Skąd się biorą brązowe plamy na skórze? Przyczyny
Brązowe plamy na skórze są przebarwieniami powstałymi wskutek nadmiernego pobudzenia melanocytów, czyli komórek produkujących melaninę - naturalny pigment odpowiadający za koloryt ludzkiego ciała.
Czynnikami uruchamiającymi i stymulującymi hiperpigmentację są przede wszystkim:
- promieniowanie ultrafioletowe pochodzenia słonecznego, które aktywuje proces melanogenezy;
- lekarstwa, np. sterydy oraz inne substancje mające działanie fotouczulające, czyli zwiększające podatność skóry na działanie promieni UV;
- zaburzenia hormonalne, zwłaszcza u kobiet,
- w czasie ciąży,
- w okresie przekwitania,
- w okresie pokwitania,
- na skutek stosowania antykoncepcji hormonalnej,
- w związku ze stosowaniem hormonalnej terapii zastępczej przy zaburzeniach pracy tarczycy, kory nadnerczy oraz jajników,
- starzenie się organizmu (tzw. plamy starcze).
Do powstawania brązowych plam na skórze mogą przyczynić się różne choroby, które dotykają zarówno dorosłych, jak i dzieci czy nastolatków. Takie przebarwienia są, np. charakterystyczne u chorych np. na cukrzycę.
Przykładem choroby towarzyszącej cukrzycy jest dermopatia. Objawia się ona ciemnymi plamami na piszczelach. Dojść może także do obumierania tłuszczowatego, które ma charakter czerwonobrązowych plam na skórze.
Angiopatia cukrzycowa wywołuje natomiast zmiany naczyniowektórych wynikiem są brązowe plamy na łydkach i stopach.
Cukrzyca nie jest jednak jedynym powodem zmian skórnych. Brązowe plamy na nogach, szczególnie w na kostkami, zazwyczaj świadczą o zakrzepicy, czyli niewydolności żylnych.
Nieprawidłowa higiena natomiast prowadzi do przebarwień skórnych w zgięciach ciała, np. na szyi.
Brązowe plamy mogą stanowić również symptom rogowacenia ciemnego i wówczas pojawiają się głównie na karku, łokciach, pośladkach, kolanach i pod pachami.
Zmiany barwnikowe są również częstym efektem po przebytym trądziku. W miejscach, w których doszło wcześniej do stanu zapalnego, powstają czerwone lub brązowe plamy.
Podobnie goją się obszary skóry po oparzeniu, np. kwasami. Brązowe plamy na skórze w takiej sytuacji mogą wymagać długiego leczenia lub przeszczepów.
Nie zawsze tzw. „cienie pod oczami” muszą świadczyć o zmęczeniu. Jeśli ciemne, brązowo fioletowe plamy wokół oczu nie znikają, najlepiej udać się o lekarza. Mogą być one objawem różnych chorób, np. niewydolności nerek.
Jeśli brązowe plamy mają regularny okrągły kształt i są lekko wypukłe zapewne są to plamy soczewicowate. Mogą być efektem uwarunkowań genetycznych, konsekwencją promieniowania UV lub starzenia się skóry.
Takie przebarwienia mogą stanowić podłoże dla czerniaka, jednak zdarza się to dość rzadko. Regularne kontrole dermatologiczne i obserwowanie plam może pozwolić na szybką diagnostykę.
Należy również pamiętać, że nagromadzenie melaniny nie jest takie samo w całym ciele. To normalne, że między udami i w okolicach miejsc intymnych, zwłaszcza wargach sromowych, skóra jest ciemniejsza.
Jeśli jednak plamy pojawiły się na skórze, np. wzgórka łonowego nagle i swędzą, zazwyczaj świadczą o grzybicy, która może się przenieś na inne części ciała, np. na paznokcie i palce, zarówno u rąk jak i stóp. Zakażenie grzybiczne może również objawić się brązowymi plamami na języku.
Reklama
Brązowe plamy na ciele po opalaniu
Brązowe plamy na ciele po opalaniu są bezpośrednim efektem działania promieni UV. Melanina pełni w tym przypadku funkcję ochronną - jest wydzielana po to, by zapobiegać przenikaniu promieniowania do głębszych warstw skóry. Absorbuje światło, rozprasza je i zamienia w energię cieplną, a dodatkowo zwalcza aktywność wolnych rodników.
