jego zmienne nasilenie. Wzmożone napięcie dna miednicy objawia się dość nieprzyjemnym bólem odbytu, szczególnie po dłuższym siedzeniu.
Reklama
Ból odbytu w ciąży
Ciąża to okres wielu zmian w ciele i organizmie kobiety. Ból odbytu w ciąży i inne dolegliwości w okolicach odbytu są bardzo częstymi przypadłościami ciężarnych kobiet.
Kobiety najczęściej uskarżają się na:
- kłucie w odbycie,
- ból przy siedzeniu,
- dyskomfort podczas chodzenia,
- swędzenie okolic odbytu,
- pieczenie odbytu.
Pojawianie się dolegliwości bólowych odbytu i jego okolic wiąże się bardzo często z zaparciami, które dokuczają ciężarnym. Zmiany hormonalne spowalniają ruchy jelit i dochodzi do zalegania stolca. To wywołuje uczucie nieprzyjemnego nacisku na odbyt. Dodatkowo ból pojawia się już przy samym wypróżnianiu.
Innymi przyczynami bólu odbytu w ciąży są:
- hemoroidy, powstałe na skutek ucisku powiększonej macicy lub zmian hormonalnych wpływających na napięcie naczyń,
- szczelina odbytu, która jest następstwem uporczywych zaparć,
- zakrzepica okołoodbytnicza, powstająca na skutek zmian w układzie krzepnięcia w ciąży lub zastój krwi w naczyniach spowodowany uciskiem macicy na dno miednicy.
Ból odbytu po porodzie może być spowodowany dużą masą urodzeniową dziecka, a ból po porodzie naturalnym wywołuje najczęściej parcie dłuższe niż 20 minut. Także w wielu przypadkach hemoroidy nie znikają po porodzie, a mogą się nawet powiększać, nasilając bol okolic odbytu.
Ból odbytu u dzieci
Przyczynami bólu odbytu u dziecka są:
- szczelina odbytu,
- przewlekłe zaparcia (nawykowe), czyli popularne zatwardzenia. Powodem tego typu zaparć może być także stres, dieta uboga w warzywa lub owoce, a także nieregularne wypróżnianie,
- zakażenie pasożytami, na przykład owsikami, któremu towarzyszy dodatkowo swędzenie w okolicach krocza. Pasożyty wydostają się odbytu najczęściej w porze wieczornej i nocnej, dlatego też wieczorem ból odbytu u dziecka jest nasilony i bardziej dokuczliwy,
- hemoroidy, które są rzadką dolegliwością u dzieci. Pojawiają się głównie z powodów genetycznych, ale także na skutek niewłaściwej diety, ubogiej w błonnik. Przyczyna bólu odbytu na skutek hemoroidów może być także nieregularne spożywanie posiłków, a także niedobór żelaza lub magnezu,
- świąd odbytu.
Często pojawia się u dziecka ból odbytu po biegunce. Oddawanie wodnistego stolca i wycieranie papierem toaletowym delikatnej okolicy odbytu może być przyczyną uszkodzenia skóry i odczuwania bólu.
Jak leczyć ból odbytu?
Leczenie bólu odbytu wymaga szczegółowej diagnozy i prawidłowo zebranego wywiadu przez lekarza. Dolegliwości bólowe tych okolic ciała powinny być skonsultowane z lekarzem, ponieważ dobór metody leczenia zależy ściśle od przyczyny bólu.
Elementami diagnostyki są badania palpacyjne (per rectum, czyli palcem przez odbyt) oraz obejrzenie okolic odbytu. W niektórych przypadkach lekarze zlecają wykonanie dodatkowych specjalistycznych badań.
Leczenie dolegliwości związanych z bólem odbytu ma przede wszystkim za zadanie wyeliminowanie przyczyn schorzenia.
Do zalecanych produktów należą:
- czopki na ból odbytu (np. na hemoroidy), które poprawiają napięcie ściany naczyniowej odbytu, wykazują działanie miejscowo przeciwzapalne i znieczulające, dzięki substancjom czynnym jak tribenozyd lub lidokaina,
- maść na ból odbytu, działająca przeciwobrzękowo i przeciwzapalnie. Wiele maści posiada także działanie znieczulające, głównie z powodu zawartego w nich chlorowodorku tetrakainy, który dobrze wchłania się z błon śluzowych,
- kremy doodbytnicze, które wykazują właściwości łagodzące dolegliwości,
- leki doustne (tabletki, kapsułki), które od wewnątrz walczą z przyczynami bólu, w zależności od podłoża choroby.
W przypadku pojawienia się dodatkowych objawów, jak silne pieczenie, krwawienie czy świąd nie wystarczy stosowanie leków na ból odbytu bez recepty. W takich przypadkach najlepiej skontaktować się ze specjalistą proktologiem.
Uzupełnieniem leczenia przyczyn dolegliwości są także domowe sposoby na ból odbytu:
- dieta na zaparcia bogata w błonnik,
- minimum 2 litry wody dziennie,
- aktywność fizyczna, która zapobiega zaparciom,
- unikania drapania i podrażnień okolic odbytu,
- dbałość u suchość w okolicach odbytu,
- rygorystyczne przestrzeganie zasad higieny intymnej,
- nasiadówki ziołowe,
- zmiana siedzącego trybu życia na bardziej aktywny.