Promieniowanie UVB zwiększa aktywność tyronazy, czyli enzymu kluczowego dla procesu melanogenezy. Pod wpływem słońca zwiększa się pobudzenie melanocytów, a co za tym idzie, wzrasta ilość wydzielanej melatoniny.
Przy umiarkowanej ekspozycji na słońce, efektem jest estetyczna, równomierna i niegroźna opalenizna o brązowym zabarwieniu.
Jeśli jednak ciało zostanie wystawione na działanie promieni przed dłuższy czas i bez jakiejkolwiek ochrony, nadmiar wytworzonej melaniny może spowodować trwałą pigmentację skóry. Tego typu plamy nie bledną samoistnie i są bardzo trudne do usunięcia.
Brązowe plamy, które powstają na skórze od słońca, umiejscawiają się zazwyczaj na twarzy i ramionach. Częściej występują u mężczyzn, np. ze względu na braki w pielęgnacji niż u kobiet, które stosują regularnie np. kremy z filtrem przeciwsłonecznym.
Zmiany barwnikowe o wiele łatwiej powstają po opalaniu, jeśli niewiele wcześniej wykonany był zabieg depilacji woskiem lub laserem. Skóra jest wtedy wrażliwsza i promieniowanie UV łatwiej jest przez nią absorbowane.
Z tego powodu depilacji woskiem zaleca się unikać opalania przez przynajmniej 3 dni.
Reklama
Brązowe plamy na skórze ciężarnej
Brązowe, suche i szorstkie plamy na twarzy, np. na policzkach lub czole, a także skórze piersi i sutkach, pojawiające się u kobiet w ciążyto tak zwana ostuda (inna nazwa - melasma).
Niektóre źródła podają, że występuje ona nawet u 50 procent ciężarnych. Częściej u brunetek z ciemną karnacją.
Przyczyną ostudy są zaburzenia hormonalne zwiększające wrażliwość skóry na działanie promieni słonecznych. Aktywność melanocytów w szczególności pobudza estrogen, którego poziom w ciąży jest znacznie podwyższony.
Melasma ma charakter symetryczny - przebarwienia tej samej wielkości i kształtu pojawiają się po dwóch stronach twarzy, w szczególności:
- wokół ust,
- na czole i skroniach,
- w pobliżu oczu.
Często ciemniejsze plamy pojawiają się też na karku i ramionach (latem, gdy te części ciała są narażone na działanie promieni UV). Zmiany mają odcień brunatny, są nieregularne ale bardzo wyraźne.
Nie towarzyszy im odczyn zapalny. Brązowe plamy na skórze twarzy powinny zniknąć samoistnie w ciągu kilku do kilkunastu tygodni po ciąży. Proces ten można wspomagać stosując preparaty rozjaśniające skórę.
Warto też postawić na profilaktykę - zaleca się chronić skórę za pomocą kremów z filtrem o SPV równym 30 a nawet 50.
Reklama
Brązowe plamy na ciele dziecka
Dość częstym zjawiskiem są brązowe plamy na skórze głowy u dzieci. Jest to tzw. ciemnucha. Przypadłość ta występuje często i nie stanowi zagrożenia dla malucha.
Zdarza się, że część łożyska przenika do organizmu dziecka podczas porodu. Najczęściej właśnie dlatego brązowe plamy znajdują się na głowie. Mogą jednak sporadycznie pojawiać się na stopach i rękach.
Zmiany barwnikowe powinny ustąpić do 3 miesiąca życia. Jeśli nie znikną, konieczny jest kontakt z lekarzem, gdyż czasami jest to objaw łojotokowego zapalenia skóry.
Reklama
Brązowe plamy na skórze po lekach
Brązowe plamy na skórze często pojawiają się na skutek stosowania różnego typu leków. Najczęściej wspólnym mianownikiem jest działanie fotouczulające, które wywołują:
- retinoidy, czyli pochodne witaminy A;
- niesteroidowe leki przeciwzapalne, w tym w szczególności ketoprofen, a także ibuprofen, diklofenak oraz naproksen;
- antybiotyki, na przykład minocyklina na trądzik młodzieńczy;
- leki cytostatyczne stosowane w terapii nowotworów (busulfan);
- leki psychotropowe używane w leczeniu depresji, psychoz i stanów lękowych, w tym m.in. chloropromazyna czy amitryptylina;
- środki antyarytmiczne, takie jak amiodaron;
- leki przeciwpadaczkowe (fentytoina);
- leki antywirusowe, w tym stosowana w terapii HIV azydotymidyna;
- statyny - leki obniżające poziom tzw. złego cholesterolu;
- glikokortykosteroidy - bardzo silne leki przeciwzapalne;
- betablokery stosowane w leczeniu schorzeń układu krążenia
Do tego należy dodać szeroką paletę produktów pochodzenia roślinnego, takich jak przede wszystkim:
- seler, pietruszka,
- ekstrakt z dziurawca,
- bodziszek cuchnący, ruta zwyczajna,
- piołun, rumianek, łopian.
Reklama
Brązowe przebarwienia na skórze u osób starszych
Brązowe przebarwienia na skórze pojawiają się także na skutek procesów starzenia. Plamy tego typu nazywa się także wątrobowymi, aczkolwiek ich występowanie nie ma związku z nieprawidłowym działaniem wątroby.
Plamy te są skumulowanym efektem działania promieniowania słonecznego na przestrzeni kilkudziesięciu lat. Pojawiają się na twarzy, dłoniach (również na wewnętrznej stronie), ramionach, przedramionach plecach i torsie już po 40 roku życia, a w większym stopniu u osób 50+.
Plamy wątrobowe same w sobie nie są groźne, aczkolwiek należy je regularnie kontrolować, ponieważ z wyglądu przypominać mogą wczesne zmiany nowotworowe (czerniak). Jeśli ich estetyka powoduje subiektywne poczucie dyskomfortu, można je także próbować rozjaśniać.
Reklama
Brązowe plamy na skórze pod biustem
Brązowe plamy na skórze pod biustem, a także między piersiami mogą być objawem grzybicy. Tego typu zmiany chętnie lokują się w wszystkim tych miejscach, gdzie:
- skóra marszczy się,
- jest ciepło i wilgotno,
- problemem jest skuteczna wentylacja.
Oznacza to, że ciemne plamy grzybicze wystąpić mogą także w pachwinach czy pod pachami. W odróżnieniu od plam powstałych w wyniku hiperpigmentacji, zmiany skórne na podłożu grzybiczym współwystępują z wieloma innymi objawami, takimi jak:
- silny świąd skóry,
- zaczerwienienie ciała,
- łuszczenie się naskórka,
- występowanie krost i grudek.
Należy pamiętać, że grzybica jest poważną chorobą, która z łatwością przenosi się z człowieka na człowieka, wykazuje też tendencję do obejmowania coraz większych obszarów ciała. Grzybica jest trudna w leczeniu i wymaga zastosowania profesjonalnej terapii pod nadzorem lekarza dermatologa.
Jak zlikwidować brązowe plamy na skórze?
Wiele przypadków powstania brązowych plam jest wynikiem nieodpowiedniej higieny. Należy zatem w pierwszej kolejności o nią zadbać poprzez dokładne mycie całego ciała, zwłaszcza szyi i zgięć rąk oraz nóg.
Jeśli przyczyną jest natomiast trądzik, można skorzystać z serum z witaminą C lub niacynamidem. Ważne, aby nie wdrażać substancji aktywnych bez konsultacji z lekarzem lub kosmetologiem.
W celu usunięcia brązowych przebarwień po trądziku często stosuje się zabiegi kosmetyczne. Jakie? Jest to, np. mikrodemabrazja, czyli mikropeeling czy krioterapia.
Często wykorzystuje się w takich przypadkach domowe sposoby. Znaną metodą jest przemywanie brązowych plamek na twarzy sokiem z cytryny. Lekarze jednak nie popierają takich metod.
Warto pamiętać, że kiedy brązowe plamy są objawem choroby, należy przede wszystkim wdrożyć odpowiednie leczenie, które zniweluje przyczynę takich dolegliwości.
